Ustroń (obwód miński)
Ustroń (biał. Устронь; ros. Устронь; hist. Ustronie[1]) – prawie opuszczona wieś na Białorusi, w rejonie soligorskim obwodu mińskiego, około 21 km na zachód od Soligorska.
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 174 |
| Tablice rejestracyjne |
5 |
Położenie na mapie obwodu mińskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°48′00,9″N 27°13′32,1″E/52,800250 27,225583
| |
Historia edytuj
Własność (i historia klucza starczyckiego) edytuj
Dobra te należały do klucza starczyckiego położonego między Słuckiem a Starobinem, który już w XVI wieku był własnością kniaziów Olelkowiczów. Po śmierci w 1612 roku ostatniej z rodu, Zofii, żony Janusza Radziwiłła (1579–1620), kasztelana wileńskiego, stały się częścią fortuny Radziwiłłów. Na przełomie XVIII i XIX wieku należały do ks. Dominika Radziwiłła (1786–1813). Własność majątku po śmierci Dominika przedstawiana jest dwojako:
- odziedziczyła go jego córka Stefania Radziwiłł (1809–1832), która wyszła za mąż (w 1828 roku) za Ludwika Sayn-Wittgensteina (1799–1866). W 1825 roku, na mocy układu, dobra te nabył Hektor Andrzej Prószyński herbu Lubicz (1785–1866), pułkownik, generał major wojsk rosyjskich, zaufany reprezentant Hotelu Lambert na Mińszczyźnie. Ożenił się on w 1819 roku z Julią Radziwiłłówną (ur. 1792), córką ks. Dominika III (z linii berdyczowskiej). Po śmierci Hektora klucz starczycki został podzielony między jego synów i uległ rozdrobnieniu[2]
- odziedziczyła go Julia Radziwiłłówna (druga córka ks. Dominika Radziwiłła z linii annopolskiej), która wyszła za Hektora Andrzeja Prószyńskiego[3].
Ustroń odziedziczył trzeci syn Hektora, Konstanty Julian (1821–1888), oficer armii carskiej, żonaty z Marią Uniechowską. Majątek liczył wtedy około 3300 mórg. Po Konstanym Julianie i Marii ziemie te odziedziczył ich jedyny syn, Konstanty Hektor Prószyński (1859–1936), działacz społeczny i oświatowy, żonaty z Marią Dynowską (1860–1928). Byli oni ostatnimi właścicielami Ustroni[1].
Przynależność administracyjna edytuj
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Ustroń, wcześniej należąca do Księstwa Kopylsko-Słuckiego i powiatu słuckiego województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej, znalazła się na terenie powiatu słuckiego (ujezdu), wchodzącego w skład guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś weszła w skład Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (ZSRR), od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.
Czasy współczesne edytuj
W 2009 roku we wsi mieszkały 2 osoby[4].
Dawny dwór edytuj
Konstanty Julian Prószyński zbudował tu w latach 60. XIX wieku parterowy dwór z poddaszem. Był to drewniany, jedenastoosiowy dom na planie prostokąta, oblicowany modrzewiem. Miał wgłębny portyk z czterema kolumnami. Wnętrze było dwutraktowe, amfiladowe.
Dwór w Ustroni miał charakter artystyczny, zarówno pod względem wyposażenia, z wieloma cennymi obrazami i meblami, jak i pod względem odwiedzających go gości. Bywali tu przed 1920 rokiem malarze: Wilhelm Kotarbiński, Zenon Łęski i Antoni Uniechowski. Wakacje spędzał tu zaprzyjaźniony z Jarosławem Prószyńskim (synem ostatnich właścicieli) Eugeniusz Geppert[1].
Dom nie przetrwał II wojny światowej[5].
Majątek w Ustroni jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2]. Aftanazy identyfikuje ten majątek ze wsią Ustrań (biał. Устрань) w rejonie słuckim, 24 km na północny wschód od Ustroni (10 km na południe od Słucka)[6]. Jednak w związku z tym, że Konstanty Julian odziedziczył również majątki Mozol (obecnie wieś Mazali, biał. Мазалі) i Zauszyce (obecnie wieś Wialikija Zauszycy, biał. Вялікія Заўшыцы, i osiedle Małyja Zauszycy, biał. Малыя Заўшыцы)[2], znajdujące się obecnie w tym samym sielsowiecie co Ustroń, oraz w związku z tym, że na identyfikację z Ustronią wskazują inne źródła[5], wydaje się to znacznie bardziej prawdopodobne.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ustronie, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 389–391, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c Klucz starczycki, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 358–359, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Starczyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 232.
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu mińskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009. [dostęp 2016-01-30]. (ros.).
- ↑ a b Ustronie na stronie Radzima.org. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ Mapa miejscowości opisanych w tomie, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 459, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).