Vexhi Buharaja
Vexhi Buharaja (ur. 12 maja 1920 w Beracie, zm. 5 lipca 1987 tamże) – albański poeta, mediewista, orientalista, epigrafik, tłumacz z języka osmańskiego i perskiego.
 Wizerunek Vexhiego Buharai na znaczku pocztowym z 2021 roku | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel, poeta |
| Specjalność: mediewistyka, orientalistyka | |
Był odpowiedzialny za przetłumaczenie na język albański dokumentów Imperium Osmańskiego[1] oraz klasycznych dzieł literatury perskiej[2][3][4].
Życiorys edytuj
Ukończył szkołę podstawową w Beracie[5]. Studiował w tirańskiej medresie; podczas studiów publikował dla czasopisma Kultura Islame[1], a w 1940 roku pełnił funkcję redaktora tegoż czasopisma[5][3]. Współpracował również z wydawnictwami Njeriu oraz Tomori i Vogël oraz był zapraszany do tirańskich meczetów, gdzie wygłaszał kazania w kwestiach religijnych i społecznych[3]. Ze względu na działania wojenne, w 1944 roku opuścił Tiranę i wrócił do Beratu[6], gdzie przez krótki czas pracował jako referent w lokalnym domu kultury[5]. Podczas II wojny światowej jego rodzina udzielała pomocy ludności żydowskiej[7].
W 1946 roku został aresztowany za antyrządową propagandę i skazany na 8 lat pozbawienia wolności; w niewoli nauczył się języka rosyjskiego[8], a po wyjściu na wolność podejmował się ciężkich prac fizycznych[5], następnie pracował jako nauczyciel[6] języka rosyjskiego[3]. W 1965 roku został przyjęty na do Instytutu Historii w Tiranie; przetłumaczył na język albański łącznie około 300 osmańskich inskrypcji[5] pochodzących z okresu od XV do XX wieku[3].
W maju 1975 roku został zwolniony z instytutu i wrócił do Beratu[5][1][3], gdzie pracował jako barber[3][8]; zmarł dnia 5 lipca 1987 roku[6]. Przekłady Buharai zostały przywłaszczone przez innych pracowników danego instytutu[9][3].
Znał języki perski, arabski, osmański, turecki, angielski, francuski, włoski, rosyjski[3][8], niemiecki i łaciński[4].
Wybrane poezje[3] edytuj
- Çudit’ e fshatit tim
- Dua të jem flutur
- Manushaqja
- Përpara Tomorit
- Poeti
- Shiu
Prace naukowe edytuj
Tytuły i upamiętnienia edytuj
W 1993 roku został pośmiertnie honorowym obywatelem Beratu, a 20 grudnia tegoż roku uhonorwano go tytułem Nauczyciela Ludu[5][3].
6 lipca 1994 roku biblioteka w Beracie została nazwana imieniem Vexhiego Buharai[5]. Na jego cześć nazwano również medresę w Beracie[5].
Vexhiemu Buharai poświęcono trzy książki: Vexhi Buharaja-Njeriu, poeti, dijetari (1995) autorstwa Ahmeta Kondo, Vexhi Buharaja pa mite e mjegull (2008) autorstwa Yzedina Himy, trzecia o tytule وجیه بخارائی: انسان، شاعر، دانشمند 1920-1987 została wydana przez Ambasadę Iranu w Tiranie[4]; wspomniano go również w publikacji Antologjia e Krimit Komunist z 2006 roku[3].
Życie prywatne edytuj
Miał córkę Myzejeni[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Balcı i Dibra 2020 ↓, s. 93.
- ↑ Ndoja 2013 ↓, s. 118-119.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Agim Dëshnica: Meditim për poetin dhe dijetarin e përndjekur, Vexhi Buharaja. kultplus.com, 2020-05-12. (alb.).
- ↑ a b c بخارایی وجیه. rch.ac.ir. (pers.).
- ↑ a b c d e f g h i j Azem Qazimi, Çelo Hoxha, FJALOR ENCIKLOPEDIK I VIKTIMAVE TË TERRORIT KOMUNIST I A-Ç, iskk.gov.al, 2012, s. 206, ISBN 978-9928-168-01-6 (alb.).
- ↑ a b c Elsie 2013 ↓, s. 58.
- ↑ Sinani 2009 ↓, s. 354.
- ↑ a b c d Arshin Xhezo: Arshin Xhezo: Vexhi Buharaja, i penguar dhe i fyer. telegraf.al, 2016-02-11. (alb.).
- ↑ Biçoku 2022 ↓, s. 210-211.
- ↑ Furat i Er 2012 ↓, s. 192.
Bibliografia edytuj
- Shaban Sinani, Hebrenjtë në Shqipëri: Prania dhe shpëtimi, 2009, ISBN 978-99956-800-2-2.
- Ayşe Zişan Furat, Hamit Er, Balkans and Islam: Encounter, Transformation, Discontinuity, Continuity, 2012, ISBN 978-1-4438-4283-9.
- Robert Elsie, A Biographical Dictionary of Albanian History, 2013, ISBN 978-1-78076-431-3.
- Leka Ndoja, Tjetërsimi i veprës intelektuale gjatë komunizmit në Shqipëri, 2013, ISBN 978-9928-168-12-2.
- Mustafa Balcı, Fatos Dibra, Arnavutluk'ta Türkoloji, 2020.
- Kasem Biçoku, Terrorizmi në albanologji, 2022, ISBN 978-608-4634-56-0.