Wikipedia

Those Gold Plates!

książka Marka E. Petersena

Those Gold Plates! – książka autorstwa Marka E. Petersena opublikowana w 1979[1]. Stanowi studium poświęcone złotym płytom, które – według wierzeń świętych w dniach ostatnich – są tekstem źródłowym Księgi Mormona. Znalazła trwałe miejsce w mormońskim dyskursie intelektualnym. Znana głównie z wypowiedzi autora na temat płyt z Kinderhook. W tym też kontekście wykorzystywana przez krytyków Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich.

Mark E. Petersen, autor książki

Tło edytuj

Książka ukazała się w Salt Lake City, nakładem niezależnego wydawnictwa Bookcraft[2][3], jednego z najważniejszych przedsiębiorstw zajmujących się wydawaniem treści skierowanych przede wszystkim do świętych w dniach ostatnich[4]. Jej autor był w owym czasie członkiem Kworum Dwunastu Apostołów Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich[5]. Znany był także ze swojej rozległej aktywności pisarskiej, a w jego dorobku znajdowało się już łącznie kilkadziesiąt publikacji[6][7][8].

Publikacja pomyślana została jako studium poświęcone złotym płytom, a zatem zapisowi, który według wierzeń świętych w dniach ostatnich był podstawą oraz tekstem źródłowym Księgi Mormona[9][10]. Książka Petersena jest pozycją relatywnie niewielką, liczy 125 stron[11].

Treść i kontekst edytuj

Studium stanowi zasadniczo opracowanie doktrynalne i stara się dokonać podsumowania debat dotyczących złotych płyt, które w różnych formach toczyły się w kręgach wierzących intelektualistów mormońskich przynajmniej od lat 30. XX stulecia[12]. Opowiada się przy tym za konserwatywnym podejściem do Księgi Mormona, jak również za dosłowną interpretacją treści pism świętych. Prezentuje poglądy typowe nie tylko dla samego Petersena, ale także dla innych wpływowych przedstawicieli władz naczelnych Kościoła z lat 60., 70. i 80. Petersen z reguły uznawany jest za przedstawiciela nurtu mormonizmu zbliżonego do chrześcijańskiego fundamentalizmu, razem z takimi przywódcami jak Bruce R. McConkie, Joseph Fielding Smith czy LeGrand Richards[13].

Treść książki wpisuje się w tendencję do traktowania płyt jako konkretnego, namacalnego obiektu, którego cechy fizyczne można opisać i poddać pomiarom[14]. Sięga tym samym do badań archeologicznych i to w nich przynajmniej częściowo szuka dowodów na prawdziwość proroczej misji Josepha Smitha[15]. Czyni to jednak nieudolnie. Pośród przykładów odnajdywanych na kontynencie amerykańskim metalowych płyt wymienia mianowicie dwa rzekome zbiory artefaktów, co do których autentyczności już w okresie poprzedzającym powstanie książki pojawiały się poważne wątpliwości[16]. Pierwszy z nich, tak zwane płyty z Kinderhook, zostały przekazane Josephowi Smithowi w kwietniu 1843, z jednoczesną prośbą o przetłumaczenie przez niego wyrytych na nich inskrypcji[17]. Ich domniemane odkrycie nastąpiło nieopodal Kinderhook, około 100 kilometrów od Nauvoo[18]. Drugi natomiast, znany od nazwiska swego głównego rzekomego odkrywcy jako płyty Padilli, miał być odkopany między 1952 a 1956 w grobowcu w meksykańskim stanie Guerrero[19]. Sam Petersen na kartach książki przyznaje jedynie lakoniczne, iż płyty z Kinderhook budzą pewne kontrowersje i że znajdują się w posiadaniu Chicago Historical Society. Sugeruje przy tym, jakoby większość ekspertów zgadzała się, że stanowią one artefakt o wartości historycznej[20].

Petersen stara się ponadto pokazywać na kartach książki, że twórca i pierwszy przywódca mormonizmu nie mógł mieć dostępu do wystarczającej wiedzy na temat wykorzystania płyt wykonanych z metalu w rozmaitych kulturach jako narzędzia do utrwalania informacji[21]. Nie mógł zatem polegać na typowych, konwencjonalnych źródłach informacji, czyniąc z płyt właśnie tekst źródłowy Księgi Mormona. Ten wniosek książka uznaje za niezwykle istotny, tak w procesie weryfikacji prawdziwości mormońskiej świętej księgi, jak i w ogóle w całościowych badaniach Księgi Mormona[22].

Wypowiada się także na inne tematy związane z widzianą z teologicznej perspektywy genezą Księgi Mormona. Ocenia, iż proces znany pośród świętych w dniach ostatnich jako tłumaczenie Księgi Mormona trwał jedynie około czterdziestu pięciu dni roboczych[23][24].

Znaczenie edytuj

Pośród świętych w dniach ostatnich książki autorstwa przedstawicieli władz naczelnych wspólnoty, w tym również Petersena, są postrzegane w specyficzny sposób i wpisywane w kontekst teologiczny. Nie mają przy tym statusu pisma świętego w tym samym sensie co teksty oficjalnie włączone w skład kanonu[25]. Nie można ich jednak na gruncie teologii świętych w dniach ostatnich nie uznać za pisma święte w szerokim znaczeniu[26]. Ten szeroki sens jest w mormonizmie najprawdopodobniej istotniejszy. Dzieje się tak z uwagi na powszechne w tej tradycji oczekiwanie na nowe teksty święte[27], wreszcie zaś ze względu na status samego Petersena jako proroka, widzącego i objawiciela[28][29].

W Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich przekonanie o autentyczności płyt z Kinderhook panowało aż do 1980, kiedy to jeden z należących do wspólnoty naukowców dowiódł, iż są one fałszerstwem[30]. List jednego z twórców tego fałszerstwa, Wilburna Fugate'a, do Jamesa Cobba z 1878, w którym przyznaje on, że płyty nie są autentyczne, nie został w zasadzie zauważony przez świętych w dniach ostatnich[31]. Nawet znany z krytycznego podejścia do dociekań teologicznych B.H. Roberts uznawał płyty za autentyczne w swojej wydanej w 1909 książce[32].

Być może właśnie z uwagi na długoletnią tradycję uznawania płyt z Kinderhook za prawdziwe artykuł poświęcony samym płytom opublikowany na oficjalnej stronie internetowej Kościoła nie wspomina o książce Petersena[33]. Może to wynikać zarówno ze specyficznego podejścia władz kościelnych do historii[a][34][35][36], z niechęci do szerzenia ducha niezgody wyraźnie potępionego w Księdze Mormona czy wreszcie z niechęci do stawiania w złym świetle samego Petersena[37]. Może też wynikać z niechęci do apologetyki jako takiej, w harmonii z okólnikiem Pierwszego Prezydium z 1983, mówiącym, że nie jest rzeczą ani mądrą, ani właściwą, by odpowiadać na wszelką krytykę[38].

Mimo zrozumiałej instytucjonalnej niechęci, wypływającej ze swojej nieco niewygodnej dla macierzystego Kościoła zawartości, książka znalazła trwałe miejsce w dyskursie intelektualnym, wewnątrz Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, jak i w środowiskach krytycznych wobec tej grupy religijnej. Główną przyczyną jej stałego przywoływania w dyskusjach i publikacjach pozostaje wzmianka o płytach z Kinderhook – pomimo swojej lakoniczności i oględności. Przedstawiciele mormońskich środowisk apologetycznych, takich jak B.H. Roberts Foundation czy Foundation for Apologetic Information & Research (FAIR), przyznają, że publikacja rzeczywiście powołała się na ten artefakt w poszukiwaniu dowodów na autentyczność Księgi Mormona. Dodają wszakże, iż Petersen nie przywiązywał do samych płyt jakiejś szczególnej wagi. Usiłują także samą wzmiankę kontekstualizować, wskazując, że przekonanie o ich prawdziwości nie było niczym nadzwyczajnym pośród świętych w dniach ostatnich[20]. Spośród krytyków mormonizmu w kontekście płyt z Kinderhook na książkę Petersena powołuje się chociażby środowisko twórców podkastu Mormon Stories, twórcy serwisu LDS Discussions czy Jeremy Runnels, twórca tak zwanego listu do Kościelnego Systemu Edukacji oraz powiązanej z nim CES Letter Foundation[39][40][41].

Pamiętana jest i przywoływana jednocześnie przez apologetów i teologów mormońskich w kontekście swego istotnego wkładu w badania nad archeologią Księgi Mormona. W tym sensie wspominał o niej chociażby John A. Tvedtnes[42].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Dobrym przykładem nastawienia przywódców mormońskich wobec kwestii kontrowersyjnych jest przemówienie, które Boyd K. Packer, kolega Petersena w Kworum Dwunastu Apostołów, wygłosił 22 sierpnia 1981 podczas sympozjum poświęconego Naukom i Przymierzom na należącym do Kościoła Uniwersytecie Brighama Younga. Stwierdził w nim między innymi, że niektóre rzeczy, choć istotnie są prawdziwe, nie są szczególnie użyteczne, a dzieje Kościoła spisywane i nauczane w niewłaściwy sposób mogą stać się niszczycielskie dla wiary[34][35][36].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Flake 1980 ↓, s. 423.
  2. ↑ Those gold plates. Index Theologicus International Bibliography of Theology and Religious Studies – ixtheo.de. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
  3. ↑ Those gold plates!. [w:] WorldCat [on-line]. worldcat.org. [dostęp 2023-04-06]. (ang.).
  4. ↑ Duvall i Dunn 1981 ↓, s. 225.
  5. ↑ Lawrence R. Flake: Prophets and Apostles of the Last Dispensation. Provo, UT: Religious Studies Center, Brigham Young University, 2001, s. 477–479. ISBN 1-5734-5797-3.
  6. ↑ Dennis B. Horne: Elder Mark E. Petersen and the Adam-God Theory. [w:] The Interpreter Foundation [on-line]. interpreterfoundation.org, 2016-05-07. [dostęp 2022-12-31]. (ang.).
  7. ↑ BYU Speeches: Mark E. Petersen. [w:] By Speaker [on-line]. byu.edu. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
  8. ↑ Gillum 1979 ↓, s. 101.
  9. ↑ Bushman 2019 ↓, s. 25.
  10. ↑ The Joseph Smith Papers: Gold plates. [w:] Glossary [on-line]. josephsmithpapers.org. [dostęp 2021-02-17]. (ang.).
  11. ↑ Those gold plates!. LC Catalogue – loc.gov. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
  12. ↑ Bushman 2015 ↓, s. 66.
  13. ↑ Duffy 2008 ↓, s. 39.
  14. ↑ Bushman 2015 ↓, s. 66–67.
  15. ↑ Thomas 2019 ↓, s. 38.
  16. ↑ Chapter 9 A People of Faith and Destiny, [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 4341-4347, ISBN 978-1-57008-746-2.
  17. ↑ Daniel H. Ludlow (red.): Encyclopedia of Mormonism. New York: Macmillan Publishing, 1992, s. 789. ISBN 978-0-02-904040-9.
  18. ↑ Chapter 9 A People of Faith and Destiny, [w:] Glen M. Leonard, Nauvoo: A Place of Peace, a People of Promise [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2002, lokalizacja 4327, ISBN 978-1-57008-746-2.
  19. ↑ Matheny 1979 ↓, s. 21.
  20. ↑ a b B.H. Roberts Foundation: The Kinderhook Plates. [w:] Mormonr Make Mormonism Peculiar Again [on-line]. mormonr.org. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
  21. ↑ Metcalfe 1993 ↓, s. 156–157.
  22. ↑ Bushman 2015 ↓, s. 67.
  23. ↑ Randal S. Chase: Book of Mormon Study Guide, Pt. 1 1 Nephi to Mosiah (Making Precious Things Plain, Vol. 1). Washington, UT: Plain & Precious Publishing, 2011, s. 8. ISBN 978-1937901011.
  24. ↑ Randal S. Chase: Book of Mormon Study Guide, Pt. 1 1 Nephi to Mosiah (Making Precious Things Plain, Vol. 1). Washington, UT: Plain & Precious Publishing, 2011, s. 15. ISBN 978-1937901011.
  25. ↑ Gillum 1979 ↓, s. 99.
  26. ↑ Scripture, [w:] Camille Fronk Olson i inni, LDS Beliefs: A Doctrinal Reference [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2011, lokalizacja 3913-3914, ISBN 1-60908-059-9.
  27. ↑ Netmo 2005 ↓, s. 11–12.
  28. ↑ Davis Bitton, Thomas G. Alexander: Historical Dictionary of Mormonism Third Edition Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements, No. 89. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2008, s. 186. ISBN 978-0-8108-6251-7.
  29. ↑ Bruce R. McConkie: Mormon Doctrine. Salt Lake City: Bookcraft, 1966, s. 701.
  30. ↑ Richard L. Bushman: Joseph Smith: Rough Stone Rolling: A Cultural Biography of Mormonism’s Founder. New York: Alfred A. Knopf, 2005, s. 490. ISBN 1-4000-4270-4.
  31. ↑ B.H. Roberts Foundation: Wilburn Fugate, Letter to James Cobb, April 8, 1878, Theodore Albert Schroeder Papers, Wisconsin Historical Society. [w:] Mormonr Make Mormonism Peculiar Again [on-line]. mormonr.org. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).
  32. ↑ B.H. Roberts Foundation: B. H. Roberts, New Witnesses for God II: The Book of Mormon, Vol. III, 3 vols. (Salt Lake City, UT: The Deseret News, 1909), 3:63–64.. [w:] Mormonr Make Mormonism Peculiar Again [on-line]. mormonr.org. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).
  33. ↑ The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints: Kinderhook Plates. [w:] Church History [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
  34. ↑ a b Boyd K. Packer: The Mantle Is Far, Far Greater Than the Intellect. [w:] Teaching Seminary: Preservice Readings [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-07-27]. (ang.).
  35. ↑ a b Tad Walch: President Boyd K. Packer, champion of families, master teacher, resolute defender of LDS doctrine, dies at 90. [w:] Deseret News [on-line]. deseret.com, 2015-07-03. [dostęp 2021-07-24]. (ang.).
  36. ↑ a b Anderson 1993 ↓, s. 17.
  37. ↑ Duffy 2004 ↓, s. 24.
  38. ↑ Duffy 2004 ↓, s. 23.
  39. ↑ Kinderhook Plates & Translator Claims. [w:] CES Letter Foundation [on-line]. cesletter.org. [dostęp 2023-04-10]. (ang.).
  40. ↑ Kinderhook Plates. [w:] Mormon Stories [on-line]. mormonstories.org. [dostęp 2023-04-10]. (ang.).
  41. ↑ LDS Discussions: Overview of The Kinderhook Plates. ldsdiscussions.com. [dostęp 2023-04-10]. (ang.).
  42. ↑ Tvedtnes 2000 ↓, s. 6.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Those_Gold_Plates!&oldid=70274349”