Wikipedia

Władimir Szatałow

kosmonauta radziecki

Władimir Aleksandrowicz Szatałow[1][2] (ros. Владимир Александрович Шаталов; ur. 8 grudnia 1927 w Pietropawłowsku, zm. 15 czerwca 2021 w Moskwie[3][4]) – radziecki kosmonauta, Lotnik Kosmonauta ZSRR[5].

Władimir Szatałow
Владимир Александрович Шаталов
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 grudnia 1927
Pietropawłowsk, ZSRR

Data i miejsce śmierci

15 czerwca 2021
Moskwa, Rosja

Narodowość

rosyjska

Stopień wojskowy

generał porucznik

Odznaczenia
Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego Lotnik Kosmonauta ZSRR
Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy Order Przyjaźni Order Lenina Order Lenina Order Lenina Order Rewolucji Październikowej Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (ZSRR) Medal „Za zasługi bojowe” Medal „Za rozwój dziewiczych ziem” Order Gwiazdy Polarnej (Mongolia) Order Hồ Chí Minha (do 2014)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się w Pietropawłowsku, w ZSRR (obecnie Kazachstan).

Przed przyjęciem w 1963 roku do oddziału kosmonautów (grupa WWS 2) był pilotem w siłach powietrznych byłego ZSRR. W czasie kariery wojskowej pełnił różne funkcje począwszy od pilota-instruktora do zastępcy dowódcy pułku lotniczego. W 1956 roku ukończył Akademię Sił Powietrznych (później im. J. Gagarina).

Od 10 stycznia 1963 roku rozpoczął przygotowania do udziału w lotach kosmicznych na statkach typu Woschod i Sojuz.

W 1965 roku razem z Jurijem Artiuchinem wchodził w skład trzeciej załogi rezerwowej planowanego na listopad 1965 roku lotu statku Woschod 3. Lot wielokrotnie odkładano i ostatecznie nie doszedł do skutku z uwagi na decyzję o zakończeniu programu Woschod już po dwóch lotach.

W 1966 roku wspólnie z Gieorgijem Bieriegowojem był dublerem załogi podstawowej wyznaczonej do planowanego lotu Woschod 4. Misja miała mieć charakter wojskowy, a planowany czas pobytu kosmonautów na orbicie miał wynieść co najmniej 16 dni. Lot został jednak ostatecznie odwołany w momencie zakończenia programu Woschod.

Po zakończeniu wspomnianego programu Szatałow zaczął przygotowania do lotów na statkach kosmicznych typu Sojuz.

26 października 1968 r. został dublerem G. Bieriegowoja, który udał się w kosmos na statku kosmicznym Sojuz 3.

Pierwszy lot kosmiczny odbył w 1969 roku. 14 stycznia wyruszył w kosmos jako dowódca Sojuza 4[6]. Dzień później na orbicie znalazł się drugi radziecki statek kosmiczny Sojuz 5[7] z trzyosobową załogą – Borys Wołynow, Aleksiej Jelisiejew i Jewgienij Chrunow. 16 stycznia doszło do połączenia obu statków i dwaj kosmonauci Jelisiejew i Chrunow poprzez otwarty kosmos przeszli na pokład Sojuza 4. Był to manewr wykonany po raz pierwszy w historii załogowych lotów kosmicznych. Wraz ze swoimi kolegami Szatałow wylądował na Ziemi 17 stycznia 1969 roku. Przebywał w kosmosie przez 2 dni 23 godziny 20 minut i 47 sekund. Jego koledzy z załogi o dobę krócej.

Jeszcze w tym samym roku poleciał w kosmos po raz drugi. 11 października był razem z A. Jelisiejewem dublerem załogi Sojuza 6[8]. 12 października również z A. Jelisiejewem oraz P. Kołodinem był dublerem załogi Sojuza 7[9]. W kosmos wystartował 13 października na pokładzie Sojuza 8[10], razem z A. Jelisiejewem. Oficjalnie został wyznaczony dowódcą grupy radzieckich statków kosmicznych, które wtedy znalazły się w kosmosie. Plan lotu przewidywał połączenie się na orbicie statków Sojuz 7 i Sojuz 8. Z powodu awarii systemów pokładowych jednego ze statków manewru tego nie udało się zrealizować. Szatałow powrócił na Ziemię 18 października po 4 dniach 22 godzinach 50 minutach i 49 sekundach.

Kolejnym etapem kariery kosmonauty były przygotowania do lotów na statkach typu Sojuz i stacji kosmicznej Salut. Swój trzeci lot odbył w 1971 roku. 23 kwietnia wystartował w kosmos na pokładzie Sojuza 10[11]. Był dowódcą misji. Razem z nim poleciał A. Jelisiejew oraz N. Rukawisznikow. Załoga miała połączyć się ze znajdującą się na orbicie pierwszą stacją kosmiczną Salut 1, przejść na jej pokład i prowadzić na niej eksperymenty podczas długotrwałego lotu kosmicznego. 24 kwietnia oba obiekty połączyły się w kosmosie. Niestety na skutek awarii kosmonauci nie znaleźli się na pokładzie Saluta i musieli awaryjnie odłączyć się od stacji i niezwłocznie wracać na Ziemię.

Lądowanie miało miejsce 25 kwietnia 1971 roku po 1 dniu 23 godzinach 45 minutach i 54 sekundach pobytu w kosmosie. W sumie Władimir Szatałow spędził w kosmosie podczas swoich trzech lotów 9 dni 21 godzin 57 minut i 30 sekund.

Po zakończeniu swojej ostatniej misji W. Szatałow opuścił oddział kosmonautów i przeszedł do pracy do Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina. W latach 1971–1987 pełnił ważną funkcję kierownika przygotowań kosmonautów. Od 1987 roku przez 4 lata (do 1991) roku był Naczelnikiem Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina. W 1992 roku w randze generała został przeniesiony do rezerwy.

Dwukrotnie otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego (22 stycznia 1969 i 22 października 1969), trzykrotnie order Lenina (22 stycznia 1969, 30 kwietnia 1971 i 15 stycznia 1976), order Rewolucji Październikowej (27 grudnia 1982), Order „Za służbę Ojczyźnie w Siłach Zbrojnych ZSRR” III klasy (22 lutego 1989), Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV klasy (2 marca 2000), Order Przyjaźni (12 kwietnia 2011), Medal „Za rozwój dziewiczych ziem” (1969) i Medal „Za zasługi bojowe” (30 grudnia 1957). Uhonorowany przez Akademię Nauk ZSRR złotym medalem im. K. Ciołkowskiego. FAI (Międzynarodowa Federacja Lotnicza) przyznała mu dyplom im. W. Komarowa i złoty medal im. J. Gagarina. Wiele medali i odznaczeń otrzymał również w innych krajach, m.in. wietnamski Order Hồ Chí Minha (1980), Gwiazdę Bohatera Socjalistycznej Republiki Wietnamu (1980), mongolski Order Gwiazdy Polarnej (1983), wschodnioniemiecki Order Karla Marksa (1977) oraz odznaczenia bułgarskie i kubańskie[12]. Jego imieniem został nazwany krater na Księżycu.

Wykaz lotów edytuj

Loty i starty kosmiczne, w których uczestniczył Władimir A. Szatałow
L.p.
Data startu
Statek kosmiczny
Data lądowania
Funkcja
Czas trwania
1
14 stycznia 1969
Sojuz 4
17 stycznia 1969
Dowódca
2 dni 23 godziny 20 minut i 47 sekund[13]
2
13 października 1969
Sojuz 8
18 października 1969
Dowódca
4 dni 22 godziny 50 minut i 49 sekund[14]
3
22 kwietnia 1971
Sojuz 10
24 kwietnia 1971
Dowódca
1 dzień 23 godziny 45 minut i 54 sekundy[15]
Łączny czas spędzony w kosmosie — 9 dni 21 godzin 57 minut i 30 sekund[1].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Centrum Wyszkolenia Kosmonautów im. J. Gagarina: Władimir Szatałow. [dostęp 2014-05-16]. (ros.).
  2. ↑ Encyclopedia Astronautica: Władimir Szatałow – Encyclopedia Astronautica. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  3. ↑ Умер старейший космонавт мира Владимир Шаталов (ros.)
  4. ↑ Shatalov Vladimir Aleksandrovich. [w:] Biographies of USSR / Russian Cosmonauts [on-line]. spacefacts.de. [dostęp 2022-02-02]. (ang.).
  5. ↑ Federalna Agencja Kosmiczna Rosji: Encyklopedia kosmonautów. [dostęp 2014-05-16]. (ros.).
  6. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 4. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  7. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 5. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  8. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 6. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  9. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 7. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  10. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 8. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  11. ↑ National Space Science Data Center: Sojuz 10. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  12. ↑ http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=1252
  13. ↑ Załogowa kosmonautyka w cyfrach i faktach: Misja Sojuz 4. [dostęp 2014-05-16]. (ros.).
  14. ↑ Załogowa kosmonautyka w cyfrach i faktach: Misja Sojuz 8. [dostęp 2014-05-16]. (ros.).
  15. ↑ Załogowa kosmonautyka w cyfrach i faktach: Misja Sojuz 10. [dostęp 2014-05-16]. (ros.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władimir_Szatałow&oldid=71694787”