Ulica Wał Miedzeszyński w Warszawie
Wał Miedzeszyński – ulica prawobrzeżnej Warszawy prowadząca wzdłuż brzegu Wisły od Saskiej Kępy do granicy miasta. Pierwotnie był to wał przeciwpowodziowy mający chronić tereny Saskiej Kępy przed zalewaniem przez rzekę, usypany w latach 1906–1911[1].
| Saska Kępa, Gocław, Las, Zerzeń, Nadwiśle, Falenica | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Wał Miedzeszyński | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°11′38,2″N 21°07′17,6″E/52,193944 21,121556
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica, początkowo nazywana Drogą do Miedzeszyna, od 1919 ul. Miedzeszyńską, a od 1958 pod obecną nazwą[2]. Istnieją też źródła mówiące o tym, że ul. Miedzeszyńska zastąpiła wcześniejszą lokalną ulicę Brzegową[3]. Obecna nazwa związana jest z faktem, że ulicę przeprowadzono wzdłuż, a częściowo na wale oddzielającym rzekę od miasta, a prowadzi m.in. do Miedzeszyna[4]. Zabudowę ulicy, częściowo przedwojenną, tworzą głównie domy mieszkalne i punkty usługowe.
Przebieg edytuj
Wał biegnie wzdłuż prawego brzegu Wisły, od mostu Poniatowskiego na południe do granicy miasta. Jest arterią łączącą centrum Warszawy z dzielnicą Wawer oraz z podwarszawskimi miastami: Józefowem i Otwockiem. Niegdyś na odcinku między mostem Poniatowskiego a mostem Łazienkowskim stanowił fragment drogi krajowej nr 61, a między Mostem Łazienkowskim a granicą miasta fragment drogi wojewódzkiej nr 801 (zmiana związana była z włączeniem mostu Północnego w ciąg drogi krajowej nr 61[5]).
Historia edytuj
Okolice Wału Miedzeszyńskiego na wysokości ul. Genewskiej są prawdopodobnym miejscem lokalizacji folwarku Holendry będącego jednym z najstarszych ośrodków zorganizowanego osadnictwa na Saskiej Kępie. Przypuszcza się, że jedna z wykonanych w 1910 roku fotografii Władysława Marconiego przedstawia resztki zabudowań tego właśnie folwarku[6]. Jeszcze w latach 30. u wylotu ul. Wersalskiej znajdowały się zabudowania należące do Józefa Wolframa[7].
Historia ulicy sięga lat 1906-1911, gdy usypano wał mający chronić okoliczne tereny przed wylewem Wisły. Podczas prac natrafiono m.in. na szczątki żołnierzy polskich i szwedzkich poległych w lipcu 1656 w bitwie pod Warszawą. W tym miejscu, na Wale Gocławskim, wzniesiono niewielki monument w formie krzyża – pomnik Poległych w Bitwie ze Szwedami[8].
Na początku lat 30. XX wieku na odcinku wału od Mostu Średnicowego do dzisiejszej ul. Afrykańskiej przeprowadzono alejkę spacerową[9], a po roku 1934 wał został poszerzony i poprowadzono obok niego asfaltową jezdnię, wzdłuż której stanęły pierwsze w Warszawie latarnie z lampami sodowymi[10]. W tym samym czasie przy brzegu Wisły usypano nową, kamienną skarpę, która została obsadzona winoroślą. Pisano wówczas, że Warszawa zyskała dogodną i urozmaiconą w widoki spacerową arterię wylotową w kierunku Otwocka[7].
W okresie dwudziestolecia międzywojennego okolice Wału Miedzeszyńskiego zaczęto zagospodarowywać. Część inwestycji służyła celom rekreacyjno-sportowym, jak np. budynki YKP i Klubu Sportowego Policji Państwowej[11]. Powstawały także plaże, jak np. Plaża Braci Kozłowskich czy też miejska plaża Poniatówka – obydwie z drewnianymi pawilonami z przebieralniami[12]. Także przed II wojną światową powstały dwie luksusowe wille – willa Szyllerów[13] (proj. Józef Szanajca i Bohdan Lachert) oraz willa Zalewskich[14] (proj. Bohdan Pniewski). W swoich wspomnieniach Bronisław Kopczyński pisał, że:
Saska Kępa, a nie było to przecież tak dawno, bo w roku 1933 miała zaledwie kilkanaście domków i willi przy ulicy Miedzeszyńskiej, naówczas głównej arterii, oraz kilka na Francuskiej.
Po II wojnie światowej zaczęły pojawiać się plany rozbudowy Wału Miedzeszyńskiego. W jednym z tekstów w Stolicy z 1948 pisano:
Ważną innowacją będzie skrócenie zjazdu z Mostu Poniatowskiego na Wał Miedzeszyński. Ulica Jakubowska zostanie zlikwidowana jako nitka łącząca dwa poziomy. Zamiast niej powstanie bezpośrednie połączenie mostu z Wałem, mniej więcej w jednej trzeciej dotychczasowej odległości mostu od ronda Waszyngtona
Budowę wspomnianej estakady rozpoczęto dopiero w roku 1991[15]. Wcześniej, bo w połowie lat 70., zakończone zasadnicze prace związane z rozbudową ulicy, co zostało poprzedzone budową kompleksu basenów w latach 1962-1970[16]. Z tego okresu zachowały się zapiski Józefa Sigalina dotyczące budowy Trasy Łazienkowskiej:
Na Wale Miedzeszyńskim ruch samochodów i nieustanny ciąg pieszych idących na plażę, do klubów i ot, po prostu nad Wisłę. Po drugiej stronie wału gospodarstwo ogrodniczo-warzywnicze: grządki kapusty, pomidorów, malin, truskawek, słoneczniki, peonie, irysy. To ostatnie zbiory – cały ten teren będzie zasypany na wysokość kilku pięter pod wielki węzeł drogowy Trasy Mostowej
Na początku XXI wieku poszerzona i gruntownie przebudowana na odcinku od Mostu Łazienkowskiego do granicy miasta w związku z wybudowaniem mostu Siekierkowskiego. W sierpniu 2020 oddano do użytku przebudowany odcinek ulicy od Traktu Lubelskiego do węzła z Południową Obwodnicą Warszawy[17].
Inne informacje edytuj
Po stronie wschodniej Wał Miedzeszyński zabudowany jest domami mieszkalnymi i osiedlami, po zachodniej jego stronie znajdują się tereny zalewowe Wisły oraz ośrodki rekreacyjno-wypoczynkowe, w tym kompleks basenowy Plaże nad Wisłą[18].
W pobliżu ul. Jakubowskiej znajduje się tablica poświęcona pamięci 20 Polaków rozstrzelanych w czasie okupacji niemieckiej. Karol Tchorek, projektant tej i pozostałych tego rodzaju tablic w Warszawie, po II wojnie światowej wraz z rodziną mieszkał właśnie przy ul. Miedzeszyńskiej[19].
Jest najdłuższą ulicą w Warszawie[20]. Według niektórych źródeł jest także najdłuższą ulicą w Polsce[20][21], jednak ta informacja jest wątpliwa. Przykładowo, większą długość (15,5 km) ma aleja Wojska Polskiego w Częstochowie[22].
Galeria edytuj
-
Ulica (w tamtym czasie Miedzeszyńska) w okresie międzywojennym, widok z wiaduktu mostu Poniatowskiego -
Ulica widziana z wiaduktu Trasy Łazienkowskiej -
Ulica widziana z wiaduktu Trasy Siekierkowskiej
Przypisy edytuj
- ↑ Anna Topolska. Prawobrzeżna Warszawa w zbiorach fotograficznych Działu Ikonografii Muzeum Historycznego m. st. Warszawy. „Almanach Muzealny”. 2 (1), s. 265-290, 1999. [dostęp 2014-08-26].
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 136. ISBN 83-86619-97-X.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 27-28. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 213. ISBN 83-86619-97-X.
- ↑ Krzysztof Śmietana: Most północny będzie drogą krajową. wyborcza.pl, 2004-04-20. [dostęp 2016-03-28].
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 35. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ a b Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 31. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", s. 26. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 53. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 54. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 55. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 56-58. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 105. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Jarosław Zieliński: Przedwojenne Kamionek, Grochów, Saska Kępa. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013, s. 109. ISBN 978-83-7773-011-9.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 94. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 116. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ Wał Miedzeszyński otwarty. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 19 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-27].
- ↑ „Życie Warszawy”. 7-8 czerwca 2008, s. 6-7, 2008. Tomasz Sobiecki. Warszawa: Presspublica Sp.z o.o.. (pol.).
- ↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa – historia dzielnicy, jej mieszkańcy, środowisko artystyczne, sklepy i kawiarnie.... W: Hanna Faryna Paszkiewicz: Saska Kępa. Murator, 2001, s. 19. ISBN 83-915407-0-7.
- ↑ a b Najdłuższa ulica w Warszawie. [w:] Wieści z Warszawy [on-line]. 22 kwietnia 2020. [dostęp 2022-01-08].
- ↑ Wirtualna Polska Media S.A, Polskie rekordy - najdłuższe obiekty i nazwy [online], turystyka.wp.pl, 14 października 2014 [dostęp 2021-11-14] (pol.).
- ↑ Tomasz Haładyj: Portret alei Wojska Polskiego. Gazeta Wyborcza, 17 maja 2007. [dostęp 2022-01-08].