Thomas-Morse TM-24
Thomas-Morse TM-23 – prototypowy amerykański samolot rozpoznawczy zaprojektowany i zbudowany w zakładach Thomas-Morse Aircraft w latach 1923-24 jako prywatna inicjatywa tej firmy. Samolot miał bardzo nowoczesną jak na ówczesne czasy konstrukcję metalową. TM-23 jest uznawany za pierwszy udany metalowy samolot Thomasa-Morse’a, ale pomimo dobrych osiągów nie został on zamówiony przez United States Army Air Service (USAAS).
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Thomas-Morse Aircraft |
| Typ |
samolot obserwacyjny |
| Konstrukcja |
dwupłat o konstrukcji całkowicie metalowej |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1924 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x Curtiss D-12 |
| Moc |
440 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
9,17 m |
| Długość |
6,22 m |
| Powierzchnia nośna |
22,02 m² |
| Masa | |
| Własna |
893 kg |
| Startowa |
1574 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
230 km/h |
| Prędkość przelotowa |
184 k/h |
| Prędkość wznoszenia |
359 m/min |
| Długotrwałość lotu |
2 godziny 45 minut |
| Dane operacyjne | |
Tło historyczne edytuj
W czasie I wojny światowej firma Thomas-Morse osiągnęła spory sukces finansowy zdobywając znaczące kontrakty na samoloty S-4 i SH-4 o łącznej wartości ponad miliona dolarów, jeszcze w 1918 firma zatrudniała 1200 pracowników w mieszczących się w Ithaca fabrykach[1]. Zakończenie wojny przyniosło ze sobą anulowanie części kontraktów, ale już w 1919 firma otrzymała zamówienie na 50 myśliwców typu Thomas-Morse MB-3[1]. Wiadomo było wówczas, że USAAS planuje zamówić więcej tych udanych myśliwców i w zakładach Thomas-Morse przygotowano się do ich produkcji inwestując w narzędzia i materiały[1]. Ostatecznie jednak kontrakt na budowę dwustu MB-3A został przyznany zakładom Boeinga, które zaoferowały niższą cenę[1]. Utrata intratnego kontraktu była dla Thomas-Morse poważną porażką, z której firma już nigdy się do końca nie podniosła i był to początek powolnego upadku firmy[1].
Pomimo utraty potencjalnego kontraktu w firmie panował wówczas optymizm co do jej przyszłości i postanowiono wówczas skoncentrować się na projektowaniu samolotów o konstrukcji metalowej[1]. Zakłady Thomas-Morse miały długą tradycję projektowania nowoczesnych i nowatorskich myśliwców (np. Thomas-Morse MB-1, czy MB-2) i pomimo braku doświadczenie w projektowaniu konstrukcji metalowych oraz prawie chałupniczych metod produkcji, począwszy od 1921 w firmie zaprojektowano szereg samolotów, które jednak nie przyniosły firmie sukcesu komercyjnego[1]. Po nieudanych jednopłatach MB-9 (1921), MB-10 (1921) i TM-22 (R-5) (1922)[2] w 1923 w Thomas-Morse został zaprojektowany myśliwiec przechwytujący TM-23[3]. Równolegle z TM-23 w firmie zaprojektowano samolot obserwacyjny TM-24[4][5].
Podobnie jak inne samoloty Thomasa-Morse’a także TM-24 został zaprojektowany możliwie jak najkrótszy, aby w taki sposób zmaksymalizować zwrotność samolotu[5]. Kadłub dwumiejscowego TM-24 był o ponad stopę (30 cm) krótszy od kadłuba TM-23 i ponad dwie stopy krótszy od wyposażonego w ten sam silnik samolotu Curtiss P-1[5].
Opis konstrukcji edytuj
Thomas-Morse TM-24 był jednosilnikowym, dwumiejscowym, dwupłatowym samolotem obserwacyjnym o konstrukcji całkowicie metalowej[2][6].
Płaty samolotu miały nietypową konfigurację, jego skrzydła miały różne cięciwy i długość, przy czym górne skrzydło miało mniejszą rozpiętość[4]. Rozpiętość górnego skrzydła była mniejsza o pięć stóp od dolnego skrzydła (1,5 m), cięciwa górnego skrzydła wynosiła 63 cala, a dolnego – 51,5 cali (odpowiednio 160 i 130 cm)[4]. Skrzydła były połączone dwoma zastrzałami, jednym o kształcie N i jednym o kształcie odwróconego V[4].
Wewnętrzna konstrukcja kadłuba wykonana była ze stalowych rur, a sam kadłub kryty był aluminiową blachą falistą z wyjątkiem osłony silnika zrobionej z gładkiej blachy aluminiowej[4][6].
Samolot posiadał unikatowy system trymowania, zamiast tradycyjnego trymera na ogonie samolotu znajdowały się niewielkie dodatkowe powierzchnie sterowe ustawiane z kokpitu, które służyły do wyważania samolotu w locie[4][5].
Samolot napędzany był chłodzonym wodą silnikiem rzędowym typu Curtiss D-12 o mocy 440 KM z dwupłatowym śmigłem[7][8].
Historia edytuj
Samolot został oblatany na przyfabrycznym lotnisku firmy w Ithaca i w styczniu 1925 został dostarczony do bazy USAAS McCook Field w celu jego ewaluacji przez Armię[9], gdzie TM-24 został ogólnie oceniony pozytywnie[9][5]. Jego najpoważniejszą wadą było to, że strzelec/obserwator stając w jego tylnym kokpicie blokował przepływ powietrza do statecznika pionowego, co było spowodowane krótkim kadłubem[9]. Uznano, że przedłużenie kadłuba spowodowałoby dodatkowe problemy i program został zakończony[9]. Prototyp znajdował się w magazynie w McCook Field jeszcze w 1925[9]. Budowa prototypu i wszystkie koszty związane z tym programem zostały poniesione przez Thomasa-Morse’a i wyniosły łącznie 46 tysięcy dolarów[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 13.
- ↑ a b John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 27.
- ↑ John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 27-28.
- ↑ a b c d e f John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 28.
- ↑ a b c d e Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. s. 48.
- ↑ a b Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. s. 48-49.
- ↑ John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 28-29.
- ↑ Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. s. 49.
- ↑ a b c d e John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. s. 29.
- ↑ Ray Wagner: Army Pursuits the Biplane Period, 1920-1932. americancombatplanes.com. [dostęp 2012-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-15)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Peter M. Bowers: Forgotten Fighters And Experimental Aircraft. Nowy Jork: Aerofact, 1971. ISBN 0-668-02403-8.
- John Wegg: General Dynamics Aircraft And Their Predecessor. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 1990. ISBN 0-87021-233-8.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).
- Zdjęcie samolotu. flickr.com, kolekcja San Diego Air and Space Museum Archive. [dostęp 2012-10-03]. (ang.).