Władysław Kucharski (minister)
Władysław Kucharski (ur. 23 września 1884 w Krakowie, zm. 27 grudnia 1964 tamże) – polski inżynier, ekonomista, działacz polityczny, przemysłowiec, poseł na Sejm I kadencji w II RP.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister skarbu | |
| Okres |
od 1 września 1923 |
| Okres |
od 15 grudnia 1923 (p.o) |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister przemysłu i handlu | |
| Okres |
od 28 maja 1923 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister byłej Dzielnicy Pruskiej | |
| Okres |
od 23 czerwca 1920 (p.o) |
| Okres |
od 24 lipca 1920 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Urodził się w rodzinie robotniczej. Był synem Jana i Marii z Podsiadłowskich[1]. Po śmierci ojca rodzina przeniosła się do Krakowa. Tam Władysław ukończył gimnazjum oraz w 1903 roku zdał maturę w Wyższej Szkole Realnej[2][1]. Następnie odbył studia na Wydziale Inżynierii Politechniki Lwowskiej. W czasie studiów wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej Zet. Studia ukończył z tytułem inżyniera. Podjął pracę w obserwatorium astronomicznym Politechniki Lwowskiej[1]. Następnie w 1910 r. wrócił do Krakowa, gdzie założył firmę Pierwsza Galicyjska Fabryka Papy Dachowej, Płyt Izolacyjnych i Asfaltu. Ponadto był współwłaścicielem zakładu Fabryka Siatek, Mebli, Konstrukcji Żelaznych i Wyrobów Ornamentalnych Kutych[1].
Wielka Wojna edytuj
W czasie I wojny światowej był członkiem Komitetu Książęco-Biskupiego w Krakowie, a od 1917 r. zasilił szeregi Wydziału Wykonawczego. Kucharski zajmował się koordynacją produkcji oraz dystrybucji odzieży[1]. Za zaangażowanie został przez bp. Adama S. Sapiehę awansowany na zastępcę kierownika Wydziału Aprowizacji Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie (4.11.1918 r.)[1]. Po przekształceniu w Komisję Rządzącą dla Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Spiszą i Orawy przejął kierownictwo sprawami aprowizacji[1]. Został także członkiem Rady Nadzorczej Ziemskiego Banku Kredytowego we Lwowie i Syndykatu Koszykarskiego SA w Krakowie[1]. Wstąpił do Ligi Narodowej.
II Rzeczpospolita edytuj
Po odzyskaniu niepodległości, w styczniu 1919 wstąpił do Związku Ludowo-Narodowego, zostając członkiem Komitetu Politycznego[1]. W marcu 1919, na zaproszenie Romana Dmowskiego, udał się do Paryża na obrady konferencji pokojowej. Dzięki poręczeniu przywódcy endecji, został podsekretarzem stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej, kierowanego wówczas przez Władysława Seydę. Po jego rezygnacji, Kucharski został nowym ministrem w rządzie Leopolda Skulskiego, a w gabinecie Władysława Grabskiego pełnił obowiązki[1]. Kolejno w został mianowany ministrem w rządzie Wincentego Witosa, lecz w wyniku sporów koalicyjnych, 23 sierpnia 1921 r. podał się do dymisji[1].
W między czasie kontynuował działalność biznesową. Kucharski stał się jednym z udziałowców nowo powstałej spółki J. Górecki, W. Kucharski i Spółka Fabryka Wyrobów Metalowych SA, która zajmowała się m.in. produkcją wyrobów drucianych. W 1923 r. został właścicielem większościowym i przekształcił firmę wprowadzając ją na giełdę pod nazwą Spółka Akcyjna W. Kucharski. Fabryka Drutu i Wyrobów Drucianych w Krakowie[1].
W wyborach parlamentarnych w 1922 r. z listy Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej., wybrano go na członka parlamentu. Jako poseł został wiceprzewodniczącym klubu parlamentarnego Związku Ludowo-Narodowego oraz zasiadał w komisji przemysłowo-handlowej[1]. W nowo powołanym rządzie Wincentego Witosa (tzw. rząd Chjenopiasta), Kucharski został mianowany ministrem przemysłu i handlu. Jako szef resortu starał się pozyskać pożyczki zza granicy na rozwój przemysłu. Kucharski podpisał niekorzystną dla skarbu państwa umowę przekazującą kapitałowi francuskiemu (grupa kapitałowa Marcela Boussaca) odbudowane przez państwo po zniszczeniach wojennych Zakłady Żyrardowskie za ułamek wartości. Nakłady inwestycyjne państwa dokonane w latach 1919–1921 nie zostały zwaloryzowane pomimo hiperinflacji marki polskiej w czasie negocjacji i zawierania transakcji w 1923. Straty Skarbu wyniosły ponad 2,5 mln franków szwajcarskich – 99% nakładów poniesionych na odbudowę Zakładów[3]. Od 1 września do 15 grudnia 1923 był także ministrem skarbu, po ustąpieniu ze stanowiska Władysława Grabskiego, na okres jego urzędowania przypada hiperinflacja marki polskiej. Nowy szef resortu chciał ją zwalczać poprzez zrównoważenie budżetu państwa, czy przeprowadzenia reformy walutowej, finansowej przez kredyty zagraniczne[1]. Wobec braku możliwości ich uzyskania w październiku 1923 wysunął projekt zrównoważenia budżetu przez specjalny jednorazowy podatek majątkowy (zrealizowany później przez Władysława Grabskiego). W praktyce nie podjął żadnych działań dla zdławienia hiperinflacji.
Po upadku rządu Witosa i sformowaniu gabinetu Władysława Grabskiego został w 1924 obarczony publicznie winą za transakcję żyrardowską, w której straty skarbu państwa oceniono na minimum 500 tysięcy ówczesnych dolarów. W związku z aferą żyrardowską w grudniu 1924 Polska Partia Socjalistyczna złożyła wniosek o postawienie Władysława Kucharskiego przed Trybunałem Stanu. Wniosek nie uzyskał wymaganej większości (zabrakło kilku głosów). Z braku dowodów przestępstwa i wykorzystując przysługujący mu immunitet parlamentarny Kucharski nie poniósł odpowiedzialności karnej. Był to jeden z najpoważniejszych skandali – afer gospodarczych okresu przed przewrotem majowym. Kucharski przeszedł do działalności gospodarczej wycofując się z życia politycznego, opuszczając szeregi ZLN. Do 1939 zasiadał jako członek zarządów różnych towarzystw przemysłowych i spółek prawa handlowego.
II wojna światowa i Polska Rzeczpospolita Ludowa edytuj
Kucharski za sprawowanie funkcji ministra byłej dzielnicy pruskiej, był poszukiwany przez Gestapo. Przez cały czas trwania okupacji ukrywał się[1].
Po zakończeniu wojny zaangażował się w tworzenie struktur struktur amatorskiego ruchu popularyzacji wiedzy astronomicznej. Kucharski przyczynił się do ponownego uruchomienia oddziału Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. W latach 1949-1959 był prezesem. W tym okresie dopuścił się przestępstw urzędniczych, lecz sprawę umorzono w 1964 r[1].
W latach 1955-1959 zasiadał w redakcji popularnonaukowego pisma astronomicznego „Urania”.
Zmarł 27 grudnia 1964 r. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 59, rząd północny, miejsce 37)[4].
Życie prywatne edytuj
Miał młodszego brata Romana (1887-1909), który był nauczycielem. W 1910 r. poślubił Janinę Grzybińską, z którą miał trzy córki: Danutę, Ewę i Annę[1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Tomasz Krzemiński, Władysław Kucharski (1884-1964), [w:] Zbigniew Girzyński, Jarosław Kłaczkow, Wojciech Piasek (red.), Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939, wyd. pierwsze, Warszawa: Instytut De Republica, 2023, s. 335-337, ISBN 978-83-67253-59-8.
- ↑ Grzegorz Małachowski (red.): W Krakowie przy Studenckiej: Księga Pamiątkowa wydana z okazji Jubileuszu 130-lecia V Liceum Ogólnokształcacego im. A. Witkowskiego w Krakowie. 1871-2001. Kraków: Oficyna Wydawnicza TEXT, 2001, s. 211. ISBN 83-88934-02-3.
- ↑ Szczegółowo referował to już ówcześnie Ludwik Kulczycki: „Zakłady te [Żyrardowskie] przeszły pod zarząd państwowy na mocy dekretu rządowego z dnia 16 grudnia 1918 r. Ponieważ były skutkiem wojny bardzo uszkodzone, przystąpiono do ich odbudowy; rząd poczynił różnymi czasy inwestycje, które wyniosły 47 250 000 marek polskich, czyli, w przeliczeniu, w kwietniu 1923 r. 2 586 000 franków szwajcarskich. W drugiej połowie roku 1923 oddano te zakłady w ręce prywatne i kapitaliści, tytułem zwrotu funduszów obróconych na inwestycje, zobowiązali się zapłacić 448 000 franków – taką sumę otrzymano, gdy przeliczono powtórnie marki na franki. Była to już poważna strata dla Skarbu, ale strata na tym się nie skończyła. Na zapłacenie owego funduszu właściciele Zakładów Żyrardowskich otrzymali kredyt państwowy w wysokości 22 miliardów marek, co odpowiadać miało 448 000 franków. Lecz i tego kredytu nie zwaloryzowano. Dzięki temu rząd, jako zwrot udzielonego kredytu, otrzymał w styczniu 1924 r. 18 800 franków. (…) Po przejściach wojennych nasz przemysł niewątpliwie potrzebował odbudowy i pomoc państwa była rzeczą nieodzowną. Ale pomoc jest inną rzeczą, inną zaś rabunek grosza publicznego. Kredyt nie zwaloryzowany był bowiem takim rabunkiem.” Ludwik Kulczycki, Wstęp do: Tadeusz Szturm de Sztrem, Żywiołowość w opodatkowaniu: podatek inflacyjny, Warszawa 1924 Wyd. Instytut Gospodarstwa Społecznego, s. 16-17 i 20.
- ↑ Lokalizator Grobów – Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie
Bibliografia edytuj
- Zbigniew Landau: Władysław Kucharski, biogram w : Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, pod red. Antoniego Mączaka, Warszawa 1981, Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, ISBN 83-214-0185-6, s. 399.
- Zbigniew Landau, Jerzy Tomaszewski, Gospodarka Polski międzywojennej 1918–1939 w czterech tomach. T. 1, W dobie inflacji 1918-1923 Warszawa, Wyd. Książka i Wiedza, 1967.
- Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego, Warszawa 1994,