Wójtowo (gmina Barczewo)
Wójtowo (dawniej niem. Fittigsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Barczewo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1467 |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-010[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NOL |
| SIMC |
0470237 |
Położenie na mapie gminy Barczewo  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu olsztyńskiego  | |
 53°47′30″N 20°35′49″E/53,791667 20,596944[1]
| |
| Strona internetowa | |
W roku 2021 we wsi mieszkało 1467 osób, z czego 50.5% mieszkańców stanowiły kobiety, a 49.5% mężczyźni.[3]
Wójtowo położone jest na Warmii, na trasie Olsztyn – Barczewo, oddalona 3 km od Olsztyna i 9 km od Barczewa, położona między Klebarkiem Małym, a Nikielkowem.
Komunikacja i transport edytuj
Transport drogowy edytuj
- przez miejscowość przebiega droga krajowa nr
: Dolna Grupa 
– Wójtowo – Przejście graniczne Ogrodniki
W granicach miejscowości droga przebiega obwodnicą, która została wybudowana w 2004 roku. W przyszłości w Wójtowie mają powstać dwa węzły drogowe, które mają połączyć południową obwodnicę Olsztyna[4] z północno-wschodnią obwodnicą Olsztyna[5].
Transport lokalny edytuj
- MPK Olsztyn, linie: podmiejska 114 sezonowa 304
- PKS Olsztyn, prywatne linie autobusowe
- Busy: Olsztyn Dworzec PKS – Barczewo
Historia edytuj
Wieś lokowana w 1359 roku, kiedy to wójt kapituły warmińskiej Henryk z Wopów kupił 40 włók lasu i 5 włók puszczy, przy rzece Sorteyke, w pobliżu jezior Amelung (obecnie Jezioro Klebarskie) i Kukulinge (obecnie Kukląg), celem założenia majątku ziemskiego na prawie chełmińskim. Henryk był synem zmarłego rycerza Ernesta, wójta kapituły warmińskiej. Henryk, jako zasadźca uzyskał prawo do większego i mniejszego sądownictwa z prawem wszelkiego użytku. Czynsz w wysokości dwóch kamieni wosku na świece do katedry (potem został zwolniony z jednego kamienia) miał być płacony na święta Bożego Narodzenia. Ponadto otrzymał dożywotnie prawo połowu ryb małymi narzędziami na własne potrzeby w jeziorze Klebarskim, a jego spadkobiercy w jeziorze Kukląg.
W 1470 r. majątek ziemski przekształcono w wieś czynszową, a włóki czynszowe włączono do wsi Bogdany i Skajboty. Od 1478 roku właścicielem majątku był Albrecht von Wittchenwalde. Później kapituła odkupiła majątek i przekształciła go w wieś czynszową. W tym czasie we wsi był jeden sołtys i jedna karczma. W roku 1500 odnotowano 4 włóki leżące odłogiem. Pola uprawiane nosiły nazwy: Pupki, Marchwiaki i Rogostki. Przy wsi było bagno, zwane Kociołek, a po wykonaniu prac melioracyjnych istniejące jeziorko Kiestrój wkrótce wyschło.
Odnowiony dokument lokacyjny wieś otrzymała w 1514 roku. Zapisano w nim, że z 45 włók, na których rozpościerał się dawny majątek, sołtys Peter Kratel otrzymał 1,5 włóki. Wyszczególniono, że za włóki czynszowe trzeba było wnosić coroczną opłatę w wysokości połowy marki za jedną włókę. Z tego trzy czwarte czynszu otrzymać miał zarząd pogrzebowy oraz magister, który odmawia godzinki w katedrze fromborskiej. Wójtowo odwiedził czterokrotnie Mikołaj Kopernik, w czasie gdy przebywał na terenie komornictwa olsztyńskiego[6]. Dwukrotnie w 1516 roku i dwukrotnie w 1517 roku dokonywał lokacji pustych włók, przydzielił 2,5 włóki na rzecz Jorge Woytecka i kolejne 2 włóki na rzecz Marcina, ponadto zatwierdził kupno wolnych włók przez Jakuba ze Skajbot. Bezdzietny Urban Stary („stary z wieku i nazwiska”) z Wójtowa, mimo ciążących na nim zaległości, uzyskał od Kopernika wolność i zgodę na opuszczenie wsi.
Po raz kolejny odnowiony dokument lokacyjny wystawiono na prośbę sołtysa Clemensa Brauna w latach 1653–1660. Przed rozbiorem Polski, w roku 1772 sołtysem był Peter Braun, karczmarzem Hans Schenk, a kowalem Caspar Schulz. W tym czasie we wsi było 16 chłopów czynszowych, 9 zagrodników, pastuch i bartnik. W roku 1772, decyzją rząd pruskiego, wieś pod nazwą Fittichsdorf przeszła na własność prywatną.
Według spisu ludności z dnia 3 grudnia 1861 roku w Wójtowie nie było ani jednego Niemca, sami Polacy. W 1897 r. w Wójtowie powstała polska biblioteczka w ramach Towarzystwa Czytelni Ludowych. Księgozbiorem opiekował się Józef Sobolewski i niejaki Zink.
W czasie I wojny światowej, w czasie przemarszu wojsk rosyjskich, spłonęło jedno zabudowanie gospodarcze.
W plebiscycie z 1920 roku mieszkańcy Wójtowa oddali 220 głosów za Prusami Wschodnimi, 60 głosów za Polską. W latach 1922–1939 na terenie wsi działał Związek Polaków w Niemczech, do którego należało 11 osób (w tym Jan Meyk).
W 1932 roku we wsi były dwa duże majątki, właścicielem jednego był August Jagalski a drugiego i Teofil Klimmek.
W roku 1939 we wsi mieszkało 375 osób.
Instytucje publiczne edytuj
Społeczeństwo edytuj
Mieszkańcy Wójtowa chcąc wspólnie działać na rzecz rozwoju swojej wsi, w lipcu 2007 roku założyli Stowarzyszenie „Wspólne Wójtowo”. Od chwili powstania stowarzyszenie wielokrotnie występowało w imieniu mieszkańców do władz lokalnych oraz instytucji publicznych, dbając o interesy wójtowian. Jedną z najważniejszych inicjatyw było opracowanie Planu odnowy miejscowości Wójtowo na lata 2009–2016 oraz zaakceptowanie go przez władze gminy Barczewo[8]. Plan ma na celu poprawę estetyki miejscowości oraz powstania ośrodków kulturalnych i sportowych w miejscowości. Finansowanie zadań z planu przewidziane jest ze środków gminy oraz Unii Europejskiej.www.stowarzyszenie.wojtowo.pl
Gospodarka edytuj
Na terenie Wójtowa znajduje się kilka małych firm oraz jednoosobowych przedsiębiorstw, jednak zdecydowana większość mieszkańców pracuje poza miejscowością (przede wszystkim w Olsztynie i Barczewie). Niewielka część mieszkańców wsi zajmuje się rolnictwem. Największymi pracodawcami w Wójtowie są:
- OLMEX S.A. (Przedsiębiorstwo Badawczo-Wdrożeniowe)
- MAZUR TOM (przemysł metalowy)
- ART-MET (przemysł metalowy)
- Elektropol Olsztyn (energetyka)
- Ol-Flora Sp. z o.o. (ogrodnictwo)
- hotel Hier-Man
- zakłady obróbki drewna
Kościoły i związki wyznaniowe edytuj
Osoby związane z Wójtowem edytuj
- Augustyn Klimek – polski nauczyciel, działacz społeczny i samorządowiec
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 151048
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1491 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wieś Wójtowo w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-08] (pol.).
- ↑ Loading [online], www.olsztyn.obwodnica.com [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Loading [online], www.olsztyn.obwodnica.com [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Gazeta Wyborcza Olsztyn 4 września 2008, s. 4 „Kopernik oprowadzi nas po Warmii”, T. Kurs.
- ↑ Wykaz jednostek pomocniczych gminy. BIP – Urząd Miasta i Gminy Barczewo. [dostęp 2010-07-25].
- ↑ http://www.barczewo.bip.net.pl/?p=document&action=save&id=669&bar_id=162.
Bibliografia edytuj
- Wojciech Zenderowski: Historia wsi [1]
- Georg Kellmann: Historia parafii Klebark Wielki, jej wiosek i okolic. Parafia pw. Znalezienia Krzyża Świętego i Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Klebarku Wielkim. Klebark Wielki 2007, ISBN 978-83-918968-1-5.
- Strona Sołectwa [www.wojtowo.pl]
- Strona Stowarzyszenia „Wspólne Wójtowo”
- Strona parafii w Wójtowie. parafia.wojtowo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-07)].
- Strona ogrodów działkowych „Na Wójtowej Roli”