Tristagma
rodzaj roślin
Tristagma Poepp. – rodzaj roślin należących do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae), obejmujący 16 gatunków występujących w środkowym i południowym Chile, Peru oraz południowej i północno-zachodniej Argentynie[3].
.jpg) Tristagma patagonicum | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj |
Tristagma |
| Nazwa systematyczna | |
| Tristagma Poepp. Fragm. Syn. Pl.: 8 (1833)[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Tristagma nivale Poepp.[4] | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne o wysokości od 10 do 45 cm[5]. Niektóre gatunki wydzielają charakterystyczny czosnkowy aromat[6].
- Liście
- Kilka równowąskich, zielonych, nagich, tworzących u nasady pochwy okrywające pąk szczytowy[5].
- Kwiaty
- Rośliny tworzą od 1 do 4 głąbików, na szczytach których wyrastają kwiaty zebrane od 2 do wielu w baldachowatą wierzchotkę, wspartą okrywą złożoną z 2 zrośniętych u nasady, cylindrycznych, błoniasto-papierzastych podsadek. Okwiat promienisty, biały, żółtawy, zielonkawy, fioletowy, niekiedy ciemnofioletowy, szary lub ciemnobrązowy, sześciolistkowy. Listki okwiatu zrośnięte u nasady, tworząc widoczną rurkę otaczającą zalążnię, powyżej rozpostarte lub zwinięte w dół odosiowo. Sześć pręcików położonych w dwóch okółkach, o nitkach wolnych, równowąskich, czasami szydłowatych, zawsze zrośniętych z rurką okwiatu. Główki pręcików równowąskie, zielonkawożółte, grzbietowe. Zalążnia górna, podługowata, z przegrodowymi miodnikami. Szyjka słupka trójkątna, znamię główkowate, trójwrębne do trójdzielnego[5].
Biologia edytuj
- Rozwój
- Wieloletnie geofity cebulowe. Kwitną od lipca do lutego[5].
- Siedlisko
- Rośliny te występują na terenach otwartych, łąkach, w lasach bukanowych Andów Patagońskich, na łagodnych zboczach lub obszarach górskich Andów z glebą skalistą lub piaszczystą. Niektóre gatunki rosną na poziomie morza (T. gracile, T. porrifolium), inne wyłącznie w obszarach wysokogórskich (T. bivalve, T. circinatum), a trzy obecne są na obu wysokościach (T. ameghinoi, T. nivale, T. patagonicum)[5].
- Genetyka
- Liczba chromosomów x = 4[5]. Zasadniczo gatunki Tristagma są diploidalne (2n=8). T. nivale jest tetraploidalny (4n=16), występują także osobniki heksaploidalne (6n=24)[7].
Systematyka edytuj
Rodzaj z plemienia Gilliesieae z podrodziny czosnkowych (Allioideae) z rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae)[8].
- Wykaz gatunków[3]
- Tristagma ameghinoi (Speg.) Speg.
- Tristagma anemophilum Ravenna
- Tristagma berteroi (Kunth) S.C.Arroyo & Sassone
- Tristagma bivalve (Hook. ex Lindl.) Traub
- Tristagma circinatum (Sandwith) Traub
- Tristagma gracile (Phil.) Traub
- Tristagma graminifolium (Phil.) Ravenna
- Tristagma lineatum Ravenna
- Tristagma lomarum Ravenna
- Tristagma nivale Poepp.
- Tristagma patagonicum (Baker) Traub
- Tristagma poeppigianum (Gay) Traub
- Tristagma porrifolium (Poepp.) Traub
- Tristagma staminosum Ravenna
- Tristagma violaceum (Kunth) Traub
- Tristagma yauriense Ravenna
Nazewnictwo edytuj
- Etymologia nazwy naukowej
- Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów τρία (tria – trzy) i στάγμα (stagma – kapać) w odniesieniu do kropel nektaru sączących się z miodników położonych między komorami zalążni[5].
- Gardinia Bertero, Mercurio Chileno: s.p. (1829), nieprawidłowo opubl.
- Steinmannia Phil., Anales Univ. Chile 65: 64 (1884), nom. illeg.
- Garaventia Looser, Steinmannia: 1 (1941).
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-13] (ang.).
- ↑ a b c d Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-15]. (ang.).
- ↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Silvia C. Arroyo-Leuenberger, Agostina B. Sassone. An annotated checklist of the genus Tristagma (Amaryllidaceae, Allioideae). „Phytotaxa”. 277 (1), s. 21, 2016-09-23. Magnolia Press. DOI: 10.11646/phytotaxa.277.1.2. ISSN 1179-3163. (ang.).
- ↑ K. Rahn: Alliaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 75. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
- ↑ Crosa Orfeo. Los cromosomas de cinco especies del género Tristagma (Liliaceae). „Darwiniana”. 23 (2/4), s. 361-366, 1981.
- ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-14]. (ang.).
Identyfikatory zewnętrzne (takson):