Telmatobius culeus
Telmatobius culeus – gatunek płaza bezogonowego z rodziny Telmatobiidae występujący endemicznie w jeziorze Titicaca. Dorasta do 13,8 cm długości i waży do 250 g. Cechuje się licznymi luźnymi fałdami skóry, które pomagają mu w wymianie gazowej, w bardzo małym stopniu przeprowadzanej przez płuca. Odżywia się głównie ślimakami i skorupiakami, a do rozrodu dochodzi na przestrzeni całego roku. Jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem (EN) w związku z m.in. degradacją jego środowiska naturalnego i szybkim spadkiem wielkości populacji. Przewiduje się, że w przyszłości spadek populacji będzie postępować.
| Telmatobius culeus[1] | |||||
| (Garman, 1876) | |||||
 Osobnik w zoo w Pradze | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Telmatobius culeus | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Wygląd edytuj
Jest to duży, całkowicie wodny gatunek płaza osiągający długość 7,5–13,8 cm (od czubka pyska do otworu kloaki) i masę 250 g[3][4]. Posiada dużą płaską głowę z okrągłym pyskiem, a także wyraźnie zaznaczone fałdy skóry[3][4]. Płuca znacząco zredukowane, o rozmiarach wynoszących około 1/3 rozmiarów płuc płaza z rodziny żabowatych o podobnym rozmiarze ciała[3][4]. Gatunek ten używa unaczynionych fałdów skóry na plecach, bokach ciała i kończynach tylnych do przeprowadzenia wymiany gazowej[3][4]. Skóra jest cieńsza niż u innych płazów bezogonowych, co ułatwia wymianę gazową[3][4]. Kończyna tylna jest długa, a jej palce spięte błoną pławną[3][4]. Występuje duża zmienność wewnątrzgatunkowa w ubarwieniu – ciało na grzbiecie przyjmuje zazwyczaj barwę oliwkowozieloną, czarnozieloną lub czarną, a na brzuchu białą lub perlistą[3][4].
Zasięg występowania i siedlisko edytuj
Endemit. Występuje w jeziorze Titicaca na granicy peruwiańsko-boliwijskiej na wysokości bezwzględnej 3810 m n.p.m.[2] Ponadto osobniki znajdowane były również w pobliskich zbiornikach wodnych takich jak Umayo czy Arapa[2]. Zasięg występowania wynosi 18 563 km²[2]. Dorosłe osobniki zasiedlają wody przydenne cechujące się występowaniem kamieni i roślinności, młode natomiast płytkie wody z dużymi ilościami kamieni[2].
Dieta edytuj
Żywi się głównie wodnymi ślimakami i obunogami oraz okazjonalnie kijankami i rybami[4]. Gatunek ten cechuje się najmniejszą podstawową przemianą materii wśród wszystkich płazów bezogonowych, porównywalną jedynie z niektórymi rodzajami płazów ogoniastych[3].
Rozmnażanie edytuj
Do rozrodu dochodzi w płytkich wodach w pobliżu linii brzegowej, a dokładnie w zanurzonej roślinności (głównie moczarka) na głębokości 2–15 m[3][4]. Do rozrodu dochodzi podczas całego roku[2]. Występuje sezonowa zmienność w wielkości wylęgów – w maju około 115 jaj, w październiku 777–866, w lutym 941[2]. Jaja składane są na podwodnej roślinności w grupach liczących 20–50 sztuk[2]. Do przeobrażenia dochodzi po 4 miesiącach[4].
Status edytuj
Gatunek zagrożony (EN) w związku z degradacją jego środowiska i szybkim spadkiem rozmiaru populacji (spadek rzędu 80% w latach 1994–2004)[2]. Gatunkowi temu zagrażają m.in. zanieczyszczenie środowiska, konkurencja ze strony gatunków introdukowanych, używanie w tradycyjnej medycynie ludowej, połów w celach konsumpcyjnych, a także chytridiomikoza[2]. Szacuje się, że do 2036 populacja skurczy się o kolejne 50%[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Telmatobius culeus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k IUCN SSC Amphibian Specialist Group, Telmatobius culeus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [dostęp 2020-09-16] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i AmphibiaWeb - Telmatobius culeus [online], amphibiaweb.org [dostęp 2020-09-16].
- ↑ a b c d e f g h i j Kristen Batko, Telmatobius culeus [online], Animal Diversity Web [dostęp 2020-09-16] (ang.).