Ulica Rajska we Wrocławiu
Ulica Rajska – ulica położona we Wrocławiu na Złotnikach[1][2], w ramach osiedla Leśnica[3]. Obejmuje drogę gminną o długości 1062 m[1]. Ulica biegnie od ulicy Kamiennogórskiej do placu Kaliskiego[a][2][4][5].
| Złotniki | |||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
| 51°08′29,505″N 16°53′35,085″E/51,141529 16,893079 | |||||||||||||||||||||||||||||||
Historia edytuj
Historia ukształtowania ulicy wiąże się z koncepcją budowy rentierskiego osiedla Złotniki-Żerniki (niem. Goldschmieden-Neukrich). Początkowo projekt obejmował duży obszar około 350 ha, który miał być zagospodarowany na osiedle hipoteczne, w którym przewidywano budowę 750 domów oraz wyznaczenie parcel ogrodniczych. Autorem koncepcji był Ernst May[6][7][8][9], którą stworzył w powiązaniu z koncepcjami unwinowskimi (Hampstaed[b])[10]. Ówcześnie pracował on w spółce Schlesische Landgesellschaft nastawionej na wspieranie budowy osiedli wiejskich, przedmiejskich i miejskich. Później powstała spółka Schlesisches Heim nastawiona na osiedla przedmiejskie i miejskie dla robotników oraz drobnych urzędników[5][7][8][9][11][12]. Z wielu względów nie udało się zrealizować całości, a pierwotny projekt zmieniono i uproszczono w 1920 r.[6][7]. Obejmował on obszar położony po obu stronach ulicy Rajskiej, od współczesnego placu Kaliskiego do ulicy Kamiennogórskiej, pomiędzy dzisiejszą ulicą Kosmonautów a ulicą Wielkopolską[5][8][13][14]. Cały opracowany układ osiedla odpowiadał najbardziej zalecanemu przez Ernesta Maya układowi opartemu na tzw. osiedlu z błoniem, w którym leżąca na uboczu głównej drogi komunikacyjnej (współczesna ulica Kosmonautów) zabudowa miała zapewnione dogodne połączenie wewnętrzną osią komunikacyjną oraz dostęp do otwartego terenu zielonego – błonia, namiastki dawnego nawsia – wokół którego skupiała się zabudowa, bądź mieszkalna, bądź inna (kościół, sklep, usługi itp.) i która zapewniała miejsce spotkań mieszkańcom, miejsce zabaw dla dzieci itp.[15]. W ramach uproszczonego projektu, a w tym fragmencie zgodnego z projektem pierwotnym, ukształtowano między innymi dzisiejszą ulicę Rajską stanowiącą wewnętrzną oś komunikacyjną osiedla[6][15]. Przy niej powstała do 1920 r. zabudowa zgodna z opracowanym systemem taniego budownictwa mieszkaniowego, typizowanego, z katalogu opracowanego w ramach projektu domu pierwszej potrzeby, mieszkania minimum, Notheim[6][16][17]. Objęła ona domy z katalogu grupy II typu 2h[6][18]. W ramach przedmiotowej inwestycji powstały 94 domy przy ulicy Rajskiej i placach z nią powiązanych (plac Ciesielski, plac Kaliski)[19].
Obszar miasta, na którym położona jest ulica, należy obecnie do osiedla Leśnica, w obręb którego włączone są obecnie Złotniki. Do 1928 r. Złotniki stanowiły odrębną wieś. W tym właśnie roku zostały włączone w granice miasta[3][20].
Nazwy edytuj
W swojej historii plac nosił następujące nazwy:
- Gartenstrasse, do 31.12.1930 r.[21]
- Schmiedeberger Strasse, od 1.01.1931 r. do 1946 r.[21][22]
- Rajska, od 1946 r.[4][21][22].
Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 33 z 15.05.1946 r.[1].
Układ drogowy edytuj
Do ulicy przypisana jest droga gminna numer 106214D o długości 1062 m[1], klasy drogi dojazdowej[23][24]. Ponadto przypisano dwie działki ze statusem drogi wewnętrznej o długościach odpowiednio 33 i 34 m[1].
Ulice i place powiązane z ulicą Rajską:
- skrzyżowanie: ulica Kamiennogórska[1][25][26]
- skrzyżowanie: ulica Mieroszowska[26][27]
- ciąg pieszy – planowany: przewidziane połączenie z ulicą Opoczyńską[26][28]
- skrzyżowanie: plac Ciesielski[26][29]
- skrzyżowanie: ulica Złotnicka[26][30]
- skrzyżowanie: plac Kaliski[1][4][26].
Cała droga położona jest w strefie zamieszkania z ograniczeniem prędkości jazdy do 20 km/h[26].
Zabudowa i zagospodarowanie edytuj
Wschodnia część ulicy przebiega przez tereny przeznaczone pod szeroko pojęte usługi, w tym między innymi biura, handel, hotelarstwo, edukację, usługi medyczne i inne[31]. W obszarze tym przy ulicy Rajskiej 69 znajduje się między innymi Europejskie Językowe Przedszkole Klub Kubusia Puchatka VIII[32]. Tylko niewielkie fragmenty położone wzdłuż ulicy Mieroszowskiej przeznaczono zgodnie z istniejącym zagospodarowaniem pod mieszkalnictwo z zabudową jednorodzinną[33][34].
Natomiast pozostała część ulicy przebiega przez tereny o podstawowej funkcji zagospodarowania jako zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. Znajdują się tu także obiekty w postaci budynków mieszkalnych jednorodzinnych podlegające ochronie w ramach gminnej ewidencji zabytków i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego[35].
Ulica zlokalizowana jest w obszarze położonym na wysokości bezwzględnej pomiędzy 117 a 118 m n.p.m.[36].
Ulica przebiega przez obszary objęte trzema rejonami statystycznymi:
- na wschód od ulicy Mieroszowskiej – nr 930260, na którym występuje gęstość zaludnienia 1933 osoby/km², przy 1746 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[37]
- na odcinku pomiędzy ulicą Złotnicką, a ulicą Mieroszowską – nr 930250, na którym występuje gęstość zaludnienia 3749 osób/km², przy 2536 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[37]
- na zachód od ulicy Złotnickiej – nr 930240, na którym występuje gęstość zaludnienia 1334 osoby/km², przy 1312 osobach zameldowanych w tym rejonie (stan na 31.12.2018 r.)[37]
Ochrona i zabytki edytuj
Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:
| obiekt, położenie | powstanie, nr rej.[c] | foto |
|---|---|---|
| strona północna | ||
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 1-3[38][39][40] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][39][40] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 5-7[38][41][42] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][39][42] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 9-11[38][43][44] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][39][44] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 13-15[38][45][46] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][45][46] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 17-19[38][47][48] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][47][48] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 21-23[38][49][50] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][49][40] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 25-27[38][51] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][51] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 33-35[38][52] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][52] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 37-39[38][53][54] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][53][42] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 41-43[38][55][56] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][55][44] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 45-47[38][57][58] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][57][46] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 49-51[38][59][60] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][59][48] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 53-55[38][61] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][61] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 57-59[38][62][63] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][62][63] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 61-63[38][64][65] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][64][65] |
|
| strona południowa | ||
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 2-4[38][66][67] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][66][67] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 6-8[38][68][69] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][68][69] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 10-12[38][70][71] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][70][71] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 14-16[38][72][73] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][72][73] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 20-22[38][74] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][74] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 24-26[38][75] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][75] |
|
| Budynek mieszkalny ulica Rajska 34-36[38][76][77] |
lata 20. XX wieku gez, mpzp[38][76][77] |
|
Teren ten leży w strefie dziedzictwa kulturowego, archeologicznej strefie ochrony konserwatorskiej, strefie ścisłej ochrony konserwatorskiej[78][79]. Ochronie podlega również układ urbanistyczny osiedla Złotniki[79][80], w szczególności wskazuje się na konieczność ochrony ocalałej zabudowy z 1920 r. i jej układu przestrzennego[17]. Ponadto w okolicy skrzyżowania z ulicą Mieroszowską znajduje się stanowisko archeologiczne: osada z okresu wpływów rzymskich[81].
Wrocławskie krasnale edytuj
Przy ulicy Rajskiej 71 w Klinice „Mama i Ja” znajdują się figurki wrocławskich krasnali pt. Rodzinka Krasnalowa. Obejmuje ona dwie figurki przedstawiające dorosłe postacie – mamę i tatę – oraz dwójkę postaci dziecięcych, w tym jedno w wózku dziecięcym. Postać krasnala – mamy przedstawia prawdopodobnie kobietę w ciąży. Cała przedstawiona scenka rodzinna symbolicznie odnosi się do specjalizacji mieszczącej się tu kliniki, działającej w zakresie zdrowia dzieci i kobiet w ciąży[82][83].
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Określenie, że ulica Rajska biegnie od ulicy Kamiennogórskiej do placu Kaliskiego zaczerpnięte jest z zestawienia dróg udostępnianego przez Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu, zarządzającego drogami gminnymi[1]. Jednak jest ono sprzeczne z numeracją posesji położonych przy ulicy, która rozpoczyna się niskimi numerami (od numeru 1 po stronie północnej – numery nieparzyste i od numeru 2 po stronie południowej – numery parzyste) przy placu Kaliskim, i biegnie rosnąco w kierunku ulicy Kamiennogórskiej, przy której kończy się numerami wysokimi (numer 75 po stronie północnej – numery nieparzyste i od numer 54 po stronie południowej – numery parzyste)[2].
- ↑ Hampstead Garden R. Undina[5].
- ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 4453-4455 (Rajska).
- ↑ a b c SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
- ↑ a b SIP 2019 ↓, Osiedla.
- ↑ a b c ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1846 (Kaliski plac).
- ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 333 (Kaliski).
- ↑ a b c d e Kononowicz 1992 ↓, s. 13-17.
- ↑ a b c Kononowicz 2016 ↓, s. 19.
- ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027-1028 (Złotniki. OM „Złotniki”).
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 520-521 (May Ernst).
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 34.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 4.
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 20-21.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 16.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 634 (Dawne osady … mapa, poz. 39).
- ↑ a b Kononowicz 1992 ↓, s. 7.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 4-6.
- ↑ a b Kononowicz i Gryniewicz-Balińska 2016 ↓, s. 49.
- ↑ Kononowicz 1992 ↓, s. 22.
- ↑ Ludwig 2013 ↓, s. 20.
- ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027 (Złotniki).
- ↑ a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 52 (Gartenstr.).
- ↑ a b Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 128 (Schmiedeberger Str.).
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §63.
- ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §58.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 1858-1874 (Kamiennogórska).
- ↑ a b c d e f g SIP 2019 ↓, Komunikacja, utrudnienia.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 3094-3099 (Mieroszowska).
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §72.
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 678 (Ciesielski plac).
- ↑ ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 6459-6463 (Złotnicka).
- ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §27, 28, 33.
- ↑ SIP 2019 ↓, Edukacja.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §35.
- ↑ Uchwała RMWr 2018 ↓, §36.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §22, 23, 24, 25, 27, 29, 30.
- ↑ SIP 2019 ↓, Mapa wysokościowa.
- ↑ a b c SIP 2019 ↓, Demografia.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
- ↑ a b c d GEZ 2019 ↓, poz. 7230.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §22 ust. 6 pkt 2 lit. a.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 7232.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §22 ust. 6 pkt 2 lit. b.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 7234.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §22 ust. 6 pkt 2 lit. c.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7236.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §22 ust. 6 pkt 2 lit. d.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7238.
- ↑ a b c Uchwała RMWr 2006 ↓, §22 ust. 6 pkt 2 lit. e.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7240.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §27 ust. 6 pkt 2 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7242.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7243.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7245.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §27 ust. 6 pkt 2 lit. b.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7246.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §27 ust. 6 pkt 2 lit. c.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7247.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §27 ust. 6 pkt 2 lit. d.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7248.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §27 ust. 6 pkt 2 lit. e.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7249.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7250.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §29 ust. 5 pkt 2 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7251.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §29 ust. 5 pkt 2 lit. b.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7231.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §23 ust. 4 pkt 2 lit. a.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7233.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §23 ust. 4 pkt 2 lit. b.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7235.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §23 ust. 4 pkt 2 lit. c.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7237.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §23 ust. 4 pkt 2 lit. d.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7239.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7241.
- ↑ a b GEZ 2019 ↓, poz. 7244.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §30 ust. 5 pkt 2 lit. b.
- ↑ SIP 2019 ↓, Plany miejscowe.
- ↑ a b Uchwała RMWr 2006 ↓, §6.
- ↑ GEZ 2019 ↓, poz. 8.
- ↑ Uchwała RMWr 2006 ↓, §29 ust. 5 pkt 3, §30 ust. 5 pkt 3, §35 ust. 5 pkt 2.
- ↑ krasnale.pl 2019 ↓, Rodzinka Krasnalowa.
- ↑ centrummamaija.pl 2019 ↓, O nas.
Bibliografia edytuj
- Centrum Mama i ja, Centrum Zdrowia Mama i Ja, 2019 [dostęp 2018-06-26] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-13] (pol.).
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Jan Harasimowicz (red.), Encyklopedia Wrocławia, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, ISBN 83-7384-561-5, ISBN 978-83-7384-561-9 (pol.).
- Wanda Kononowicz, Katarzyna Gryniewicz-Balińska, Historical allotment gardenes in Wrocław – the need to protection, „Civil and Environmental Engineering Reports”, 21(2): 043-052, The Gruyter, 2016, DOI: 10.1515/ceer-2016-0020, ISSN 2080-5187 (ang.).
- Wanda Kononowicz, Wrocławskie dokonania urbanisty i architekta Ernesta Maya w latach 1919-1925 – etapem w drodze do funkcjonalnego Frankfurtu [pdf], część 2; tłumaczenie na język angielski: E. Krajewska, Komitet Architektury i Urbanistyki Polskiej Akademii Nauk, 18 września 1992 [dostęp 2019-06-26] (pol. • ang.).
- Wanda Kononowicz, Oblicza modernizmu w urbanistyce europejskiej pierwszego trzydziestolecia XX wieku na przykładzie Wrocławia [online], 2016 [dostęp 2019-06-26] (pol.).
- Bogna Ludwig, Najmniejsze osiedla Ernsta Maya, „Architectus” (1 (33)), Pismo Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej; tłumaczenie na język angielski: Bogusław Setkowicz, Politechnika Wrocławska, 2013, DOI: 10.5277/arc130103, ISSN 1429-7507, e-ISSN 2084-5227 (pol. • ang.).
- Niemiecko-polski słownik nazw ulic, Wratislavia.net, 2012 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
- System Informacji Przestrzennej Wrocławia, Wrocław: Dział Systemu Informacji Przestrzennej Biura Rozwoju Wrocławia, 2019 [dostęp 2019-06-06] (pol.).
- Uchwała LIV/3244/06 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 6 lipca 2006 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego północnej części zespołu urbanistycznego Złotniki we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 10 sierpnia 2006 r. Nr 164, poz.2598. Sprostowanie błędu – obwieszczenie Przewodniczącego Rady Miejskiej Wrocławia z 26.10.2006 r. (Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 24 listopada 2006 r. Nr 247, poz.3690); Biuletyn Urzędowy RMW z 24 lipca 2006 r. Nr 8, poz.248 i z 26 października 2006 r. Nr 11, poz.409., Wrocław, 6 lipca 2006 [dostęp 2019-06-25] (pol.).
- Uchwała LXIII/1549/18 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 11 października 2018 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w rejonie ulic: Kosmonautów, Kamiennogórskiej i Małopolskiej we Wrocławiu, „uchwały RMWr.”, Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miejskiego Wrocławia / Akty Prawne; Dziennik Urzędowy Województwa Dolnośląskiego z 2018 r. poz.5189. [Data ogłoszenia: 24 października 2018 r.]; Biuletyn Urzędowy RMW z 2018 r. poz.393., Wrocław, 11 października 2018 [dostęp 2019-06-25] (pol.).
- Wrocławskie Krasnale, Oficjalny serwis miejski, 2018 [dostęp 2018-06-26] (pol.).
- Wykaz dróg przebiegających przez miasto Wrocław, „ZDiUM/Infrastruktura/Ulice Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM”, Ewa Iwanska, sporządziła ZDJOGA/NOXE/, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta, Wrocław, 7 maja 2019 [dostęp 2019-05-31] (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Ulica Rajska, [w:] Wrocław, Złotniki [online], fotopolska.eu [dostęp 2019-06-24] (pol.).
- ul. Rajska, [w:] Wrocław, Złotniki [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587082 [dostęp 2019-06-24] (pol.).
- ul. Rajska, wikimapia.org [dostęp 2019-06-24] (pol.).