Wikipedia

Torbokolec długonosy

gatunek ssaka

Torbokolec długonosy[8] (Echymipera rufescens) – gatunek ssaka, torbacza z podrodziny torbokolców (Echymiperinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).

Torbokolec długonosy
Echymipera rufescens
(W. Peters & Doria, 1875)[1]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

(bez rangi) torbacze
Nadrząd

australotorbowe

Rząd

jamrajokształtne

Rodzina

jamrajowate

Podrodzina

torbokolce

Rodzaj

torbokolec

Gatunek

torbokolec długonosy

Synonimy
  • Perameles rufescens W. Peters & Doria, 1875[1]
  • Perameles aruensis W. Peters & Doria, 1875[2]
  • Peramelopsis welsianus Heude, 1897[3]
  • Perameles keiensis Cohn, 1910[4]
  • Echymipera gargantua O. Thomas, 1914[5]
Podgatunki
  • E. r. rufescens (W. Peters & Doria, 1875)
  • E. r. australis Tate, 1948[6]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1875 roku niemiecko-włoski zespół zoologów (Niemiec Wilhelm Peters i Włoch Giacomo Doria) nadając mu nazwę Perameles rufescens[1]. Miejsce typowe to Wyspy Kai, Nowa Gwinea[9][10][11]. Okazami typowymi według oryginalnego opisu były dwa dorosłe i jeden bardzo młody osobnik zakonserwowane w alkoholu, odłowione przez włoskiego botanika i odkrywcę Odoardo Beccariego[12]. Podgatunek australis formalnie opisał w 1948 roku amerykański zoolog i botanik George Henry Hamilton Tate nadając mu nazwę Echymipera rufescens australis[6]. Miejsce typowe to „Rocky Scrub”, rzeka Rocky, wschodnie zbocze McIlwraith Range, w pobliżu Coen, Jork, północny Queensland, Australia[6][13]. Holotyp to skóra (z wytartą końcówką ogona) i czaszka dorosłego samca o sygnaturze MCZ 29214 z kolekcji Muzeum Zoologii Porównawczej; odłowiony 20 czerwca 1932 roku przez amerykańskiego entomologa i biogeografa Philipa Jacksona Darlingtona[6][13].

Status taksonomiczny kilku wyspiarskich populacji wymaga rewizji; pozycja taksonomiczna populacji zamieszkałych na wyspach Aru i Kai oraz na wyspach d’Entrecasteaux pozostaje szczególnie niepewna[10].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków[10].

Etymologia edytuj

  • Echymipera: rodzaj Echimys G. Cuvier, 1809 (kolczak); gr. πηρα pēra ‘torba, kieszeń’[14].
  • rufescens: łac. rufescens, rufescentis ‘czerwonawy’, od rufescere ‘stać się czerwonawym’, od rufus ‘czerwony’[15].
  • australis: łac. australis ‘południowy’, od auster, austri ‘południe’[16].

Budowa edytuj

Torbokolec długonosy osiąga od 21,5 do 54,5 cm długości ciała, podczas gdy ogon mierzy od 7,5 do 11,5 cm[17][18]. Masa ciała w istotny sposób zależy od płci. Cięższe są samce, ważące pomiędzy 1000 a 3000 g. Natomiast samice ważą od 300 do 1250 g[19][17][18]. Podgatunek australis jest mniejszy z dwóch podgatunków, samce osiągają długość głowy wraz z ciałem do 48 cm i masę ciała do 2,2 kg, w porównaniu z odpowiednio 54,5 cm i 3 kg w przypadku podgatunku nominatywnego[17]. Niewielka podgatunku nominatywnego występuje w regionie rzeki Sepik, a znacznie większa w prowincji Gulf[17]. U obu podgatunków masa ciała samców może być średnio o 70% większa niż u samic, chociaż czasami samice mogą zbliżać się do rozmiarów ciała samców[17].

Grzbiet zwierzęcia porasta ciemnobrązowa sierść. Brzuszną stronę ciała porasta natomiast sierść kremowa. Koniec ogona nie ma żadnej sierści, ubarwiony jest czarno[19].

Torbokolec długonosy cechuje się krótkimi, zaokrąglonymi uszami. Pysk ma bardzo wydłużony. Szczęka liczy 4 pary siekaczy[19].

Wzór zębowy I C P M
48 = 4 1 3 4
3 1 3 4


Jamrajowate mają zrośnięte drugi i trzeci palec stopy (syndaktylia)[19].

Rozmieszczenie geograficzne i ekologia edytuj

Torbokolec długonosy żyje na północnym wschodzie Australii, w Nowej Gwinei oraz w Indonezji, na wyspach Misool, Yapen, Kai i Aru. Zamieszkuje tereny leżące od poziomu morza do wysokości 2100 m[19].

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[17][10]:

  • E. rufescens rufescens – zachodnie wyspy papuaskie (Misool), Nowa Gwinea (włącznie Yapen, Wyspy d’Entrecasteaux, Kai i Wyspy Aru).
  • E. rufescens australis – Jork, północno-wschodnia Australia.

Zwierzę to zamieszkuje lasy[19], ale też zarośla i formacje trawiaste[7]. Powszechnie występuje na terenach przybrzeżnych. Spotyka się je także w górach[19]. W Nowej Gwinei zasiedla głównie nizinne lasy i przylegające do nich zbiorowiska trawiaste, nie radzi sobie na przekształconych przez człowieka. W Australii występuje w lasach równikowych opisywanych jako średniolistne z pnączami (mesophyll vine forest), lasy wielkolistne z pnączami (notophyll vine forest), lasy galeriowe, ale też w pobliskich zbiorowiskach roślin wrzosopodobnych[7].

Zwierzę jest oportunistycznym wszystkożercą. Osobniki z Półwyspu Jork spożywają więcej owoców niż inne australijskie jamrajowate[7].

Rozmnażanie edytuj

Tempo rozrodu jest dość szybkie[7]. Torbokolec rozmnaża się 1-2 razy w roku. Występuje krótka ciąża, trwająca około 12,5 dni, podczas której u jamrajowatych tworzy się pewne łożysko, a po której samica wydaje na świat od jednego do czterech młodych. Występuje dobrze rozwinięte marsupium[19]. Torbokolce długonose z Półwyspu Jork przebywają w torbie 2 tygodnie dłużej niż inne australijskie jamrajowate[7].

Status edytuj

Torbokolec długonosy ma status gatunki najmniejszej troski (LC – ang. least concern „najmniejszej troski”). Jednak jego populacja zmniejsza się. Nie jest on zwierzęciem pospolitym[7].

Zagrożeniem są dlań polowania dla mięsa i pułapki w Nowej Gwinei, w Australii stanowi rzadkość i raczej nie poluje się nań[7].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Peters i Doria 1875 ↓, s. 541.
  2. ↑ Peters i Doria 1875 ↓, s. 542 (przypis).
  3. ↑ P.M. Heude. Études odontologiques. Seconde partie. Mammifères carnassiers. „Mémoires Concernant l’Histoire Naturelle de l’Empire Chinois par des pères de la Compagnie de Jésus”. 3 (3), s. 143 (przypis), 1896. (fr.). 
  4. ↑ L. Cohn. Die Papuanischen Perameles-Arten. „Zoologischer Anzeiger”. 35, s. 727, 1910. (niem.). 
  5. ↑ O. Thomas. New Asiatic and Australasian bats and a new bandicoot. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 13 (76), s. 443, 1914. (ang.). 
  6. ↑ a b c d G.H.H. Tate. Studies in the Peramelidae (Marsupialia). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 92 (6), s. 334, 1948. (ang.). 
  7. ↑ a b c d e f g h Echymipera rufescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  8. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Echymipera rufescens. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-07-29].
  10. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 74. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Echymipera rufescens (W. Peters & Doria, 1875). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-29]. (ang.).
  12. ↑ Peters i Doria 1875 ↓, s. 541–542.
  13. ↑ a b K.M. Helgen & T.L. McFadden. Type specimens of Recent mammals in the Museum of Comparative Zoology. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 157 (2), s. 101, 2001. (ang.). 
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 250, 1904. (ang.). 
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, rufescens [dostęp 2023-07-29].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, australis [dostęp 2023-07-29].
  17. ↑ a b c d e f Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 396. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  18. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 51. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  19. ↑ a b c d e f g h Błaszak, Skoracki i Gliwicz 2020 ↓, s. 81.

Bibliografia edytuj

  • W.C.H. Peters & G. Doria. Diagnosi di alcune nuove specie di Marsupiali appartenenti alla Fauna papuana. „Annali del Museo civico di storia naturale di Genova”. 7, s. 541–544, 1875. (wł. • łac.). 
  • Czesłąw Błaszak, Maciej Skoracki, Joanna Gliwicz, Infragromada: ssaki żyworodne niższe – Metatheria; torbacze – Marsupialia, [w:] Czesław Błaszak, Zoologia, t. Tom 3, część 3. Ssaki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, ISBN 978-83-01-17337-1 (pol.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Torbokolec_długonosy&oldid=70944182”