Tuchola (województwo wielkopolskie)
Tuchola – wieś sołecka w zachodniej Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków, na południowym brzegu Warty.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
35,2-52,7 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2010) |
62 |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-410[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PMI |
| SIMC |
0594502 |
Położenie na mapie gminy Sieraków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
 52°40′36″N 16°07′36″E/52,676667 16,126667[1]
| |
W wiosce znajduje się OSP, zajmująca wysokie miejsca na gminnych i powiatowych zawodach sportowo-pożarniczych.
Historia edytuj
Miejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIII wieku. Wymieniona po raz pierwszy w dokumencie zapisanym po łacinie w 1389 jako „Tuchole", 1398 „Thucholowo", 1400 „Thuchole", 1438 „Thuchola", 1443 „na Tucholu", 1450 „Thucholye", 1475 „Tuchola", 1512 „Tucholya", 1558 „Tucholia"[3].
Miejscowość wspominały historyczne dokumenty prawne, własnościowe i podatkowe. Wieś była własnością szlachecką i należała początkowo do Włosta z Tucholi, którego w 1389 odnotowano w dokumentach procesowych jako świadka. W 1398 Sędka z Tucholi toczyła proces z Dobiesławem Kwileckim o bydło. W początku XV wieku dokumenty sądowe odnotowały kilka procesów toczonych z sąsiadami przez Blizbora z Kurnatowic o dziedziny w okolicach wsi. W 1400 toczył on proces z Janem z Jabłonowa o rozgraniczenie Jabłonowa i Tucholi, w 1401 toczył proces z Sędką z Nienawiszcza o jej ojcowiznę, a w 1403 proces z Szymką z Niezawiszcza zwaną Tucholską o 20 grzywien, które zapłacił za jej ojca[3].
W 1438 miejscowość była wsią szlachecką i leżała w powiecie poznańskim Korony Królestwa Polskiego. W 1508 leżała w parafii Sieraków. W 1400 wyznaczono granicę z Jabłonowem. W 1418 dziedzice w Tucholi: Dobrogost z Sierakowa oraz Małgorzata (wdowa po jego bracie Bieniaku) zostali pozwani przez dziedziców Lutomia o spiętrzenie wody na młynie tucholskim ponad ustalone znaki i zalanie przez to łąk lutomskich. W 1424 Małgorzata z Sierakowa, Wierzbięta z Rozbitka oraz Dobrogost z Sierakowa zawierają ugodę dotyczącą podziału dóbr w wyniku czego uzgodniono przebieg granic między dziedzinami: struga Klocza z obu brzegami od źródła aż do rzeki Warty miała od tego momentu należeć do wsi Tuchola pana Dobrogosta z Sierakowa. W 1425 woźny zeznał, że usypał kopce graniczne pomiędzy dziedzinami Tuchola i Chojno. W 1438 właścicielem wsi był Wincenty z Sierakowa, syn Dobrogosta, który zapisał swej żonie Barbarze posag i wiano na przypadającej mu części Sierakowa wraz z wsiami, w tym m.in. z Tucholą. W 1563 po raz kolejny wymieniono we wsi młyn[3].
Wieś szlachecka Tuchole położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[4].
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Tuchola Olendry należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[5]. Tuchola Olendry należała do okręgu sierakowskiego tego powiatu i stanowiła część majątku Sieraków, którego właścicielem był wówczas rząd pruski w Berlinie[5]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 172 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 14 dymów (domostw)[5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa poznańskiego.
Demografia edytuj
Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, 1 października 2010 r. Tucholę zamieszkiwały 62 osoby[6]. Powierzchnia wsi wynosi 6,49 km²[a], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 9,5 os. na km² w 2010 r. Tuchola należy do trzech najmniejszych sołectw w gminie [b].
| rok | 1970 | 1978 | 1998 | 1999 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ludność | 94 | 69 | 44 | 50 | 57 | 62 |
Niepokojący dla struktury wiekowej ludności wsi jest fakt, dość dużego udziału osób w wieku poprodukcyjnym (17,5% czyli 10 osób) oraz malejący udział dzieci i młodzieży (22,8% czyli 13 osób). Mimo wszystko, ludność wioski wzrosła w przeciągu 12 lat o 18 osób (patrz tabela), czyli w porównaniu z rokiem 1998, o 29%.
.png)
Przedsiębiorczość edytuj
W 2009 roku w Tucholi zarejestrowanych było 8 podmiotów gospodarki narodowej zarejestrowanych w rejestrze REGON[8]. Wszystkie podmioty należały do sektora usług.
| Sekcja PKD '07 | Liczba | % |
|---|---|---|
| G | 3 | 37,5% |
| J | 1 | 12,5% |
| L | 1 | 12,5% |
| O | 1 | 12,5% |
| Q | 2 | 25% |
| razem | 8 | 100% |
Jak na bardzo małą wieś, mieszkańcy Tucholi wykazują się dość dużą przedsiębiorczością, w porównaniu do mieszkańców innych wsi gminy Sieraków. Wskaźnik przedsiębiorczości w 2009 roku wynosił około 7 mieszkańców na 1 podmiot gospodarczy. W dodatku, prowadzone tutaj rodzaje przedsiębiorstw są dość zróżnicowane jak na jednostkę wiejską. Zaskakujący jest spory udział firm związanych z opieką społeczną i zdrowotną (sekcja Q), wynoszący 25%. Przeważającą formą działalności są różne formy działalności handlowej (dział 45, 46 i 47).
| Klasa wielkościowa |
Liczba | % |
|---|---|---|
| 0-9 | 7 | 85,5% |
| 10-49 | 1 | 12,5% |
| razem | 8 | 100% |
We wsi dominują przedsiębiorstwa małe, zatrudniające do 9 pracowników (85,5%). Tylko 1 firma zatrudnia więcej niż 10 pracowników.
| Rodzaj | Liczba | % |
|---|---|---|
| Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą |
6 | 75% |
| Spółdzielnie | 1 | 12,5% |
| Stowarzyszenia i organizacje społeczne |
1 | 12,5% |
| razem | 8 | 100% |
Wszystkie podmioty gospodarcze w wiosce należą do sektora prywatnego. 3/4 firm prowadzone jest jako działalność gospodarcza osób fizycznych. Zarejestrowana jest tu także jedna spółka oraz jedno stowarzyszenie.
Leśnictwo edytuj
Wieś jest siedzibą leśnictwa Tuchola, będącego jednostką organizacyjną w strukturze Nadleśnictwa Sieraków.
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141430
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1313 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c Jurek 2014 ↓.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 35.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowica, 1846, s. 255.
- ↑ a b Urząd Gminy w Sierakowie: Sołectwo Tuchola na stronie gminy Sieraków. 2010. [dostęp 2010-10-22]. (pol.).
- ↑ Zarząd Gminy Sieraków: projektant prowadzący - Daria Ziemkowska: Diagnoza stanu Gminy Sieraków - Rozwój ludności gminy Sieraków według wsi w latach 1970÷1999. grudzień 1999. s. 43/132. [dostęp 2010-10-22]. Cytat: lata 1970, 1978, 1998-1999 (pol.).
- ↑ a b GUS: Wszystkie dane dla miejscowości Tuchola z GUS'u. 2009. [dostęp 2011-01-06]. Cytat: rok 2009 (pol.).
Bibliografia edytuj
- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V (Ś – W), zeszyt 2, hasło „Tuchola”. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2014, s. 362-363.