Ulica Hoża w Warszawie

ulica w Warszawie

Ulica Hoża – ulica w śródmieściu Warszawy, biegnąca od ul. Mokotowskiej do ul. Chałubińskiego.

Ulica Hoża w Warszawie
Śródmieście Południowe
Ilustracja
Ulica Hoża na między ulicami Marszałkowską i Kruczą, widok w kierunku placu Trzech Krzyży
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Przebieg
światła ul. Mokotowska/plac Trzech Krzyży
światła ul. Krucza
ul. A. Grabowskiego/ul. ks. Ignacego Skorupki
światła ul. Marszałkowska
ul. Poznańska
ul. Emilii Plater
ul. Chałubińskiego
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Hoża w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Hoża w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Hoża w Warszawie”
Ziemia52°13′34,1″N 21°00′49,6″E/52,226139 21,013778

Historia edytuj

Hoża pierwotnie była drogą narolną, znaną już przed 1762; pierwsze posesje wytyczono już w 1766. Nazwa ulicy, nadana w 1770, pochodzi od hożych (ładnych) ogrodów znajdujących się po obu jej stronach[1].

W 1792 zabudowa ulicy składała się z drewnianego browaru, kilku drewnianych dworków oraz wybudowanego według projektu Szymona Bogumiła Zuga w roku 1790 pałacyku kupca Klemensa Bernauxa. Przed 1819 powstały przy Hożej jeszcze dwa murowane budynki, jednak przy ulicy długo nie wznoszono nowych obiektów. Ruch budowlany powrócił, kiedy w 1861 Leopold Kronenberg uruchomił przy Hożej Fabrykę Wyrobów Tabacznych, nabywając jednocześnie dawny pałacyk Bernaux'a.

Pierwotnie ulica stanowiła południową granicę założonego w 1870 Ogrodu Pomologicznego[2].

W 1875 ulicę przedłużono na odcinku od ul. Poznańskiej do ul. Chałubińskiego; kilka lat potem przy ulicy pojawiły się niewielkie kamienice, jednak projektowane przez architektów, takich jak: Edward Cichocki, Artur Spitzbarth, Maurycy Brauman czy Aleksander Woyde.

Od 1877 przy ulicy istniał zakład sióstr Rodziny Marii; w latach 90. XIX wieku powstała zabudowa odcinka między ul. Poznańską, a ul. Plater składająca się w większości z trzypiętrowych kamienic o eklektycznym wystroju fasad.

Gdy w 1895 przedsiębiorca Frąckiewicz nabył dawny pałac Kronenberga, na terenie jego sadu wytyczył ulicę Sadową, dziś – ks. Ignacego Skorupki.

Wkrótce potem rozebrano pałacyk Kronenberga, by wznieść szereg nowych kamienic, zarówno wzdłuż ul. Skorupki, ul. Marszałkowskiej jak i Hożej. Po odzyskaniu niepodległości powstało jeszcze kilka obiektów: Zakład Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Warszawskiego, oraz wybudowany w stylu magistrackim Gmach Szkoły Budowlanej według projektu Alfonsa Graviera. Powstały też dwie nowe kamienice; Hoża stawała się wielkomiejską ulicą: działały przy niej dwa kina, liczne sklepy i cukiernie.

W latach 1921–1927 przy ulicy Hożej 35 znajdowała się sala zebrań warszawskiego zboru Badaczy Pisma Świętego[3].

Pod nr 55 znajdowała się Fabryka Wyrobów z Brązu i Srebra Braci Łopieńskich W 1950 r. majątek firmy przejęła spółdzielnia Brąz Dekoracyjny. Po długich staraniach rodzina Łopieńskich odzyskała nieruchomość. Sprzedała ją i dziś w tym miejscu stoi apartamentowiec. Na szczęście nie przepadło wszystko: elewacje budynku od Hożej wpisane zostały do rejestru zabytków i wtopiono je w nowy obiekt. Obecnie część elewacji frontowej stanowi zabytkowy mur pierzejowy dawnej manufaktury[4].

Wrzesień 1939 przyniósł niewielkie zniszczenia. W okresie okupacji niemieckiej ulicy nadano niemiecką nazwę Victoriastrasse[5]. Jej zabudowa została spalona po kapitulacji powstania warszawskiego.

Krótko po wojnie rozebrano kilkadziesiąt wypalonych kamienic, w wielu przypadkach zniszczono zachowany wystrój fasad, jednak mimo to Hoża zachowała wiele z klimatu eleganckiej, przedwojennej ulicy.

W grudniu 2008 przy wejściu do Domu Prowincjonalnego Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi przy (nr 53) uruchomiono pierwsze w Warszawie okno życia[6][7].

Pod numerem 69 od 1920 znajduje się jeden z budynków Uniwersytetu Warszawskiego nazywany Hoża 69. Przez prawie 100 lat mieścił się w nim jeden z najważniejszych polskich ośrodków naukowych wyróżniony przez Europejskie Towarzystwo Fizyczne. Po przeniesieniu z niego siedziby Wydziału Fizyki UW na Kampus Ochota, jedną z ulic wewnętrznych kampusu nazwano nieformalnie Nową Hożą[8].

Ważniejsze obiekty edytuj

Inne informacje edytuj

Przypisy edytuj

  1. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 63.
  2. Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 334. ISBN 83-06-00089-7.
  3. Stanisław Ufniarski: Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Św. (Świadkowie Jehowy). Kraków: Wydawnictwo Mariackie, 1947, s. 37-39.
  4. Hoża 55 – klucz do prestiżowego adresu – PRNews.pl)Dostęp: 2013-09-03)
  5. Tomasz Szarota: Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne. Warszawa: Czytelnik, 2010, s. 50. ISBN 978-83-07-03239-9.
  6. Kalendarz warszawski styczeń-marzec 2009. „Kronika Warszawy”. 142, s. 90, 2009. 
  7. Michał Szaflarski. Chłopiec znaleziony w „oknie życia”. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 9 maja 2018. 
  8. Stolica/Fizycy świętują stulecie nauki i odkryć przy słynnej "Hożej" [online], Nauka w Polsce, 10 września 2021.
  9. Stanisław Ciepłowski: Wpisane w kamień i spiż. Inskrypcje pamiątkowe w Warszawie XVII–XX w.. Warszawa: Argraf, 2004, s. 98. ISBN 83-912463-4-5.
  10. Kontakt. dziendobry.tvn.pl. [dostęp 2018-06-25].

Bibliografia edytuj