Teriantropia
Teriantropia – mitologiczna zdolność człowieka do przeobrażenia się w zwierzę. Możliwe, że malowidła znalezione w Les Trois Frères we Francji, przedstawiają koncepcję takich przemian. Najbardziej znana forma teriantropii to likantropia.
Etymologia edytuj
Termin „teriantropia” pochodzi od greckiego theríon [θηρίον], co oznacza „dzikie zwierzę” lub „bestia” i anthrōpos [ἄνθρωπος], czyli „człowiek”. Jeszcze w 1901 roku termin ten używany był w odniesieniu do występujących w folklorze europejskim przemian ludzi w zwierzęta[1] (zamiennie z zoantropią)[2]. W 1915 w japońskiej publikacji „Historia japońskiego narodu od czasów starożytnych do końca ery Meiji.”[3] pierwszy raz użyto słowa „teriantropia” w odniesieniu do duchowego aspektu przemian człowieka w dzikie zwierzę. Inne źródło, „The Human Predator” rozszerza definicję tego słowa, podając przykłady procesów toczonych w XVI wieku przeciwko osobom oskarżanym o likantropię[4].
Przeobrażenie człowieka w zwierzę edytuj
Przeobrażenie w folklorze, mitologii i antropologii, zazwyczaj odnosi się do zmiany fizycznego wyglądu przez człowieka na inny (najczęściej wygląd innego gatunku). Likantropia, czyli przemiana człowieka w wilka lub wilkołaka, a za nią kynantropia (przemiana w psa) i ailurantropia (przemiana w kota) to prawdopodobnie najbardziej znane formy teriantropii[5]. Werehyenas (hienołaki) są obecne w mitach kilku afrykańskich i eurazjatyckich kultur. Dawne tureckie legendy z Azji wspominają szamanów znanych jako kurtadams, czyli „człowiek wilk”[potrzebny przypis]. Starożytni Grecy pisali o kynantropii, od greckiego κύων kyōn[6], czyli „pies”, nawiązując do mitologicznych stworzeń, które mogły zmieniać swoje ciała między psią a ludzką formą, lub które łączyły cechy obu tych gatunków.
Skinwalkerzy i naguale edytuj
Niektóre indiańskie legendy opowiadają o tak zwanych skinwalkerach obdarzonych nadprzyrodzoną zdolnością przemiany w dowolne zwierzę według własnego uznania. Aby to zrobić, najpierw jednak musieli odziać się w skórę wybranego stworzenia. W ludowej religii Mezoameryki, nagual to człowiek posiadający magiczną umiejętność przemiany w proste formy zwierzęce, najczęściej osły, indyki i psy, lub bardziej zaawansowane takie jak jaguary i pumy.
Aspekty psychiatryczne i społeczne edytuj
Wśród wielu wyselekcjonowanych pacjentów szpitali psychiatrycznych, likantropia kliniczna lub inaczej wilczy obłęd zazwyczaj związany jest z ciężką psychozą, ale nie zawsze z jakimś konkretnym rozpoznaniem psychiatrycznym lub objawami neurologicznymi[7]. Niektórzy przypisują tego rodzaju objawy jako skutki zaburzeń poczucia własnej osobowości, mających swe podłoże w schorzeniach afektywnych i schizofrenicznych, lub jako objaw innych zaburzeń psychicznych[8].
Teriantropia we współczesnym społeczeństwie edytuj
Dziś terianami często nazywają się osoby identyfikujące się jako danę zwierzę (teriotyp[9][10]) albo w sensie duchowym[11][12] albo wskazując na związek psychologiczny lub neurobiologiczny[13]. Jedni i drudzy często posługują się zwrotem dysforia gatunkowa opisując swoje odczucia.
Dzisiejsi terianie dużą wagę przykładają do medytacji i mentalnych wizualizacji swoich teriotypów (tzw. shiftingu)[14].
Przypisy edytuj
- ↑ De Groot, J.J.M. (1901).
- ↑ Guiley, R.E. (2005).
- ↑ Brinkley, Frank; Dairoku Kikuchi (1915).
- ↑ Ramsland, Katherine (2005).
- ↑ Greene, R. (2000).
- ↑ kynanthropy; Woodhouse's English-Greek Dictionary; (1910)
- ↑ Keck PE, Pope HG, Hudson JI, McElroy SL, Kulick AR (February 1988).
- ↑ Garlipp, P; Godecke-Koch T; Dietrich DE; Haltenhof H. (January 2004).
- ↑ Theriotype – WikiFur, the furry encyclopedia [online], en.wikifur.com [dostęp 2016-09-19].
- ↑ Teriotypy [online] [dostęp 2016-09-19].
- ↑ „We Are Spirits of Another Sort”.
- ↑ Cohen, D. (1996).
- ↑ Helen Clegg, Elizabeth Roxburgh, Therianthropy; the integration of animal and human identities [online], nomadit.co.uk [dostęp 2024-01-09] (ang.).
- ↑ Przemiany – definicje [online] [dostęp 2016-09-19].