Tkanie (hipologia)
Tkanie – jedno z zaburzeń stereotypicznych koni, które objawia się powtarzającym się przestępowaniem i przenoszeniem ciężaru ciała z jednej przedniej nogi na drugą.
Etiologia edytuj
Przyczyny tkania nie są jednoznaczne, podobnie jak przyczyny innych zachowań stereotypicznych u koni, takich jak m.in. łykawość, obgryzanie drewna, chodzenie po boksie, kopanie lub grzebanie nogami w boksie.
- Jako główny powód powstawania zachowania wskazywana jest frustracja, nuda i stres, wynikłe z długiego zamknięcia w stajni. Zazwyczaj konie tkają stojąc przed wejściem do boksu lub stajni, może z powodu widoku, zmieniającego się w trakcie czynności, który wpływa stymulująco. Niektóre konie tkające mogą przejawiać zachowanie także na pastwisku.
- Podobnie, jak w wypadku łykawości, jako przyczyna wskazywane jest podawanie dużych ilości słodkich pasz treściwych, takich jak owies, i małych ilości pasz objętościowych, takich jak siano.
- Badania wskazują, że predyspozycje do przejawiania u koni zachowań stereotypicznych mogą być przekazywane genetycznie. Wyniki badań świadczą, że zaburzenia stereotypiczne u koni rzadko są przekazywane poprzez uczenie się jednego zwierzęcia od drugiego. Najczęściej zachowanie mogą przejmować zwierzęta młode, możliwe że ma to związek z genetycznymi predyspozycjami, ujawniającymi się w odpowiednich warunkach, lub po kontakcie z koniem przejawiającym podobne zaburzenia. Najczęściej jednak, gdy koń tkający przebywa w towarzystwie innych, zauważalne jest u niego zmniejszenie nasilenia zachowania.
Skutki edytuj
U koni tkających mogą pojawiać się schorzenia stawów i ścięgien ze względu na ich częsty, nienaturalny ruch. Szybciej i nieregularnie ścierają się przednie kopyta lub podkowy na nich założone. Wyniki badań wskazują, że konie przejawiające zachowania stereotypiczne mogą mieć zmniejszone względem koni zdrowych umiejętności do uczenia się.
Leczenie edytuj
Dotychczas nie ma sposobu na całkowite wyeliminowanie zachowania. Jego częstotliwość może zmniejszać umieszczanie w boksie zabawek dla koni, podawanie pasz objętościowych w ilości do woli, czy zapewnienie koniowi towarzystwa w boksie – drugiego konia, kuca, kozy lub innego zwierzęcia. W miarę możliwości należy zapewnić koniowi jak najdłuższe przebywanie na pastwisku lub padoku. Niekiedy pomaga przeniesienie konia, np. do boksu bliżej wejścia do stajni, boksu z oknem lub z częściowo otwartymi na zewnątrz ścianami. Wedle badań bardzo skuteczne jest powieszenie w boksie lustra zrobionego z nietłukącego materiału.
Bibliografia edytuj
- D.S. Mills, S.M. McDonnell: The Domestic Horse: The Origins, Development and Management of its Behaviour. Cambridge: 2005, s. 215–224.
- M. Hausberger, E. Gautier, Ch. Müller, P. Jego. Lower learning abilities in stereotypic horses. „Applied Animal Behaviour Science”. 107, s. 299–306, 2007.
- Lynn M McAfee, Daniel S Mills, Jonathan J Cooper. The use of mirrors for the control of stereotypic weaving behaviour in the stabled horse. „Applied Animal Behaviour Science”. 78, s. 159–173, 2002.
- Jonathan J. Cooper, Lisa McDonald, Daniel S. Mills. The effect of increasing visual horizons on stereotypic weaving: implications for the social housing of stabled horses. „Applied Animal Behaviour Science”. 69, s. 67–83, 2000.
- Giuliana Galizzi Vecchiotti, Roberto Galanti. Evidence of heredity of cribbing, weaving and stall-walking in thoroughbred horses. „Livestock Production Science”. 14, s. 91–95, 1986.
- Shigeru Ninomiya, Shusuke Sato, Kazuo Sugawara. Weaving in stabled horses and its relationship to other behavioural traits. „Applied Animal Behaviour Science”. 106, s. 134–143, 2007.