Wikipedia

Transwestytyzm

przyjmowanie wizerunku płci przeciwnej

Transwestytyzm (od łac. trans „za, poza, z tamtej strony” i vestitus „odziany”, inaczej eonizm, metatropizm) – praktyka przyjmowania ubioru, sposobu bycia, a niekiedy także roli płciowej zazwyczaj kojarzonych z płcią przeciwną[1], jako forma autoekspresji[2] lub też dla psychologicznej gratyfikacji[3][4]. W niektórych kulturach transwestytyzm jest praktykowany z powodów religijnych, tradycyjnych lub ceremonialnych. Termin ten jest rzadko stosowany w odniesieniu do kobiet[5].

Transwestytyzm
Ilustracja
Charles d’Éon ubrany w kobiecy strój
Klasyfikacje
DSM-IV

302.3
Fetyszyzm transwestytyczny

Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że transwestytyzm o typie podwójnej roli nie ma podłoża seksualnego. Wprowadza jednocześnie pojęcie fetyszyzmu transwestytycznego, jako przebierania mającego na celu zaspokojenie seksualne[6].

Terminologia edytuj

Transwestytyzm nie jest nowym zjawiskiem. Mówiono o nim jeszcze w hebrajskiej Biblii[7]. Sam termin zmieniał swoje znaczenie od czasu jego powstania i jest nadal używany w różnych kontekstach.

Słowo „transwestyta” powstało w 1910 roku z inicjatywy niemieckiego seksuologa, doktora Magnusa Hirschfelda[8][9]. Używał go do opisywania osób, które zwyczajowo i dobrowolnie nosiły ubrania innej płci. Grupa transwestytów Hirschfelda składała się z mężczyzn i kobiet o orientacji heteroseksualnej, homoseksualnej, biseksualnej i aseksualnej[10].

Havelock Ellis, świadomy badań Hirschfelda nad transwestyzmem, ale nie zgadzając się z jego terminologią, w 1913 r. zaproponował termin „inwersja seksualno-estetyczna” (ang. sexo-aesthetic inversion). W 1920 r. wymyślił termin „eonizm”, który wywodzi się od nazwiska Charles’a d’Éon, który wykazywał skłonności transwestytyczne. Ellis tłumaczył[11]:

Od strony psychicznej, jak ja to widzę, Eonista ucieleśnia w skrajnym stopniu estetyczną postawę naśladowania i identyfikacji z obiektem podziwianym. To normalne, że mężczyzna utożsamia się z kobietą, którą kocha. Eonista niesie tę identyfikację zbyt daleko, pobudzany przez wrażliwy i kobiecy element w sobie samym, który kojarzy się z raczej wadliwą męską seksualnością, co może mieć podłoże neurotyczne.

Obecnie określenie „transwestyta” jest zastępowane angielskim terminem crossdresser. Słowo „transwestyta” jest często uważane za przestarzałe i uwłaczające, a termin crossdresser jest używany jako bardziej stosowny zamiennik[12][13][14]. Jest to spowodowane tym, że termin „transwestyta” był historycznie używany do diagnozowania zaburzeń medycznych, w tym zaburzeń zdrowia psychicznego, a transwestytyzm był postrzegany jako zaburzenie. Z kolei termin crossdresser został ukuty przez środowisko transgenderowe[12][15]. Niekiedy jednak termin transwestyta jest postrzegany jako bardziej odpowiedni dla członków wspólnoty transseksualnej[16][17].

Klasyfikacja medyczna edytuj

Transwestytyzm o typie podwójnej roli edytuj

Główny artykuł: Transwestytyzm o typie podwójnej roli.

Polega na ubieraniu się w stroje płci przeciwnej w celu uzyskania zadowolenia z chwilowego doświadczenia bycia osobą płci przeciwnej, bez pragnienia trwałej korekty płci. Przebieranie obywa się bez satysfakcji seksualnej. Według DSM-IV tego typu stan nie należy do zaburzeń. W obowiązującej obecnie klasyfikacji międzynarodowej ICD-10 zaburzenie to zalicza się do zaburzeń identyfikacji płciowej (F64.x).

W przebiegu omawianego zaburzenia dotknięta nim osoba przebiera się w ubiory płci przeciwnej. W przeciwieństwie do transwestytyzmu fetyszystycznego, w którym czyni tak, by osiągnąć podniecenie seksualne, w transwestytyzmie typu podwójnej roli przebieranie służyć ma wywołaniu poczucia przynależności do płci przeciwnej. Podniecenia seksualnego związanego z przebieraniem nie obserwuje się. Nie występuje także trwała chęć dokonania korekty płci[18][19] i pełnienia odmiennej roli płciowej, charakterystyczne dla transseksualizmu[19].

Transwestytyzm fetyszystyczny edytuj

Główny artykuł: Transwestytyzm fetyszystyczny.

Inaczej fetyszyzm transwestytyczny (DSM-IV) to rodzaj parafilii seksualnej, stan w którym (u heteroseksualnych mężczyzn) jedynym lub preferowanym sposobem osiągania satysfakcji seksualnej jest przebieranie się w stroje kobiece i wykonywanie w tym czasie masturbacji, lub czynności seksualnych z drugą osobą.

ICD-10 wymienia następujące kryteria, których spełnienie upoważnia do postawienia rozpoznania transwestytyzmu fetyszystycznego[20]:

A. Spełnione ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych (F65). B. Nakładanie ubrań przeciwnej płci w celu nabrania wyglądu i poczucia przynależności do przeciwnej płci. Przebieranie się jest ściśle związane z pobudzeniem seksualnym. Po wystąpieniu orgazmu i spadku podniecenia następuje silne pragnienie zdjęcia przebrania.

Natomiast uwzględnione w punkcie A ogólne kryteria zaburzeń preferencji seksualnych ICD określa następująco[20]:

G1. Osoba doświadcza powtarzającego się, nasilonego popędu i wyobrażeń seksualnych dotyczących niezwykłych przedmiotów lub działań. G2. Osoba zarówno realizuje ten popęd, jak i odczuwa z tego powodu wyraźne cierpienie. G3. Preferencja występuje od co najmniej 6 miesięcy.

W DSM-V transwestytyzm fetyszystyczny uznawany jest za zaburzenie tylko kiedy spełnione są dwa kryteria[21][22]:

  1. Osoba doznaje intensywnego pobudzenia seksualnego w wyniku przebierania się, co przejawia się w fantazjach, pragnieniach lub działaniach przez co najmniej 6 miesięcy.
  2. Te fantazje, pragnienia i czyny powodują klinicznie istotny niepokój lub upośledzenie w życiu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych dziedzinach życia.

Transwestytyzm w beletrystyce edytuj

Motyw transwestytyzmu odnaleźć można w powieściach autorstwa Mehmeta Murata Somera: „Zabójstwa proroków[23]” i „Zabójstwo Buziaczka”. Autor prowadzi czytelników za swoim bohaterem, jedynym w historii literatury kryminalnej detektywem-transwestytą, pozwalając poznawać świat transwestytów[24][23].

Klasyfikacja ICD10 edytuj

kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: F64.1 Transwestytyzm o typie podwójnej roli
ICD-10: F65.1 Transwestytyzm fetyszystyczny

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Medical Definition of TRANSVESTISM [online], merriam-webster.com [dostęp 2019-12-23] (ang.).
  2. ↑ TRANSVESTISM – meaning in the Cambridge English Dictionary [online], dictionary.cambridge.org [dostęp 2019-12-23] (ang.).
  3. ↑ Dictionary.com, Definition of transvestism [online], dictionary.com [dostęp 2019-12-23] (ang.).
  4. ↑ Collins English Dictionary, Transvestism definition and meaning [online], collinsdictionary.com [dostęp 2019-12-23] (ang.).
  5. ↑ Eric H. Boehm, Historical Abstracts: Modern history abstracts, 1775-1914, wyd. 3, American Bibliographical Center, CLIO, s. 723 (ang.).
  6. ↑ D. Richard Laws, William T. O’Donohue, Sexual Deviance, Second Edition: Theory, Assessment, and Treatment, Guilford Press, 16 kwietnia 2012, s. 274, ISBN 978-1-4625-0669-9 [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  7. ↑ Anil Aggrawal, References to the paraphilias and sexual crimes in the Bible, „Journal of Forensic and Legal Medicine”, 16 (3), 2009, s. 109–114, DOI: 10.1016/j.jflm.2008.07.006, ISSN 1878-7487, PMID: 19239958 [dostęp 2019-06-07].
  8. ↑ Hirschfeld, Magnus, 1868-1935., Transvestites. The erotic drive to cross-dress, Buffalo, N.Y.: Prometheus Books, 1991, ISBN 0-87975-665-9, OCLC 22812111 [dostęp 2019-06-07].
  9. ↑ Hirschfeld, Magnus, 1868-1935, Die Transvestiten. Ein Untersuchung über den erotischen Verkleidungstrieb. Mit umfangreichem casuistischen und historischen Material, London, ISBN 978-0-366-80803-8, OCLC 1076512715 [dostęp 2019-06-07].
  10. ↑ Magnus Hirschfeld, Geschlechtsverirrungen, Konstanz, Pfister, 1950 (niem.).
  11. ↑ Ellis, Havelock, 1859-1939., Psychology of sex. A manual for students, Milton Keynes, UK: Lighting Source, 2010, ISBN 978-1-4437-3532-2, OCLC 610201643 [dostęp 2019-06-07].
  12. ↑ a b August i inni, Safe spaces. Making schools and communities welcoming to LGBT youth, Santa Barbara, Calif.: Praeger, 2012, s. 142, ISBN 978-0-313-39368-6, OCLC 721891553 [dostęp 2019-06-07], Cytat: „Cross-dresser/cross-dressing. (1) The most neutral word to describe a person who dresses, at least partially or part of the time, and for any number of reasons, in clothing associated with another gender within a particular society. Carries no implications of ‘usual’ gender appearance, or sexual orientation. Has replaced transvestite, which is outdated, problematic, and generally offensive since it was historically used to diagnose medical/mental health disorders.”.
  13. ↑ Capuzza i inni, Transgender communication studies. Histories, trends, and trajectories, Lanham, Maryland 2015, s. 174, ISBN 978-1-4985-0006-7, OCLC 903489384 [dostęp 2019-06-07], Cytat: Eventually, the transvestite label fell out of favor because it was deemed to be derogatory; cross-dresser has emerged as a more suitable replacement (GLAAD, 2014b)..
  14. ↑ Charles Zastrow, Introduction to social work and social welfare. Empowering people, Twelfth edition, Boston, MA, s. 239, ISBN 978-1-305-38833-8, OCLC 967750115 [dostęp 2019-06-07], Cytat: „It should be noted the term transvestite is often considered an offensive term.”.
  15. ↑ August i inni, Safe spaces. Making schools and communities welcoming to LGBT youth, Santa Barbara, Calif.: Praeger, 2012, s. 568, ISBN 978-0-313-39368-6, OCLC 721891553 [dostęp 2019-06-07].
  16. ↑ Castañeda i inni, News and sexuality. Media portraits of diversity, Thousand Oaks, Calif.: Sage Publications, 2006, ISBN 1-4129-0998-8, OCLC 59881923 [dostęp 2019-06-07].
  17. ↑ Christina. Richards, Sexuality and Gender for Mental Health Professionals. A Practical Guide., Los Angeles: SAGE Publications Ltd, 2013, s. 162, ISBN 0-85702-842-1, OCLC 881364888 [dostęp 2019-06-07].
  18. ↑ Zbigniew Lew-Starowicz: Zaburzenia seksualne. W: Marek Jarema, Jolanta Rabe-Jabłońska: Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2011, s. 399–400. ISBN 978-83-200-4180-4.
  19. ↑ a b Jolanta Rabe-Jabłońska: Zaburzenia seksualne i zaburzenia identyfikacji płciowej. W: Janusz Rybakowski, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka: Psychiatria. Wrocław: Elsevier, 2012, s. 533–534. ISBN 978-83-7609-114-3.
  20. ↑ a b Stanisław Pużyński & Jacek Wciórka: Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków, Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 1998, s. 123–125. ISBN 83-85688-37-4.
  21. ↑ Transvestic Disorder DSM-5 302.3 (F65.1) – Therapedia [online], theravive.com [dostęp 2019-06-07].
  22. ↑ Taylor Bennett, Transvestic Disorder DSM-5 302.3 (F65.1): Symptoms, Treatments [online], Counseling and Life Coaching – Find a Counselor, 1 sierpnia 2017 [dostęp 2019-06-07] (ang.).
  23. ↑ a b Recenzja: Zabójstwa proroków – Mehmet Murat Somer – granice.pl [online], granice.pl [dostęp 2022-02-16] (pol.).
  24. ↑ Zabójstwo Buziaczka [online], empik.com [dostęp 2022-02-16] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • ICD-10. V rozdział. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, 2000. ISBN 83-85688-25-0.
  • Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria. T. 2. Wrocław: Urban & Parner, 2003. ISBN 83-87944-72-6.
  • Stanisław Pużyński: Leksykon psychiatrii. Warszawa: PZWL, 1993. ISBN 83-200-1712-2.

Linki zewnętrzne edytuj

  • crossdressing.pl – portal niekomercyjny polskiej społeczności transpłciowej, czyli crossdresserów, transwestytów i transseksualistów
  • Trans-Fuzja: fundacja na rzecz osób transpłciowych

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Transwestytyzm&oldid=73029173”