1,1,1,2-Tetrafluoroetan
1,1,1,2-Tetrafluoroetan, pot. tetrafluoroetan, C
2H
2F
4 – organiczny związek chemiczny z grupy halogenków alkilowych (freonów), fluoropochodna etanu. Jest używany w chłodnictwie. Nie posiada potencjału ODP, natomiast właściwości termodynamiczne ma podobne do dichlorodifluorometanu.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C2H2F4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory |
CH | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa |
102,03 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwny gaz[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki |
difluoroetan, pentafluoroetan, chlorotetrafluoroetan, trichloroetan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Wykorzystanie edytuj
1,1,1,2-Tetrafluoroetan jest „wysokotemperaturowym” ziębnikiem używanym w domowych lodówkach i samochodowej klimatyzacji. Poza tym używa się go jako czynnik rozprężający do produkcji spienionych tworzyw sztucznych, gaz pędny w inhalatorach i podręcznych pojemnikach z tzw. „sprężonym powietrzem”, środek do usuwania wilgoci ze sprężonego powietrza, czasem też do chłodzenia przetaktowywanych komputerów i jako napęd w broni pneumatycznej ASG.
Zgodnie z Dyrektywą 2006/40/WE od 2011 roku stosowanie substancji o GWP wyższym niż 150 (a więc także tetrafluoroetanu) w systemach klimatyzacji samochodowej jest zabronione w nowych typach pojazdów, a od 2017 roku we wszystkich nowych pojazdach[7]. Natomiast w Kalifornii jego sprzedaż może zostać zakazana, by zapobiec nieprofesjonalnej wymianie czynników chłodniczych w klimatyzacji.
Historia edytuj
R-134a pojawił się na początku lat 90. XX w. jako zamiennik R-12, ze względu na jego szkodliwe działanie na warstwę ozonową. Przez ostatnie 10 lat zawartość 1,1,1,2-tetrafluoroetanu w atmosferze wyraźnie wzrosła, a w latach 2001–2004 podwoiła się[8]. Charakteryzuje się pomijalnymi potencjałami zmniejszania warstwy ozonowej ODP oraz zakwaszającym deszcze (w wyższych partiach atmosfery R-134a w reakcji rodnikowej jest wolno przekształcany w kwas trifluorooctowy wykrywany w ilości kilku ng/l deszczu[9]), natomiast jego potencjał efektu cieplarnianego jest dość duży (GWP100 = 1300).
Bezpieczeństwo edytuj
Kontakt tetrafluoroetanu z ogniem lub powierzchniami o temperaturze powyżej 250 °C może spowodować jego rozkład połączony z emisją toksycznych gazów, w tym fluorowodoru HF i fluorku karbonylu COF
2. Stężenie śmiertelne tetrafluoroetanu LC50 dla szczura wynosi 1,5 kg/m³, co oznacza, że jest on względnie nietoksyczny. Jako gaz cięższy od powietrza gromadzi się w dolnych rejonach pomieszczeń, mogąc doprowadzić do utraty przytomności oraz uduszenia z powodu lokalnego braku tlenu[10].
Szybkie opróżnianie pojemników z tetrafluoroetanem znajdujących się pod ciśnieniem prowadzi do znacznego obniżenia temperatury mogącego wywoływać odmrożenia.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Lide 2009 ↓, s. 3-474.
- ↑ a b Lide 2009 ↓, s. 6-68.
- ↑ Lide 2009 ↓, s. 9-58.
- ↑ a b c 1,1,1,2-Tetrafluoroethane (nr 374334) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2015-03-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ 1,1,1,2-Tetrafluoroethane, [w:] PubChem, United States National Library of Medicine, CID: 13129 (ang.).
- ↑ 1,1,1,2-Tetrafluoroethane (nr 374334) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2019-11-06]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Dyrektywa 2006/40/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. dotycząca emisji z systemów klimatyzacji w pojazdach silnikowych oraz zmieniająca dyrektywę Rady 70/156/EWG [online], Dz. Urz. UE L 161 z 14.06.2006.
- ↑ O. Hermansen i inni, Greenhouse gas monitoring at the Zeppelin station. Annual report 2004 (TA-2110/2005), Norwegian Institute for Air Research, 2005, ISBN 82-425-1677-4 [dostęp 2015-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] (ang.).
- ↑ L. von Sydow i inni, Natural Background Levels of Trifluoroacetate in Rain and Snow, „Environmental Science & Technology”, 34, 2000, s. 3115–3118, DOI: 10.1021/es9913683.
- ↑ D.J. Alexander, S.E. Libretto, An overview of the toxicology of HFA-134a (1,1,1,2-tetrafluoroethane), „Human & Experimental Toxicology”, 14, 1995, s. 715–720.
Bibliografia edytuj
- David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- 1,1,1,2-Tetrafluoroetan, międzynarodowa karta bezpieczeństwa chemicznego, Międzynarodowa Organizacja Pracy (pol. • ang.).
- 1,1,1,2-Tetrafluorethane. Concise International Chemical Assessment Document 11 [online], IPCS INCHEM [dostęp 2015-03-26] (ang.).