Wikipedia

Tomasz Sołtysik

Tomasz Sołtysik (ur. 12 grudnia 1847 w Rymanowie, zm. 11 sierpnia 1916 w Marienbad) – polski nauczyciel i pedagog, filolog klasyczny, polityk, radny miasta Krakowa, poseł do Rady Państwa, działacz społeczny.

Tomasz Sołtysik
Ilustracja
Tomasz Sołtysik (przed 1908)
Data i miejsce urodzenia

12 grudnia 1847
Rymanów

Data i miejsce śmierci

11 sierpnia 1916
Marienbad

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki w Krakowie

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Narodowość

polska

Edukacja

Gimnazjum w Przemyślu

Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Stanowisko

dyrektor III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie z polskim językiem wykładowym

Partia

Polskie Stronnictwo Demokratyczne

Małżeństwo

Józefa z d. Lassnigg

Dzieci

Tomasz, Maria, Józef, Aleksandra

Odznaczenia
Order Korony Żelaznej III klasy (Austro-Węgry) Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 12 grudnia 1847 w Rymanowie[1][2][3][4]. Kształcił się w gimnazjum w Przemyślu od 1859 do 1866, gdzie zdał egzamin dojrzałości 31 lipca 1866[2][4]. Przez rok kształcił się w Instytucie Teologicznym[3]. Następnie odbył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego na kierunku filologii, które ukończył w 1871[2][3][4]. Podjął pracę nauczyciela od 1 września 1872[1]. Od 1872/1873 był zastępcą nauczyciela w Gimnazjum Akademickim we Lwowie[2][3][4]. Od roku szkolnego 1875/1876 był zastępcą nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[4]. Egzamin zawodowy złożył 15 lutego 1878[1][3]. Został mianowany nauczycielem rzeczywistym 23 czerwca 1878[1]. Od 1878 krótkotrwale uczył w Gimnazjum w Kołomyi[4]. Reskryptem C. K. Ministra Wyznań i Oświecenia z 21 czerwca 1879 został przeniesiony ponownie do C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa[5], gdzie nauczał języka łacińskiego, języka greckiego[2][6][7]. 20 października 1895 został mianowany dyrektorem C. K. Gimnazjum w Krakowie-Podgórzu[1][2][3][4]. Otrzymał VI rangę w zawodzie 8 grudnia 1902[1]. W 1899 został mianowany dyrektorem III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie z polskim językiem wykładowym i sprawował posadę do końca życia[1][8][9][10][2][11][3][4]. 30 listopada 1898 otrzymał tytuł c. k. radcy szkolnego[12], w 1899 otrzymał tytuł c. k. radcy rządu[1][2][4][9][10][11]. W tym charakterze nadzorował siedem prywatnych szkół średnich w Krakowie[4]. Podczas I wojny światowej i zajęciu budynku III Gimnazjum na potrzeby szpitala wojskowego, poczynił starania, w wyniku których szkoła kontynuowała działalność w użyczonych pomieszczeniach Collegium Medicum[3][4].

W 1884 był współzałożycielem, od 1888 do 1894 wiceprezesem, a w styczniu 1902 został wybrany prezesem koła krakowskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych[4][13]. Był współpracownikiem oraz w latach 1886–1887 i 1891–1895 członkiem redakcji pisma TNSW, rocznika „Muzeum”, w którym publikował[4]. W 1896 otrzymał tytuł honorowego członka TNSW[2][4][14]. W 1894 zasiadł w zarządzie Polskiego Tow. Pedagogicznego, przez wiele lat był członkiem PTP oraz działał jako prezes oddziału w Krakowie[4]. W tym roku brał udział w Kongresie Pedagogów Polskich we Lwowie[4]. Pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego C. K. Rady Szkolnej Okręgowej w Podgórzu[4]. Od listopada 1898 był wybierany członkiem galicyjskiej C. K. Rady Szkolnej Krajowej, po raz kolejny we wrześniu 1914, do końca życia jako fachowiec tego gremium[3][4][10][15][16].

Działał na polu społecznym i politycznym. Był członkiem rady miejskiej Podgórza od objęcia tam stanowiska dyrektora Gimnazjum[2][3][4]. Po objęciu posady dyrektora krakowskiego III Gimnazjum był radnym miejskim w Krakowie[3]. W 1901, 1905, 1911 z koła inteligencji był wybierany do rady miejskiej w Krakowie, łącznie przez cztery kadencje[2][4][17][18][19]. Funkcjonował w sekcji szkolnej (do 1908), w sekcji wojskowej (od 1908, jej przewodniczący i wiceprzewodniczący), sekcji dobroczynności, zasiadał w Komitecie Muzeum Narodowego, komisji inwestycyjnej, komisji przemysłowej, komisji plantacyjnej, kuratorem kursów im. Adriana Baranieckiego[4]. Do końca życia był radcą gminy miasta Krakowa[10][20]. Był politykiem obozu demokratów. W styczniu 1902 został wybrany członkiem wydziału Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie[13], od 1903 do 1906 był zastępcą prezesa[4]. Od 24 października 1906 pełnił mandat krakowskiego posła do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu X kadencji (1901–1907), wybrany w wyborach uzupełniających 17 października 1906 w miejsce zmarłego Jana Rottera[4]. Jako poseł działał popierany przez Polskie Stronnictwo Demokratyczne[4].

W lipcu 1916 wyjechał do uzdrowiska Marienbad celem podratowania zdrowia[10]. Tam ciężko zachorował i zmarł 11[a] sierpnia 1916[10][11]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim 17 sierpnia 1916[4][11][21].

Jego żoną była Józefa z domu Lassnigg (1851–1943), z którą miał czworo dzieci, dwie córki i dwóch synów: Tomasz (1880–1961, doktor praw, naczelnik Wydziału Prokuratorii Generalnej w Krakowie), Maria (1882–1969, żona Romana Jabłońskiego, dyrektora II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. św. Jacka w Krakowie), Józef (1885–1973, doktor medycyny, dyrektor szpitala w Wadowicach), Aleksandra (1886–1971, kierownik Działu Kontroli Finansów Kasy Oszczędności w Krakowie)[4][10].

Publikacje edytuj

Artykuły
  • Spostrzeżenia i uwagi odnoszące się do nauki języków klasycznych (1885, „Muzeum”)[3]
  • W sprawie utrakwistycznego ustroju szkół średnich (1887, „Muzeum”)[3]
  • Nowe kierunki w nauce języków klasycznych (1888, „Dziennik Polski”)[3]
  • Kilka słów o treści i układzie „Zwięzłej gramatyki łacińskiej dr. Z. Samolewicza” (1889, „Muzeum”)[3]
  • Zakres i wykład gramatyki łacińskiej dla klas niższych (1889, „Muzeum”)[3]
  • O projekcie dyrektora Trzaskowskiego gramatyki łacińskiej (1889, „Muzeum”)[3]
  • W sprawie karności młodzieży szkolnej (1893, „Muzeum”)[3][4]
  • O prywatnej lekturze uczniów (1895, „Muzeum”)[3][4]
  • O trudnościach tamujących prawidłowy rozwój szkół średnich w kraju naszym (1896, „Muzeum”)[3][4]
  • Oznaczenie i ograniczenie domowej pracy uczniów (1900, drugi autor referatu: Jan Lewicki)[3]
  • Organizacya praktycznego kursu dla kandydatów stanu nauczycielskiego w Gimnazjum III w Krakowie (1905, „Muzeum”)[3][4]
  • Reforma egzaminowania i klasyfikowania w szkołach średnich (1908, „Czas”)[3][4]
  • Rewizya przepisów dla uczniów szkół średnich (1909)[3]
  • Reforma egzaminu dojrzałości (1909, w: „Sprawozdanie III Konferencji Dyrektorów Szkół Średnich Galicyjskich”)[3][4]
  • Egzamina w szkołach średnich (1909, „Czas”)[3]
  • Jak należałoby unormować obowiązki dyrektora szkoły średniej pod względem administracyi zakładu (1913)[3]

Odznaczenia edytuj

austro-węgierskie

Uwagi edytuj

  1. ↑ Tu podano 12 sierpnia 1916. Zgon wybitnego pedagoga. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 8-9, 26 sierpnia 1916. 

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i Henryk Kopia: Spis nauczycieli szkół średnich w Galicyi oraz polskiego gimnazyum w Cieszynie. Lwów: Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych, 1909, s. 3.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k † Tomasz Sołtysik. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 408 z 15 sierpnia 1916. 
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Antoni Euzebiusz Balicki: † Tomasz Sołtysik (wspomnienie pośmiertne). W: Sprawozdanie trzydzieste czwarte Dyrekcyi C. K. Gimnazyum III. w Krakowie za rok szkolny 1916/17. Kraków: Fundusz Naukowy, 1917, s. 11-17.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Alfred Toczek: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Tomasz Sołtysik. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-03-23].
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1880. Lwów: 1880, s. 20.
  6. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1880. Lwów: 1880, s. 18, 20.
  7. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 38.
  8. ↑ Najjaśniejszy Pan w Galicyi. W Krakowie. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 208 z 12 września 1900. 
  9. ↑ a b c d e Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 931.
  10. ↑ a b c d e f g † Tomasz Sołtysik. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 404 z 12 sierpnia 1916. 
  11. ↑ a b c d e Pogrzeb ś. p. Tomasza Sołtysika. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 409 z 16 sierpnia 1916. 
  12. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Podgórzu za rok szkolny 1899. Kraków: 1899, s. 70.
  13. ↑ a b Kronika. Koło krakowskie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 15 z 21 stycznia 1902. 
  14. ↑ Kronika. Uczczenie ś. p. Tomasza Sołtysika. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 409 z 16 sierpnia 1916. 
  15. ↑ Z Rady szkolnej krajowej. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 413 z 21 września 1914. 
  16. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 910.
  17. ↑ Kandydatury z Koła Inteligencyi. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 118 z 24 maja 1905. 
  18. ↑ Wybory z Koła Inteligencyi. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 153 z 4 kwietnia 1911. 
  19. ↑ Nowa Rada m. Krakowa. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 157 z 6 kwietnia 1911. 
  20. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 917.
  21. ↑ Zgon wybitnego pedagoga. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 8-9, 26 sierpnia 1916. 
  22. ↑ Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 89.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tomasz_Sołtysik&oldid=71782401”