Wikipedia

Upadek Mazar-i-Szarif

Upadek Mazar-i-Szarif był wynikiem pierwszej ofensywy, podczas trwającej inwazji na Afganistan w 2001 roku. Atak na miasto rozpoczęły bombowce dokonując masowych nalotów na pozycje obronne talibów. Ich główne siły skoncentrowane były w rejonie Chesmay-e-Safa, ryglując wejście do miasta. 9 listopada, około godzinny czternastej, siły Aliansu Północnego (Sojusz Północny) zaatakowały od południa i zachodu miasto celem opanowania głównych punktów obrony oraz lotniska.

Upadek Mazar-i-Szarif
Wojna w Afganistanie (2001–2021)
Ilustracja
Zniszczony budynek szkoły
Czas

9 listopada 2001

Miejsce

Mazar-i Szarif, prowincja Balch

Terytorium

Afganistan

Przyczyna

akcja przeciwko talibom

Wynik

zwycięstwo Sojuszu Północnego

Strony konfliktu
Sojusz Północny

 Stany Zjednoczone

 Talibowie
Dowódcy
Sojusz Północny:
Abdul Raszid Dostum,
Ustad Atta Mohammed,
Haji Mohammad Mohaqiq,
USA:
Tommy Franks[1] 		nieznani
Straty
38 żołnierzy Sojuszu Północnego[2][3] 90[1]-150[4] zabitych,

~ 150 niepotwierdzonych zabitych[4],
~ 500 jeńców[5]

Położenie na mapie Afganistanu
Mapa konturowa Afganistanu, u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
36°42′N 67°07′E/36,700000 67,116667
Przykładowa ulotka propagandowa.

Natrafiono jednak tylko na słabą obronę ze strony talibów. Po 4 godzinach bitwa o miasto zakończyła się. Mazar-i Szarif będące w rękach talibów od 1998 roku, zostało zdobyte[6].

Dowództwo amerykańskie początkowo wierzyło, że miasto pozostanie w rękach talibów w tym oraz następnym roku[7], a ewentualna bitwa będzie długotrwała[5].

Po upadku okolicznych wiosek[8] oraz intensywnych bombardowań lotniczych wokół miasta[9][1][10]ostatnie siły talibów wycofały się z miasta[5][11]. W trakcie walk kilkuset talibów zginęło, a od 500 do 1500 dostało się do niewoli[8][11][5].

Część mediów spoza Stanów Zjednoczonych, zwróciło uwagę, że nie jest do końca jasne, czy atak Sojuszu Północnego zmusił talibów do wycofania się z miasta. Talibowie opuszczali masowo miasta jeszcze na długo przed inwazją[12].

Miasto Mazar-i-Szarif pełni strategiczną rolę w ochronie linii zaopatrzeniowych oraz zapewnia lotnisko dla amerykańskich samolotów[6][13].

Przygotowania edytuj

 
Zdjęcie ukazujące "pierwszą Amerykańską szarżę w XXI wieku"[14]

Decyzja o zaatakowaniu Mazar-i Szarif została podjęta po spotkaniu generała armii USA Tommy’ego Franksa z dowódcą Sojuszu Północnego, Mohammedem Fahim, 30 października w Tadżykistanie[8].

W dniach poprzedzających bitwę, wojska Sojuszu Północnego rozpoczęły zajmowanie okolicznych wiosek i miejscowości w pobliżu miasta, takich jak Shol Ghar, które leży w odległości 25 km od Mazar-i-Szarif. Ponadto linie telefoniczne prowadzące do miasta zostały zniszczone[15].

Rozpoczęto zrzucanie ulotek propagandowych z samolotów, przedstawiających kobietę uderzoną przez mężczyznę wraz z pytaniem czy Afgańczycy chcą tak dalej żyć. Do ulotki dołączony był wykaz częstotliwości radiowych, na których Amerykanie będą nadawać wiadomości o prowadzonych walkach[10].

Tymczasem amerykańskie siły specjalne rozpoczęły oznaczanie celów wokół miasta, podświetlając je laserem dla zrzucanych z powietrza bomb kierowanych[8].

Generał Dostum, dowodzący frakcji uzbeckiej w Sojuszu Północnym, zajął 4 listopada wioskę Keshendeh, przechwytując ją przy pomocy kawalerii[8].

W tym samym czasie, Generał Noor prowadzący tadżyckie oddziały w sile 2000 ludzi, poprowadził ofensywę na południe od miasta. Towarzyszyło mu sześciu żołnierzy sił specjalnych[8].

Bombardowania edytuj

Gdy siły Harkat-ul-Dżihad al-Islami liczące 4000 żołnierzy zaczęły ściągać do Mazar-i-Szarif w ramach przygotowania do bitwy, siły amerykańskie rozpoczęły bombardowania, trwające od 7 do 8 listopada[1][10]. Przeprowadzono nalot dywanowy przy pomocy bombowców B-52 na siły talibskie okopane w wąwozie Chesmay-e-Safa, strzegące południowego wejścia do miasta[16].

Talibom, pomimo bombardowań udało się wzmocnić siły w mieście 500 żołnierzami[10]. Prowadzono również ostrzał przeciwlotniczy, jednak nie odniósł on oczekiwanego skutku[17].

Bombardowania te, były jednymi z najcięższych w początkowej fazie inwazji na Afganistan[9].

Bitwa edytuj

 
Amerykańskie siły specjalne 10 listopada, po zdobyciu przez Sojusz Północny miasta.
 
Zniszczona szkoła żeńska.

Dnia 9 listopada siły Sojuszu Północnego, pod dowództwem generałów Abdula Raszid Dostuma i Ustad Atta Mohammed Noora, przekroczyły most Pul-i-Imam Bukhri[15] oraz zajęły pobliską bazę wojskową i lotnisko[16]. Nacierające wojska zatrzymały 22 kilometry od miasta[9].

W tym samym czasie nieumundurowane formacje Sojuszu wkroczyły do miasta od strony doliny Balk, "konfiskując" napotkane środki transportu. Napotkały one znikomy opór[18].

Po krótkotrwałej walce, większość talibów wycofała się z miasta na ciężarówkach typu pickup i SUV[5]. Do zachodu słońca siły talibskie wycofały się na północ i wschód[16]; pojawiły się również obawy, że siły te przygotowują się do kontrofensywy[13]. Szacuje się, że 400-600 ludzi zginęło podczas bitwy, choć nie wiadomo jaką część zabitych stanowili cywile[19].

Przez niemal dwa dni, grupa kierowana przez czeczeńskich i arabskich przywódców broniła się w opuszczonej żeńskiej szkole. Władze miasta oraz Sojuszu Północnego podjęły próbę negocjacji, ale bojownicy przerwali je zabijając dwóch posłów, miejscowego mułłę i towarzyszącego mu żołnierza. Zaczęli prowadzić masowy ostrzał do każdego kto pojawił się w pobliżu budynku, w tym do osób cywilnych. Po zamordowaniu posłów, Sojusz Północny rozpoczął ostrzał szkoły bronią maszynową. Wymiana ognia trwała kilka godzin[4][20][21][22]. Po południu budynek szkoły stał się celem bombardowania lotniczego.

Urzędnicy ONZ i innych organizacji sugerowali możliwą masakrę rebeliantów przez wojska Sojuszu Północnego. Po zrzuceniu dwóch lub czterech 1000 funtowych bomb na szkołę, rebelianci w popłochu zaczęli wycofywać się z budynku, wykorzystując sytuację żołnierze Sojuszu Północnego rozpoczęli masowy ostrzał uciekających bojowników. W wyniku domniemanego ataku 800 bojowników miało zostać zabitych[4][20][21][22].

Po walce sierż. Stephen E. Tomat z wojsk specjalnych USA został odznaczony Srebrną Gwiazdą za wezwanie nalotu na sześć wrogich pojazdów i budynek szkoły[23].

Następstwa edytuj

 
Lotnisko odzyskało operatywność w grudniu 2001 roku[24]..

Po upadku miasta nie odnotowano radosnych powitań ze strony mieszkańców[25], natomiast pojawiły się doniesienia o egzekucjach i porwaniach cywilów przez Sojusz Północny[26]. Chłopców, którzy dostali się do niewoli podczas walk o szkołę, traktowano jako "niewolników". Byli również wykorzystywani seksualnie; sami porywacze domagali się również okupu od rodzin porwanych, w zamian za ich powrót do domu[27].

Zajęte lotnisko było poważnie uszkodzone: zostało zniszczone przez bombardowania, a ponadto zaminowane przez talibów[19].

W wyniku pogłosek o armii składającej się z aż 8000 talibskich bojowników, zamierzających odbić miasto pod dowództwem mułły Dadullaha, do Mazar-i-Szarif przybyło tysiąc amerykańskich żołnierzy z 10 Dywizji Górskiej[1][28]. Chociaż większość samolotów bojowych nadal musiało startować z Uzbekistanu lub lotniskowców na Morzu Arabskim, Amerykanie pozyskali lotnisko, dzięki któremu loty bojowe mogły trwać dłużej i stały się częstsze.

Amerykanie rozpoczęli nadawanie własnego programu radiowego, przy pomocy dawnej radiostacji talibskiej "Głos Szariatu"[29]. Bitwa pogorszyła relacje Stanów Zjednoczonych z Wielką Brytanią. USA zarzucano niedostateczne troszczenie się o humanitarną stronę bombardowań oraz brak konsultacji z sojusznikami.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e M. Ismail Khan: Mazar falls to Alliance: Taliban says they're regrouping. DAWN, 2001-11-10. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  2. ↑ Paul Wolfowitz: Speech. Departament Obrony Stanów Zjednoczonych, 2001-11-14. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  3. ↑ CARLOTTA GALL: A NATION CHALLENGED: MAZAR-I-Szarif; A Deadly Siege At Last Won Mazar-i-Szarif. The New York Times, 2001-11-19. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  4. ↑ a b c d CARLOTTA GALL: A NATION CHALLENGED: MAZAR-I-Szarif; Conflicting Tales Paint Blurry Picture of Siege. The New York Times, 2001-11-20. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e Steven Gutkin: Taliban: Key city has fallen. Topeka Capital Journal (The Associated Press), 2001-11-10. [dostęp 2009-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-05)]. (ang.).
  6. ↑ a b Opposition troops closing in on Mazar-e-Szarif. CBC News, 2001-11-07. (ang.).
  7. ↑ Sean M. Maloney: Afghanistan: From Here to Eternity?. [dostęp 2009-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-15)]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f Don Chipman: Air Power and the Battle for Mazar-E Szarif. (ang.).
  9. ↑ a b c Taliban braces for battle over Mazar-i-Szarif. The Independent, 2001-10-09. (ang.).
  10. ↑ a b c d Taliban lose grip on Mazar-i-Szarif. The Guardian, 2001-11-07. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  11. ↑ a b Luke Harding: Fear of Bloodbath as Alliance Advances on Kunduz. The Guardian, 2001-11-23. [dostęp 2009-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-12-05)]. (ang.).
  12. ↑ Cara Feinberg, Lindsay Sobel oraz Joanna Mareth: Opportunity and Danger. The American Prospect, 2001-11-15. [dostęp 2009-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-10)]. (ang.).
  13. ↑ a b The Battle for Mazar-i-Szarif. The News York Times, 2001-11-10. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  14. ↑ Donald Rumsfeld "Annual Report to the President and the Congress", 2002. Rozdział 3.
  15. ↑ a b 'Taliban fall' in Mazar-i-Szarif. The Guardian, 2001-11-09. [dostęp 2009-09-03]. (ang.).
  16. ↑ a b c Tony Karon: Rebels: Mazar-i-Szarif is Ours. Time, 2001-11-09. [dostęp 2009-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)]. (ang.).
  17. ↑ 'Taliban fall' in Mazar-i-Szarif. The Guardian, 2001-11-09. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  18. ↑ George Cahlink: Building a Presence. 2002-12-15. [dostęp 2009-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-05)]. (ang.).
  19. ↑ a b George Cahlink: Building a Presence. Los Angeles Times, 2001-11-23. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  20. ↑ a b 600 bodies found in Mazar-i-Szarif. The Telegraph, 2001-11-22. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  21. ↑ a b Afghanistan, Country Reports on Human Rights Practices. Departament Stanu USA, 2001. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  22. ↑ a b Marcus Stern: Once, it was a girls school. Copley News Service. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  23. ↑ https://web.archive.org/web/20180302204838/http://www.homeofheroes.com/valor/08_WOT/ss_GWOT/citations_USAF.html U.S. Air Force Awards of the Silver Star
  24. ↑ Department of Defence Defend America: Photo Essay, 26 grudnia 2001
  25. ↑ Tony Karon: Rebels: Mazar-i-Szarif is Ours. Time, 2001-11-09. [dostęp 2009-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)]. (ang.).
  26. ↑ AMIR ZIA: UN Reports Mazar-e-Szarif Executions. Associated Press, 2001-11-12. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  27. ↑ Jeffrey Gettleman: Abducted innocence: Boy lured by Taliban, now held as slave. Seattle Times, 2001-11-12. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  28. ↑ Conrad C. Crane: Facing the Hydra: Maintaining Strategic Balance while Pursuing a Global War Against Terrorism. 2002-06. [dostęp 2009-09-21]. (ang.).
  29. ↑ Clandestine Radio Watch 088 Extra. Clandestine Radio Watch, 2001-11-20. [dostęp 2009-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-14)]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Upadek_Mazar-i-Szarif&oldid=73027465”