W głębinach oceanu
W głębinach oceanu. Powieść fantastyczna dla młodzieży – powieść przygodowa (marynistyczna i fantastycznonaukowa) dla młodzieży Władysława Umińskiego z 1920 roku, inspirowana powieścią Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi Julesa Verne’a.
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Data wydania |
1920 |
Osią fabuły jest wyprawa łodzią podwodną na biegun północny.
Historia wydań edytuj
Pierwsze wydanie powieści miało miejsce w 1920 w wydawnictwie Gebethner i Wolff. Kolejne edycje miały miejsce w latach 1925 i 1944[1].
Fabuła edytuj
Bohater powieści jest Kornel de Convielle, „młody, przedsiębiorczy naukowiec”, który wyrusza na wyprawę polarną na biegun północny w celu zdobycia sławy i ręki ukochanej. Wyprawa używa okrętu podwodnego o nazwie „Neptun” („Kształtu rekina ... o mocy pięciu tysięcy koni parowych może zanurzać się na głębokość dwustu metrów i osiągać dwadzieścia węzłów przepływając cztery tysiące mil bez wytchnienia”), przypominającego Verne’owskiego „Nautilusa”. Podróżnicy muszą zmierzyć się z awarią statku w pobliżu bieguna; dwóch członków załogi, w tym Convielle, opuszcza okręt i podróżuje na powierzchni, podczas gdy inżynier naprawia statek. Wyprawa kończy się powodzeniem, gdy naprawiony statek rusza ponownie i ratuje Convielle’a i drugiego załoganta, aczkolwiek w drodze powrotnej „Neptun” ulega rozbiciu, wpadając na podwodną skałę. Załoga uchodzi cało, a powieść kończy się "happy endem" - ślubem de Conviella[2][3].
Odbiór edytuj
Powieść jest zaliczana do najpopularniejszych dzieł Umińskiego[4].
W 1929 książkę zrecenzowała Komisja Oceny Książek do Czytania dla Młodzieży Szkolnej. Recenzent napisał, że "jest to jedna z licznych książek fantastycznych o wyprawie do bieguna i o łodzi podwodnej na wzór powieści Verne'a. Choć pozbawiona głębszej treści ideowej i poważniejszej wartości artystycznej, powieść ta jest interesująca przez swoje liczne przygody i zawiera sporo materiału popularno-naukowego". Książkę określono jako "dozwoloną" dla dzieci w wieku 11-15 lat[3].
Analiza edytuj
Jak wiele innych utworów Umińskiego, książka ta jest uważana za inspirowaną twórczością Julesa Verne’a, konkretnie Dwudziestoma tysiącami mil podmorskiej żeglugi, a także Gwiazdą Południa[5][2]. Andrzej Niewiadowski opisał tę książkę jako „niemal dosłowną przeróbkę” tej pozycji Verne’a[2]. Podobną tematykę Umiński rozwinął także w opowiadaniu Przygody łodzi podwodnej[6].
W książce Umiński podkreśla wagę technicznego, naukowego myślenia – gdyby inżynier nie naprawił statku, śmiałkowie przemierzający powierzchnię arktyczną mogliby zginąć; ich ocalenie, jak pisze Niewiadomski, „potwierdza tezę, iż ujarzmienie niepokornej przyrody ma szanse powodzenia tylko w stalowych pancerzach wehikułów”[2]. Ten fragment powieści można uznać za robinsonadę[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Jadwiga Czachowska (red.), Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny. T. 8, Ste – V, Alicja Szałagan (red.), 2003, s. 437–438.
- ↑ a b c d Andrzej Niewiadowski, Literatura fantastycznonaukowa, Wyd. Naukowe PWN, 1992, s. 106–107, ISBN 978-83-01-10122-0 (pol.).
- ↑ a b Spis książek poleconych do bibljotek szkolnych przez Komisję Oceny Książek do Czytania dla Młodzieży Szkolnej, Skł. gł.: książnica-Atlas. Poland Komisja Oceny Książek do Czytania dla Młodzieży Szkolnej, 1929, s. 321 [dostęp 2024-01-26] (pol.).
- ↑ Lesław Eustachiewicz, Miedzy współczesnością a historią, Pax, 1973, s. 270 (pol.).
- ↑ Literatura okresu Młodej Polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Instytut Badań Literackich (Polska Akademia Nauk), 1973, s. 591 (pol.).
- ↑ Piotr Konieczny, SFE: Umiński, Władysław [online], The Encyclopedia of Science Fiction, 2024 [dostęp 2024-02-27].
- ↑ Jadwiga Ruszała, Robinsonada w literaturze polskiej: teoria, typologia, bohater, natura, Pomorska Akademia Pedagogiczna, 2000, s. 55, ISBN 978-83-87006-89-1 [dostęp 2024-01-25] (pol.).