UT-2
UT-2 (do 1940 AIR-10) – radziecki samolot szkolno-treningowy z lat trzydziestych i okresu II wojny światowej.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
dolnopłat o konstrukcji drewnianej, podwozie klasyczne – stałe |
| Załoga |
2 (uczeń, instruktor) |
| Historia | |
| Data oblotu |
11 lipca 1935 |
| Lata produkcji |
1937–1947 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
patrz tabela |
| Moc |
patrz tabela |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
patrz tabela |
| Długość |
patrz tabela |
| Wysokość |
patrz tabela |
| Powierzchnia nośna |
patrz tabela |
| Masa | |
| Własna |
patrz tabela |
| Startowa |
patrz tabela |
| Zapas paliwa |
200 l |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
patrz tabela |
| Prędkość przelotowa |
patrz tabela |
| Prędkość minimalna |
patrz tabela |
| Prędkość wznoszenia |
patrz tabela |
| Pułap |
patrz tabela |
| Zasięg |
patrz tabela |
| Długotrwałość lotu |
patrz tabela |
| Rozbieg |
patrz tabela |
| Dobieg |
patrz tabela |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| ZSRR, Polska, Węgry | |
| Rzuty | |
| |
Historia edytuj
W połowie lat trzydziestych skonstruowano szereg samolotów szkolnych, wśród tych konstrukcji znalazły się również konstrukcje opracowane przez Aleksandra Jakowlewa.
W połowie lat trzydziestych opierając się na swoich wcześniejszych konstrukcjach Aleksander Jakowlew biorąc pod uwagę oceny swojego wcześniejszego samolotu AIR-9 opracował nowy samolot przeznaczony do szkolenia i treningu pilotów. Samolot ten otrzymał oznaczenie AIR-10 a jego prototyp został oblatany 11 lipca 1935 roku. Samolot ten już we wrześniu 1935 roku wziął udział w rajdzie samolotów szkolnych i sportowych na trasie 4 500 km, a który miał wyłonić samolot mający stać się podstawowym samolotem szkolnym. Samolot AIR-10 zajął w tym rajdzie pierwsze miejsce, skierowano go więc do dalszych prób, trwały one do 1936 roku.
W czasie tych prób potwierdzono przydatność tego samolotu do szkolenia podstawowego pilotów zarówno cywilnych jak i wojskowych. W czasie tych prób zastosowano również w nim pływaki. Ostatecznie na początku 1937 roku opracowano ostateczną wersję samolotu i we wrześniu 1937 roku wprowadzono go do produkcji seryjnej pod oznaczeniem UT-2 (skrót od nazwy ros. учебно-тренировочный двухместный – pol. szkolno-treningowy dwumiejscowy) początkowo był on produkowany z silnikiem M-11E, a później stosowano również inne wersje tego silnika (M-11M i M-11K).
Po wprowadzeniu samolotu do szkolenia w szkołach lotniczych i aeroklubach stwierdzono, że ma on tendencję do wchodzenia w korkociąg płaski. Poinformowano o tym konstruktora, który podjął dalsze prace w celu poprawienia konstrukcji. W 1941 roku opracowano zmodyfikowaną wersję samolotu oznaczoną jako UT-2M i natychmiast wprowadzono ją do produkcji seryjnej.
Produkcja samolotu UT-2 trwała do 1947 roku. Łącznie wyprodukowano 7243 samoloty obu wersji (nie licząc egzemplarzy prototypowych).
Wersje samolotu UT-2:
- AIR-10 – prototyp samolotu szkolnego
- AIR-11 – prototyp trzymiejscowego samolotu turystycznego wyposażonego w silnik Gipsy Major o mocy 120 KM (88 kW), zbudowany w 1936 roku
- AIR-12 – prototyp dwumiejscowego samolotu przeznaczonego do treningu pilotów mających wykonywać dalekie przeloty
- UT-2 – wersja produkowana seryjnie
- AIR-16 – prototyp, czteromiejscowy samolot wyposażony w silnik Renault o mocy 220 KM (161 kW)
- AIR-20 – wersja samolotu AIR-10 wyposażona w silnik Renault Bengali o mocy 140 KM (103 kW)
- UT-2M – zmodyfikowana wersja samolotu UT-2, produkowana seryjnie od 1940 roku
- UT-2 SEN – prototyp w którym zastosowano podwozie na poduszce powietrznej
- UT-2MW – ulepszona wersja samolotu UT-2M z zakrytymi kabinami, opracowana w 1942 roku
- UT-2L – ulepszona wersja samolotu UT-2MW, opracowana w 1943 roku, która stała się podstawą do opracowania samolotu Jak-18
Oprócz wymienionych wersji prowadzono również prace nad zastosowaniem tego samolotu do działań bojowych. Opracowano m.in. samolot oznaczony jako UT-2MB – lekki bombowiec mogący zabrać 200 kg bomb oraz samolot szturmowy – wyposażony w jeden lub dwa karabiny maszynowe SzKAS i pociski rakietowe RS. Żadna z tych wersji nie wyszła poza fazę projektu.
Użycie edytuj
Samoloty UT-2 od rozpoczęcia produkcji seryjnej zostały wprowadzone do wojskowych szkół lotniczych oraz aeroklubów OSOAWICHIM, gdzie zaczęto nimi zastępować użytkowane tam dwupłatowe samoloty U-2. Stały się podstawowym sprzętem szkolno-treningowym i użytkowane były do lat pięćdziesiątych, gdy zaczęto je zastępować samolotami Jak-18
Samoloty UT-2M od 1944 roku znalazły się na wyposażeniu lotnictwa polskiego i na tych samolotach szkolono polskich pilotów w ZSRR, a później stały się one podstawowym samolotem do szkolenia pilotów w polskich szkołach lotniczych w Zamościu, Dęblinie i Radomiu. Znajdowały się również na wyposażeniu poszczególnych pułków lotniczych. Łącznie w lotnictwie polskim było około 140 samolotów tego typu. Były użytkowane do 1952 roku, gdy zaczęto wprowadzać do użycia polski samolot szkolny LWD Junak.
Opis konstrukcji edytuj
Samolot UT-2 to dwumiejscowy wolnonośny dolnopłat o konstrukcji drewnianej.
Kadłub drewniany, szkielet kratownicowy o przekroju prostokątnym. Z przodu kadłuba znajdowało się łoże silnika a następnie za przegrodą ogniową zbiornik oleju i paliwa. W dalszej części odkryta kabina w systemie tandem, wyposażona w podwójny układ sterowania. Dla ułatwienia wysiadania burty obok kabin były uchylne. Kadłub w przedniej części kryty był blachą, w dalszej części górna część pokryta sklejką, reszta płótnem.
Płaty dwudźwigarowe, drewniane, trójdzielne; środkowa część stanowiła całość z kadłubem. Płat wyposażony był w lotki metalowe. Skrzydła były kryte sklejką. Wewnątrz płata znajdowały się dwa zbiorniki paliwa.
Podwozie klasyczne, dwukołowe stałe, mocowane do środkowej części płatów.
Napęd stanowił jeden silnik gwiazdowy, umieszczony w przedniej części kadłuba, ze śmigłem dwułopatowym drewnianym.
Dane taktyczno-techniczne wersji samolotu UT-2 edytuj
| Wersja | AIR-10 | UT-2 | UT-2M |
| Napęd | 1 silnik gaźnikowy M-11 | 1 silnik gaźnikowy M-11D/K | 1 silnik gaźnikowy M-11D/K |
| Moc | 100 KM (73,5 kW) | 125 KM (92 kW) | 125 KM (92 kW) |
| Rozpiętość (m) | 10,20 | 10,20 | 10,20 |
| Długość (m) | 6,80 | 7,15 | 7,35 |
| Wysokość (m) | 2,99 | 2,99 | 3,04 |
| Powierzchnia nośna (m²) | 15,50 | 17,12 | 17,00 |
| Masa własna (kg) | 516 | 628 | 660 |
| Masa startowa (kg) | 788 | 940 | 1010 |
| Prędkość maksymalna (km/h) | 217 | 210 | 185 |
| Prędkość przelotowa (km/h) | 160 | 170 | 140 |
| Prędkość minimalna (km/h) | 70 | 90 | 90 |
| Prędkość wznoszenia (m/s) | 3,5 | 3,3 | 2,6 |
| Pułap (m) | 5 700 | 4 700 | 3 830 |
| Zasięg (km) | 750 | 1130 | 950 |
| Długotrwałość lotu (h) | 4,5 | 6,5 | 6,5 |
| Rozbieg (m) | 100 | 200 | 250 |
| Dobieg (m) | 120 | 235 | 300 |
Bibliografia edytuj
- „Kurs wyszkolenia lotniczego szkół lotniczych Wojska Polskiego : samolot UT-2”. Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1945