Wikipedia

Tony Curtis

amerykański aktor

Tony Curtis, właśc. Bernard Schwartz (ur. 3 czerwca 1925 w Nowym Jorku, zm. 29 września 2010 w Las Vegas) – amerykański aktor, którego kariera trwała sześć dekad, a szczyt popularności osiągnął w latach 50. i wczesnych 60. Zagrał w ponad 100 filmach, w rolach obejmujących szeroki zakres gatunków. W późniejszych latach Curtis wystąpił w wielu serialach telewizyjnych.

Tony Curtis
Ilustracja
Tony Curtis w 1958 r.
Imię i nazwisko

Bernard Schwartz

Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1925
Nowy Jork

Data i miejsce śmierci

29 września 2010
Las Vegas

Zawód

aktor

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę więźnia Johna „Jokera” Jacksona w antyrasistowskim dramacie Stanleya Kramera Ucieczka w kajdanach (1958)[1] z Sidneyem Poitierem. Ojciec aktorek – Kelly Curtis i Jamie Lee Curtis.

8 lutego 1960 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6817 Hollywood Boulevard[2][3].

Życiorys edytuj

Urodził się na nowojorskim Manhattanie[4] jako Bernard Schwartz[5]. Był pierwszym z trzech synów Helen (z domu Klein) i Emanuela „Manuela” Schwartza[6]. Jego rodzice byli żydowskimi emigrantami. Jego ojciec pochodził z Ópályi (obecnie w Mátészalka) we wschodnich Węgrzech, a matka z Michalovce na obecnej Słowacji[7]. Dorastał na Bronxie[8]. Do szóstego roku życia mówił tylko po węgiersku[7], opóźniając naukę w szkole. Jego ojciec był krawcem, a rodzina mieszkała na tyłach sklepu. U jego matki zdiagnozowano później schizofrenię. Jego najmłodszy brat Robert został umieszczony w zakładzie z tą samą chorobą psychiczną.

Kiedy Curtis miał osiem lat, wraz z bratem Juliusem został umieszczony na miesiąc w sierocińcu, ponieważ ich rodziców nie było stać na ich wyżywienie. Cztery lata później Julius został potrącony i zabity przez ciężarówkę. Curtis dołączył do gangu z sąsiedztwa, którego głównymi przestępstwami były wagary ze szkoły i drobne kradzieże w lokalnym sklepie z bilonami. Kiedy Curtis miał 11 lat, sąsiad uratował go przed tym, co jego zdaniem doprowadziłoby do życia przestępczego, wysyłając go na obóz harcerski, gdzie mógł wyładować swoją energię i ustatkować się. Uczęszczał do Seward Park High School[9]. W wieku 16 lat miał swoją pierwszą małą rolę aktorską w szkolnym przedstawieniu teatralnym. Podczas II wojny światowej zaciągnął się do United States Navy po ataku na Pearl Harbor[9]. W 1947 studiował teatr w New York’s Dramatic Workshop[9] i występował na scenie w spektaklach – Wieczór Trzech Króli i Złoty chłopiec, zanim w 1949 wyjechał do Hollywood, gdzie przyjął nazwisko Tony Curtis i podpisał siedmioletni kontrakt Universal Studios[10].

Na ekranie debiutował w roli żigolaka, który tańczy rumbę z Yvonne De Carlo w dramacie kryminalnym W pułapce miłości (Criss Cross, 1949) u boku Burta Lancastera. Szybko zyskał popularność jako odtwórca ról przystojnych, nierzadko mających kłopoty z prawem, młodzieńców. Wkrótce Universal dał mu główną rolę jako Julna, który wyrasta na złodzieja w filmie przygodowym Rudolpha Maté Książę, który był złodziejem (The Prince Who Was a Thief, 1951). W biograficznym dramacie Houdini (1953) z Janet Leigh zagrał Harry’ego Houdiniego. Najlepszym okresem w jego karierze był koniec lat 50. Rola (obok Sidneya Poitiera) w antyrasistowskim dramacie Ucieczka w kajdanach (1958) przyniosła mu jedyną nominację do Oscara, w następnym roku zagrał w jednej z najgłośniejszych komedii w dziejach kina – Pół żartem, pół serio (1959) Billy’ego Wildera[11].

W latach 60. pojawił się m.in. w komediach Do widzenia, Charlie (1964), Wielki wyścig (1965) i Ci wspaniali młodzieńcy w swych szalejących gruchotach (1969). Na początku lat 70. zagrał w brytyjskim serialu Partnerzy (1971-1972), w którym partnerował Rogerowi Moore’owi. W późniejszych latach coraz rzadziej pojawiał się na ekranie, częściej występując właśnie w produkcjach telewizyjnych. Miał w dorobku ponad 100 ról filmowych i telewizyjnych.

Córka Jamie Lee Curtis jest aktorką z bogatym dorobkiem. Miał też syna Nicholasa, który 2 lipca 1994 roku zmarł po przedawkowaniu heroiny. Był sześciokrotnie żonaty:

Zmarł na zawał serca w swoim domu w Las Vegas[12].

Filmografia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Tony Curtis Awards. AllMovie. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  2. ↑ Tony Curtis. Walk of Fame. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  3. ↑ Gary Goldstein, Susan King: Hollywood Star Walk: Tony Curtis. „Los Angeles Times”, 2010-03-02. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  4. ↑ Tony Curtis Biography (1925–). Film Reference. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  5. ↑ Tony Curtis Biography (1925–2010). Find A Grave. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  6. ↑ Tony Curtis Biography (1925–2010). Biography.com. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  7. ↑ a b Tony Curtis What Nationality Ancestry Race. EthniCelebs.com, 2010-05-01. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  8. ↑ Tony Curtis, American actor. Encyklopedia Britannica. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  9. ↑ a b c Tony Curtis - Actors and Actresses. Film Reference. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  10. ↑ Jason Ankeny: Tony Curtis Biography. AllMovie. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  11. ↑ Tony Curtis. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-03-19]. (ang.).
  12. ↑ Tony Curtis, gwiazda „Pół żartem, pół serio” nie żyje. Miał 85 lat.. wiadomosci.gazeta.pl.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tony_Curtis&oldid=72349531”