Tygrys (wiersz)
„Tygrys” (ang. „The Tyger”) – wiersz Williama Blake’a opublikowany po raz pierwszy w 1794 roku w zbiorze zatytułowanym „Pieśni doświadczenia”. Jest to jeden z najczęściej przedrukowywanych wierszy anglojęzycznych wszystkich czasów[1].
Treść edytuj
Wiersz jest rozbudowaną apostrofą do tytułowego tygrysa, stanowiącego uosobienie zła, które zarazem przeraża i fascynuje człowieka. Wiersz dotyka problemu teodycei, czyli pytania o niezrozumiałe pochodzenie zła wobec wszechmocy i nieskończonej dobroci Boga. Kluczowe jest sformułowanie Did He who made the Lamb make thee? (Czy Ten, kto stworzył Baranka, stworzył i ciebie?)[2].
Forma edytuj
Utwór jest napisany trocheicznym czterostopowcem, ułożonym w strofy czterowersowe, rymowane parzyście aabb. Ważną rolę odgrywa dobitna aliteracja:
- Tyger! Tyger! burning bright
- In the forests of the night,
- What immortal hand or eye
- Could frame thy fearful symmetry?
Polskie przekłady edytuj
Tygrys Blake’a należy do najczęściej tłumaczonych wierszy. Na język polski przekładali go między innymi Jerzy Pietrkiewicz i Stanisław Barańczak, jak też Maciej Froński, Krzysztof Puławski i Jolanta Kozak.
Nawiązania edytuj
- Wiersz dwukrotnie cytowano w odcinku 42. serialu Batman z 1992 r. Jego tytuł to Tyger, Tyger.
- Fragmenty wiersza - z tygrysem zamienionym na pająka - zostały wplecione w narrację historii Torment autorstwa Todda McFarlane'a opublikowaną w komiksie Spider-man #1-5.
- Wiersz ten był też głównym wątkiem serialu Mentalista (ang. The Mentalist). Posługiwał się nim seryjny morderca o pseudonimie Red John.
- Wiersz stanowi tekst tytułowego utworu z płyty "Tyger" zespołu Tangerine Dream
- Wykorzystany również w filmie Joueuse (QUEEN TO PLAY)
Przypisy edytuj
- ↑ Zobacz wstęp tłumacza [w:]; Od Chaucera do Larkina. 400 nieśmiertelnych wierszy 125 poetów anglojęzycznych z 8 stuleci. Antologia w wyborze, przekładzie i opracowaniu Stanisława Barańczaka, Kraków 1993.
- ↑ Porównaj: Przemysław Mroczkowski, Historia literatury angielskiej. Zarys, Wrocław 1981, s. 371.
Bibliografia edytuj
- Małgorzata Stępnik, Paradoksy imaginacji. Williama Blake’a metaforyka przestrzeni, Estetyka i Krytyka 33 (2/2014), s.73-94.