Ugłastowate (Molluginaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych wyróżniana w obrębie goździkowców (Caryophyllales). Przynależność rodzajów do tej rodziny zmieniała się w miarę poznawania filogenezy goździkowców. Skład rodziny po badaniach molekularnych został ograniczony do ok. 9–11 rodzajów z ok. 90 gatunkami. Występują one na wszystkich kontynentach na obszarach pod wpływem klimatu tropikalnego i umiarkowanego ciepłego (także na Bałkanach i na rozległych obszarach Ameryki Północnej). Rośliny z rodzajów ugłasta i uglin są wykorzystywane w tradycyjnej medycynie ludowej w południowej Azji i w Afryce[2][4].

Ugłastowate
Ilustracja
Mollugo nudicaulis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

ugłastowate

Nazwa systematyczna
Molluginaceae Bartl. in F. G. Bartling & H. L. Wendland
Beitr. Bot. 2: 158. Dec 1825, nom. cons.[3]
Typ nomenklatoryczny

Mollugo L.[3]

Glinus oppositifolius
Psammotropha myriantha

Morfologia edytuj

 
Pharnaceum aurantium

Do rodziny należą rośliny jednoroczne i byliny nierzadko o budowie gruboszowatej. Liście są pojedyncze, całobrzegie, skrętoległe lub wyjątkowo naprzeciwległe czy okółkowe. U nasady pozbawione są przylistków, ew. mają przylistki błoniaste. Promieniste kwiaty skupione w wierzchotkowatych kwiatostanach, rzadko są pojedyncze. Zwykle są obupłciowe, rzadko jednopłciowe i wówczas rośliny są dwupienne. Okwiat składa się z 5, rzadko 4, białawo-zielonkawych, rzadko czerwonych listków. U niektórych przedstawicieli obecne są listkowato zmodyfikowane, białe prątniczki. Pręciki są zwykle w liczbie od 4 do 5 i połączone są u nasady w krótki cylinder. Owocolistki w liczbie 2-5, każdy zakończony własną szyjką i znamieniem. Owocem jest torebka[4].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina stanowi jedną z linii rozwojowych w obrębie goździkowców, klad bazalny grupy rodzin obejmującej m.in. portulakowate, kaktusowate i zdrojkowate.

caryophylloids

Rhabdodendraceae




Simmondsiaceaesimondsjowate





Asteropeiaceae



Physenaceae





Macarthuriaceae




Microteaceae





Caryophyllaceaegoździkowate




Achatocarpaceae



Amaranthaceaeszarłatowate






Stegnospermataceae




Limeaceaelibawowate





Lophiocarpaceae




Kewaceae




Barbeuiaceae




Gisekiaceae




Aizoaceaepryszczyrnicowate





Phytolaccaceaeszkarłatkowate



Sarcobataceae





Nyctaginaceaenocnicowate



Petiveriaceae











Molluginaceaeugłastowate




Montiaceaezdrojkowate





Halophytaceae




Basellaceaewyćwiklinkowate



Didiereaceae






Talinaceaeporwinkowate




Anacampserotaceae




Portulacaceaeportulakowate



Cactaceaekaktusowate

















Pozycja w systemach Reveala

Zarówno w systemie z lat 1994–1999[5] jak i w systemie z lat 2007–2010[6] rodzina ta jest wyróżniana w obrębie rzędu goździkowców. W starszej wersji systemu część rodzajów (np. Tetragonia, Corrigiola) wyodrębniana była w rodzinę trętwianowatych (Tetragoniaceae)[5]. W nowszym systemie (też w ujęciu APweb) część rodzajów z tej rodziny włączona została do Molluginaceae, część (np. Tetragonia) do pryszczyrnicowatych (Aizoaceae). Rodzaj nadbrzeżyca (Corrigiola) umieszczany jest w obrębie goździkowatych (Caryophyllaceae). Wyodrębniono stąd również dwa rodzaje tworzące obecnie rodzinę libawowatych (Limeaceae)[2].

Wykaz rodzajów[7]

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. a b James L. Reveal: A Checklist of Family and Suprafamilial Names for Extant Vascular Plants. Plantsystematics.org. [dostęp 2010-05-30]. (ang.).
  4. a b Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 216. ISBN 1-55407-206-9.
  5. a b Crescent Bloom: Mollugo. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-05-30]. (ang.).
  6. Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families - An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2010-05-30]. (ang.).
  7. Genera of Molluginaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-06-05]. (ang.).
  8. a b Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 337. (pol.).