Testacea
Testacea (ameby oskorupione, ameby skorupkowe, ameby domkowe) – takson jednokomórkowych eukariontów wyróżniany w dawnych systemach taksonomicznych.
W jednym z systemów w randze gromady (w znaczeniu zoologicznym), jako grupa siostrzana ameb nagich (Amoebina), z którymi współtworzy typ korzenionóżek[1].
Ameby skorupkowe od pozostałych ameb wyróżniają się obecnością skorupki zbudowanej z substancji organicznej – tektyny (pseudochityny)[2], czasem inkrustowanej również elementami mineralnymi, np. ziarnami piasku lub płytkami krzemionkowymi. Skorupka nie okrywa ciała całkowicie, umożliwiając wysuwanie nibynóżek[1] (pseudopodiów). Unoszenie w wodzie ułatwia wytwarzanie pęcherzyków gazowych[2]. Tworzą cysty[1]. Obecność skorupki pozwala im przetrwać niekorzystne warunki środowiskowe np. przesuszenie siedliska. Niektóre gatunki (np. Centropyxis aerophila) wykształciły skorupkę z wewnętrzną aperturą, umożliwiającą występowanie w glebie mineralnej. Architektura skorupki jest bardzo zróżnicowana, może być ona zbudowana z pseudochityny, płytek krzemionkowych lub zlepionych fragmentów substancji mineralnej zebranej z otoczenia (np. Difflugia leidyi) także z okrzemek (np. Difflugia baccilifera)[3].
Występują w wodach słodkich i słonawych, często w glebie i wśród torfowców. Ich skorupki często zachowują się w pokładach torfu, co pozwala na ich wykorzystanie w paleoekologii torfowisk. Nieco mniejsze znaczenie mają w paleoekologii jezior[4]. Ameby skorupkowe podobnie jak większość glebowych Protista uzależnione są od wilgotności siedliska. W przypadku niekorzystnych warunków środowiskowych np. przesuszenia gleby, ameby wytwarzają cysty przetrwalnikowe lub pozostają w stanie uśpienia, przegradzając aperturę błonką – epifragmą. Takie przystosowanie jest bardzo ważne na wpływ różnorodnych czynników środowiskowych. Gdy powracają odpowiednie warunki (np. wzrasta wilgotność siedliska), bardzo szybko wychodzą ze stanu uśpienia. Przez otwór w skorupce wydostaje się cytoplazma w postaci pseudopodiów. W zależności od przynależności taksonomicznej mogą to być lobopodia (palczaste pseudopodia) lub filopodia (niciowate pseudopodia). Często bez obserwacji pseudopodiów niemożliwe jest oznaczenie gatunku ameby, dotyczy to szczególnie wyjątkowo skomplikowanych taksonów np. Cyclopyxis spp. i Phryganella spp. – pierwszy z nich posiada lobopodia, a drugi natomiast filopodia[5][6].
W XXI-wiecznych systemach takson Testacea nie jest wyróżniany, jako polifiletyczny. Jego przedstawiciele (np. Arcella czy Difflugia) w dużej mierze wchodzą w skład kladu Arcellinida (którego synonimiczna nazwa, Testacealobosia, nawiązuje do występowania domków), będącego jedną z gałęzi Tubulinea. Niektóre natomiast (np. Euglypha) zaliczane są do zupełnie niespokrewnionych z tamtymi linii w obrębie Cercozoa[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ameby oskorupione. [w:] Słownik terminów biologicznych [on-line]. pwn.pl. [dostęp 2013-02-02]. (pol.).
- ↑ a b D.R. Khanna, P.R. Yadav: Biology of Protozoa. Nowe Delhi: Discovery Publishing House, 2004, s. 40, 50. ISBN 81-7141-906-2.
- ↑ Mariusz Lamentowicz: Kopalne ameby skorupkowe (Protista) – źródło informacji o historii zmian klimatycznych i wpływie człowieka na przyrodę. W: Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą człowieka w Polsce. Makowiecki, D., Makohonienko, M., Kurnatowska, Z. (red.). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2007, s. 253-264.
- ↑ Mariusz Lamentowicz, Edward A.D. Mitchell. Testate amoebae (Protists) as palaeoenvironmental indicators in peatlands. „Polish Geological Institute Special Papers”. 16, s. 58–64, 2005. Państwowy Instytut Geologiczny. (ang.).
- ↑ de Jong, R., Blaauw, M., Chambers, F.M., Christensen, T.R., De Vleeschouwer, F., Finsinger, W., Fronzek, S., Johansson, M., Kokfelt, U., Lamentowicz, M., LeRoux, G., Mitchell, E.A.D., Mauquoy, D., Nichols, J.E., Samaritani, E., van Geel, B.: Climate and Peatlands. W: Changing Climates, Earth Systems and Society. Dodson, J. (red.). Heidelberg: Springer, 2010, s. 85-121, seria: International Year of Planet Earth.
- ↑ Mariusz Lamentowicz, Edward A.D. Mitchell. The ecology of testate amoebae (Protists) in Sphagnum in north-western Poland in relation to peatland ecology. „Microbial Ecology”. 50 (1), s. 48-63, 2005. DOI: 10.1007/s00248-004-0105-8. PMID: 16059660.
- ↑ Sina M. Adl, Alastair G. B. Simpson, Christopher E. Lane, Julius Lukeš, David Bass, Samuel S. Bowser, Matthew W. Brown, Fabien Burki, Micah Dunthorn, Vladimir Hampl, Aaron Heiss, Mona Hoppenrath, Enrique Lara, Line le Gall, Denis H. Lynn, Hilary McManus, Edward A. D. Mitchell, Sharon E. Mozley-Stanridge, Laura W. Parfrey, Jan Pawlowski, Sonja Rueckert, Laura Shadwick, Conrad L. Schoch, Alexey Smirnov, Frederick W. Spiegel. The revised classification of eukaryotes. „Journal of Eukaryotic Microbiology”. 59 (5), s. 429-93, wrzesień 2012. DOI: 10.1111/j.1550-7408.2012.00644.x. PMID: 23020233.