Teresa Berganza

Teresa Berganza
	; Teresa Berganza Vargas (maj 2009)
Imię i nazwisko	Teresa Berganza Vargas
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1933 ; Madryt
Data i miejsce śmierci	13 maja 2022 ; San Lorenzo de El Escorial
Typ głosu	mezzosopran
Zawód	śpiewaczka
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Strona internetowa

Teresa Berganza Vargas (ur. 16 marca 1933 w Madrycie, zm. 13 maja 2022 w San Lorenzo de El Escorial^[1]^[2]) – hiszpańska śpiewaczka operowa (mezzosopran). Członkini Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda.

Życiorys edytuj

Teresa Berganza urodziła się w Madrycie^[3]^[4]. Uczyła się gry na fortepianie i śpiewu solowego w tamtejszym konserwatorium. Tam też zdobyła pierwszą nagrodę w śpiewie w roku 1954. Jej debiut koncertowy miał miejsce w roku 1955. Debiut operowy odbył się podczas festiwalu w Aix-en-Provence w 1957 roku, w partii Dorabelii w Così fan tutte Mozarta. Tego samego roku miał miejsce jej debiut w mediolańskiej La Scali, a w następnym – występ na festiwalu w Glyndebourne. W 1959 po raz pierwszy wystąpiła w Operze Królewskiej Covent Garden w Londynie jako Rozyna w „Cyruliku sewilskim” Rossiniego. Później odnosiła w tej roli ogromne sukcesy. W 1967 zadebiutowała w Metropolitan Opera w Nowym Jorku jako Cherubino w Weselu Figara Mozarta.

Jej debiut recitalowy miał miejsce w Carnegie Hall, w roku 1964^[5]^[6]. Repertuar koncertowy Berganzy zawiera pieśni hiszpańskie, francuskie, niemieckie i rosyjskie oraz arie koncertowe Mozarta. W latach 1957–1977 była żoną kompozytora i pianisty Félixa Lavilla, z którym wielokrotnie nagrywała i występowała. Mieli troje dzieci, w tym sopranistkę Cecilię Lavilla Berganzę.

W 1991 Berganza otrzymała Nagrodę Księcia Asturii, razem z sześcioma innymi hiszpańskimi śpiewakami.

W 1992 wzięła udział w ceremonii otwarcia Expo '92 w Sewilli, oraz w ceremonii otwarcia Letniej Olimpiady w Barcelonie^[7]. W 1994 wybrano ją pierwszą kobietą w Hiszpańskiej Akademii Sztuk. Nauczała śpiewu w szkole Escuela Superior de Música Reina Sofía, kontynuując wykonywanie muzyki hiszpańskich kompozytorów, a także prowadziła klasy mistrzowskie na całym świecie. Wśród jej studentów znajdowali się María Bayo i Jorge Chaminé.

Odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Cywilnego Alfonsa X Mądrego (2013)^[8].

Berganza zmarła 13 maja 2022 roku w San Lorenzo de El Escorial w wieku 89 lat^[3]^[9].

Filmy edytuj

Teresa Berganza wystąpiła w dziewięciu filmach.

Cyrulik sewilski (Il barbiere di Siviglia) – jako Rozyna, (1972);
Don Giovanni – jako Zerlina, (1979);
Werther (1980);
Carmen (1980);
Octavia Patiño (2002);
The Reckoning Paula McGuigana (2003);
Grimm Warmerdama (2003);
¡Buen viaje, excelencia! Alberta Boadella (2003)
Por el humo se sabe dónde está el fuego (2006) epizod telewizyjny opowiadający o znanym śpiewaku z zarzueli Doña Francisquita Amadeu Vivesa.

Przypisy edytuj

↑ Muere la mezzosoprano Teresa Berganza. lavanguardia.com. [dostęp 2022-05-13]. (hiszp.).
↑ Jonathan Kandell: Teresa Berganza, Charismatic Star of the Opera Stage, Is Dead at 89. nytimes.com, 2022-05-13. [dostęp 2022-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-14)]. (ang.).
↑ ^a ^b La cantatrice espagnole Teresa Berganza, inoubliable « Carmen », est morte, „Le Monde.fr”, 13 maja 2022 [dostęp 2022-05-16] (fr.).
↑ JanJ. Brachmann JanJ., Zum Tod von Teresa Berganza: Provokante Überlegenheit, „FAZ.NET”, ISSN 0174-4909 [dostęp 2022-05-16] (niem.).
↑ Teresa Berganza Sings at Carnegie, „The New York Times”, 17 lutego 1964, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-05-16] (ang.).
↑ Harold C.H.C. Schonberg Harold C.H.C., Music: Teresa Berganza Sings at Carnegie Hall; Debussy, Poulenc and Ravel Works Heard, „The New York Times”, 6 lutego 1965, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-05-16] (ang.).
↑ Karl-JosefK.J. Kutsch Karl-JosefK.J., LeoL. Riemens LeoL., Großes Sängerlexikon, Walter de Gruyter, 22 lutego 2012, ISBN 978-3-598-44088-5 [dostęp 2022-05-16] (niem.).
↑ La mezzosoprano Teresa Berganza recibe la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio. culturaydeporte.gob.es, 2013-06-21. [dostęp 2020-02-13]. (hiszp.).
↑ Muere Teresa Berganza: la mezzosoprano ha fallecido este viernes a los 89 años [online], La Vanguardia, 13 maja 2022 [dostęp 2022-05-16] (hiszp.).

[1] Muere la mezzosoprano Teresa Berganza. lavanguardia.com. [dostęp 2022-05-13]. (hiszp.).

[2] Jonathan Kandell: Teresa Berganza, Charismatic Star of the Opera Stage, Is Dead at 89. nytimes.com, 2022-05-13. [dostęp 2022-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-14)]. (ang.).

[cantatrice-3] La cantatrice espagnole Teresa Berganza, inoubliable « Carmen », est morte, „Le Monde.fr”, 13 maja 2022 [dostęp 2022-05-16] (fr.).

[4] JanJ. Brachmann JanJ., Zum Tod von Teresa Berganza: Provokante Überlegenheit, „FAZ.NET”, ISSN 0174-4909 [dostęp 2022-05-16] (niem.).

[5] Teresa Berganza Sings at Carnegie, „The New York Times”, 17 lutego 1964, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-05-16] (ang.).

[6] Harold C.H.C. Schonberg Harold C.H.C., Music: Teresa Berganza Sings at Carnegie Hall; Debussy, Poulenc and Ravel Works Heard, „The New York Times”, 6 lutego 1965, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-05-16] (ang.).

[7] Karl-JosefK.J. Kutsch Karl-JosefK.J., LeoL. Riemens LeoL., Großes Sängerlexikon, Walter de Gruyter, 22 lutego 2012, ISBN 978-3-598-44088-5 [dostęp 2022-05-16] (niem.).

[8] La mezzosoprano Teresa Berganza recibe la Gran Cruz de la Orden Civil de Alfonso X el Sabio. culturaydeporte.gob.es, 2013-06-21. [dostęp 2020-02-13]. (hiszp.).

[9] Muere Teresa Berganza: la mezzosoprano ha fallecido este viernes a los 89 años [online], La Vanguardia, 13 maja 2022 [dostęp 2022-05-16] (hiszp.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]