Wikipedia

Wężyczyn

wieś w województwie mazowieckim

Wężyczyn – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz[4][5].

Wężyczyn
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

miński

Gmina

Latowicz

Liczba ludności (2022)

219[2]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

05-317[3]

Tablice rejestracyjne

WM

SIMC

0677783[4]

Położenie na mapie gminy Latowicz
Mapa konturowa gminy Latowicz, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wężyczyn”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wężyczyn”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wężyczyn”
Położenie na mapie powiatu mińskiego
Mapa konturowa powiatu mińskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Wężyczyn”
Ziemia52°03′42″N 21°49′14″E/52,061667 21,820556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Wieś królewska położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[6].

W latach 1526-1795 wieś należała do starostwa latowickiego. W latach 1795-1809 – pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870-1954 należała do gminy Łukówiec, w latach 1955-1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Jeruzalu, od 1973 r. należy do gminy Latowicz. W latach 1919-1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Latowiczu[7].

Historia edytuj

Najstarsze ślady osadnictwa to naczynia z popiołami i ceramika z okresu wczesnego średniowiecza.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1524 r., gdzie występuje jako „Vązyczino”, a w 1540 r. jako „Vązyczyn”. Następnie w 1565 r. i 1569 r. zapisano nazwę „Węziczyny”, w 1576 r. – „Weziczin”, w 1613 r. – „Wężyczyn”, w 1660 r. – „Wężyczyn”.

W 1565 r. wieś liczyła 28 domów, w 1613 r. - 10. W XVII w. wybudowano folwark i karczmę. Dziedziczny urząd wójta sprawowała od 1539 r. rodzina Szelągów, następnie Maciejowiczów i Domoniów. Wojny szwedzkie zniszczyły wieś i w 1660 r. pozostało 5 domów.

W XIX w. powierzchnia gruntów należących do mieszkańców Wężyczyna liczyła 567 mórg. W 1827 r. było tu 23 domy i 232 mieszkańców, zaś w 1880 r. liczba domów wzrosła do 41, zaś liczba mieszkańców do 247. W Wężyczynie był wówczas folwark o powierzchni 548 mórg. Dworek należał do Łabędzkich – rodziny Henryka Sienkiewicza, który spędził tu pierwsze 9 lat swego dzieciństwa.

W 1950 r. została założona Ochotnicza Straż Pożarna, a w 1953 r. wybudowana remiza strażacka. W 1950 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1970 r. wieś liczyła 220 mieszkańców, a w 2000 r. - ok. 230. Przyrost naturalny w latach 1970-2000 wyniósł +3,2%. W 1988 r. były we wsi 52 domy, a w 2009 r. - 56 domów.

Etymologia edytuj

Miejscowy przekaz mówi, że nazwa miejscowości powstała, gdy na silnie zalesione, nizinne, bagniste tereny przybyli osadnicy. Zanim wybudowali pierwsze domy, musieli wykarczować dziką puszczę, a w niej natrafili na gniazda żmij i węży. Stąd nazwa osady powstałej na poleśnej ziemi miała brzmieć Wężyczyn.

Zabytki edytuj

  • Kapliczka pw. św. Antoniego, murowana, wzniesiona w 1949 r. przez Jana Smolaka.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 145439
  2. ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 7-8
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1459 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji

Bibliografia edytuj

  • AGAD, perg 841 – pierwsza wzmianka
  • Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 143-B – Lustracja Starostwa Latowickiego z 1569 r. (mikrofilm: 2262)
  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147a – Lustracja starostwa latowickiego z 1613 r. (mikrofilm: 2567)
  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 147-B - Lustracja Starostwa Latowickiego (odpis z 1853 r.) 1660 r. (mikrofilm: 2568)
  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 159 – Lustracja starostwa latowickiego z 1765 r. (mikrofilm: 2579)
  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego Oddział XLVI, sygn. 170 – Lustracja starostwa latowickiego z 1789 r. (mikrofilm: 2585)
  • Wężyczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 265.
  • Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
  • Gajowniczek Z., 1999. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz.
  • Gajowniczek Z., 1999. Kroniki Ochotniczej Straży Pożarnej w Latowiczu, FPL, Latowicz.
  • Gieysztorowa I., 1967. Lustracja województwa Mazowieckiego 1565 roku, cześć l. Warszawa.
  • Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
  • Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.
  • Wawrzyńczyk A., 1989. Lustracje województwa Mazowieckiego XVII wieku, T.2 (1660-1661), Warszawa.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wężyczyn&oldid=72555628”