Wikipedia

Teresa Żylis-Gara

polska śpiewaczka

Teresa Gerarda Żylis-Gara (ur. 23 stycznia 1930 w Landwarowie k. Wilna, zm. 28 sierpnia 2021 w Łodzi) – polska śpiewaczka (sopran liryczny) światowej sławy, profesor sztuk muzycznych.

Teresa Żylis-Gara
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 stycznia 1930
Landwarów

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 2021
Łódź

Typ głosu

sopran liryczny

Gatunki

muzyka operowa
muzyka poważna

Zawód

śpiewaczka, pedagog

Wydawnictwo

EMI, Deutsche Grammophon, Harmonia Mundi, Erato, Polskie Nagrania „Muza”

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodziła się jako Teresa Żylis[1][2]. Jej ojciec Franciszek Żylis, kolejarz, z państwowej posady był w stanie zapewnić rodzinie skromny, lecz stabilny byt. Miała piątkę starszego rodzeństwa: Mieczysława, Henryka, Romualda, Zofię i Marię (która zmarła w wieku 14 lat). W rodzinnym domu obecna była muzyka. Bracia grali na gitarze i mandolinie. Wszyscy członkowie rodziny śpiewali. Teresa jako dziecko śpiewała w kościelnym chórze[2]. Po II wojnie światowej w 1946 razem z rodziną przeprowadziła się do Łodzi[1]. Początkowo uczyła się w gimnazjum ogólnokształcącym i jednocześnie w średniej szkole muzycznej. Jej pierwszą nauczycielką śpiewu była Stefania Grabowska, zaś pierwszy publiczny występ Teresy (wykonała dwie pieśni Mieczysława Karłowicza) odbył się na balu w Pałacu Poznańskiego. Od 1952 studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (PWSM) u Olgi Olginy. W 1953 zwyciężyła w Ogólnopolskim Konkursie Młodych Wokalistów w Warszawie. W 1957 ukończyła studia w PWSM i uzyskała dyplom tej uczelni. W 1958 zadebiutowała w Operze Krakowskiej jako Halka w Halce Stanisława Moniuszki[3]. Również w 1958 otrzymała II nagrodę w Międzynarodowym Konkursie Wokalnym w Tuluzie[2]. W 1960 otrzymała III nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Monachium. Następnie śpiewała w teatrach operowych w Oberhausen, Dortmundzie i Düsseldorfie. Przełomem w jej karierze były występy w Paryżu w 1966 oraz na Festiwalu Mozartowskim w Salzburgu w 1968.

W 1968 występowała w londyńskiej Covent Garden. W grudniu 1968 zadebiutowała na scenie Metropolitan Opera w Nowym Jorku jako Donna Elvira w operze Mozarta Don Giovanni. W Metropolitan Opera zaśpiewała 20 partii w 233 przedstawieniach. W marcu 1984 po raz 233 i ostatni spotkała się z publicznością Metropolitan Opera, wykonując tytułową partię w operze Manon Lescaut Pucciniego[3][2].

W 1999 otrzymała tytuł profesora sztuki[4]. Laureatka tytułów doktora honoris causa wrocławskiej Akademii Muzycznej im. K. Lipińskiego[5] oraz Akademii Muzycznej w Łodzi[6].

W jej repertuarze były wielkie role w operach Giuseppe Verdiego, Richarda Straussa, Giacomo Pucciniego i Wolfganga Amadeusa Mozarta. Występowała również w repertuarze pieśniarskim, m.in. popularyzowała utwory Karola Szymanowskiego. Nagrywała dla renomowanych wytwórni płytowych, takich jak: Deutsche Grammophon, EMI, Harmonia Mundi, Erato czy Polskie Nagrania „Muza”. Od 1980 mieszkała w Monako[7].

 
Popiersie Teresy Żylis-Gary w parku w Radziejowicach

W 2005 otrzymała Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[8]. Została odznaczona Krzyżem Komandorskim (2000)[9] i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (2011)[10][11] Orderu Odrodzenia Polski. W 2012 otrzymała Order Oficerski Legii Honorowej Republiki Francuskiej[12]. Została też wyróżniona tytułem honorowej obywatelki Łodzi (2020)[13].

Zmarła 28 sierpnia 2021 w Łodzi[14] w wieku 91 lat[15][16]. Została pochowana 10 września 2021 w alei zasłużonych na cmentarzu komunalnym Doły w Łodzi[17].

Życie prywatne edytuj

Na początku studiów wyszła za mąż za inżyniera Jerzego Garę, po którym przejęła drugie nazwisko. Podczas studiów urodziła syna Jerzego. Po jej wyjeździe do Republiki Federalnej Niemiec synem opiekowała się jej matka. Na skutek długiej rozłąki z mężem i synem rodzina rozpadła się[2].

Dyskografia edytuj

  • Handel: Water & Fireworks Music; Coronation Anthems[18]
  • Essential Handel[19]
  • Bach: Oratorio De Noël; Oratorio De Pâques; Oratorio De L′Anscension; Messe En Si Mineur[20]
  • Gala Au Metropolitan Opera De New York[21]
  • Rossini: Mosč[22]
  • Mozart: Don Giovanni[23]
  • Massenet: Manon[24]
  • Berlioz: Benvenuto Cellini[25]
  • Mozart: Requiem K. 626; Exsultate, Jubilate, K. 165[26]
  • Metropolitan Opera Gala Honoring Sir Rudolf Bing[27]
  • Handel: Coronation Anthems; Dixit Dominus[28]
  • Handel: Water & Fireworks Music; Coronation Anthem[29]
  • Mahler: Symphony No.2 Resurrection[30]
  • 2010: Chausson: Le Roi Arthus[31]
  • 2010: Chopin: Masterworks II[32]
  • 2009: Arie operowe[33]
  • 2003: Requiem[34]
  • 1989: Teresa Żylis-Gara – Cilea, Mascagni, Moniuszko, Puccini, Verdi – The Gala Concert[35]
  • 1981: Teresa Zylis-Gara – Famous Polish Singers, vol. 3[36]
  • Teresa Żylis-Gara – Kolędy polskie[37]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Moja sztuka... moja miłość... w bazie filmpolski.pl
  2. ↑ a b c d e Hanna Milewska: Teresa Żylis-Gara: Warto dobrze zaśpiewać. hi-fi.com.pl, listopad 2021. [dostęp 2022-10-28].
  3. ↑ a b Małgorzata Komorowska: Teresa numer jeden. maestro.net.pl. [dostęp 2022-10-28].
  4. ↑ Prof. Teresa Żylis-Gara, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-05-23].[martwy link]
  5. ↑ Teresa Żylis-Gara (2003). amuz.wroc.pl. [dostęp 2011-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-28)].
  6. ↑ Teresa Żylis-Gara (2016). [dostęp 2017-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-24)].
  7. ↑ Teresa Żylis-Gara, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
  8. ↑ Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2021-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-31)].
  9. ↑ M.P. z 2000 r. nr 15, poz. 342
  10. ↑ M.P. z 2011 r. nr 32, poz. 384
  11. ↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03].
  12. ↑ Teresa Żylis-Gara. teatrwielki.pl. [dostęp 2021-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-28)].
  13. ↑ Nowi honorowi obywatele Łodzi. radiolodz.pl, 2020-11-18. [dostęp 2021-03-06].
  14. ↑ Nekrolog. nekrologi.wyborcza.pl, 2021-08-31. [dostęp 2022-10-28].
  15. ↑ Daria Porycka, Agnieszka Ziemska: Zmarła śpiewaczka operowa Teresa Żylis-Gara. Występowała z takimi sławami, jak Luciano Pavarotti i Jose Carreras. Polska Agencja Prasowa. [dostęp 2021-08-28].
  16. ↑ Żegnaj, Maestra.... teatrwielki.pl. [dostęp 2021-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-29)].
  17. ↑ ks. Paweł Kłys: Pożegnanie śp. Teresy Żylis-Gara – światowej sławy polskiej śpiewaczki operowej. archidiecezja.lodz.pl, 2021-09-10. [dostęp 2021-09-10].
  18. ↑ Charles Mackerras Handel: Water & Fireworks Music; Coronation Anthems CD
  19. ↑ Essential Handel CD
  20. ↑ Bach: Oratorio De Noël; Oratorio De Pâques; Oratorio De L'Anscension; Messe En Si Mineur CD
  21. ↑ Arroyo / Bo / Caballe / Domingo / Nilsson / Resnik / Zyis-Gara Gala Au Metropolitan Opera De New York CD
  22. ↑ G Rossini Rossini: Mosè CD
  23. ↑ Bohm / Macurdy / Milnes / Mozart / Vopc / Vpo Mozart: Don Giovanni CD
  24. ↑ J Massenet Massenet: Manon CD
  25. ↑ Berlioz / Bonisolli / Brendel / Ozawa / Zylis-Gara Berlioz: Benvenuto Cellini CD
  26. ↑ Gonnenwein / Mozart Mozart: Requiem K. 626; Exsultate, Jubilate, K. 165 CD
  27. ↑ Metropolitan Opera Gala Honoring Sir Rudolf Bing CD
  28. ↑ Handel / Kcc / Ledger / Willcocks Handel: Coronation Anthems; Dixit Dominus CD
  29. ↑ Handel / Ledger / Lso / Mackerras / Willcocks Handel: Water & Fireworks Music; Coronation Anthems CD
  30. ↑ Gustav Mahler Mahler: Symphony No.2 Resurrection CD
  31. ↑ Teresa Zylis-Gara – Chausson: Le Roi Arthus
  32. ↑ Maria João Pires, Cyprien Katsaris, Elisabeth Leonskaja – Chopin: Masterworks II
  33. ↑ Teresa Żylis-Gara – Arie operowe
  34. ↑ Requiem – Choeur de Radio France
  35. ↑ Teresa Żylis-Gara – Cilea, Mascagni, Moniuszko, Puccini, Verdi – The Gala Concert
  36. ↑ Teresa Zylis-Gara* – Famous Polish Singers Vol. 3
  37. ↑ Teresa Żylis-Gara – Kolędy Polskie

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teresa_Żylis-Gara&oldid=73221832”