Wikipedia

Wał zachodniosaharyjski

system wałów w Maroku

Wał zachodniosaharyjski[1][2], (wał) mur marokański[3] (ang.: the berm) – system wałów i fortyfikacji o długości ponad 2700 km leżący na obszarze Sahary Zachodniej i południowo-wschodniego Maroka. Oddziela on okupowane i kontrolowane przez Maroko obszary Sahary Zachodniej od tzw. „wolnej strefy(inne języki)”, formalnie Saharyjskiej Arabskiej Republiki Demokratycznej, kontrolowanej przez proniepodległościowy Front Polisario.

Etapy wznoszenia kolejnych fragmentów muru marokańskiego
Wał na południe od Al-Mahbas

Powstanie wału edytuj

Osobny artykuł: Wojna w Saharze Zachodniej.

W 1975 r. Hiszpania ogłosiła opuszczenie swojej kolonii Sahary Hiszpańskiej i zgodę na rozpisanie referendum niepodległościowego wśród Sahrawi (mieszkańców Sahary Zachodniej). Wykorzystując sytuację, Maroko zgłosiło roszczenia do części byłej kolonii i zajęło północną część terytorium, podczas gdy południową część zajęła Mauretania. Proniepodległościowy Front Polisario, jako reprezentant Sahrawi, nie uznał okupacji kraju i rozpoczął zbrojny opór, ogłaszając rok później powstanie Saharyjskiej Arabskiej Republiki Demokratycznej. W 1979 r. Mauretania wycofała swoje siły z obszaru Sahary Zachodniej, uznając jej niepodległość pięć lat później. Walki pomiędzy wojskiem marokańskim (wspieranym m.in. przez Francję) a oddziałami Frontu Polisario (wspieranym m.in. przez Algierię) trwały do zawieszenia broni z 1991 r. i rozpoczęcia misji ONZ MINURSO[4]. Maroko rozpoczęło budowę wałów obronnych w 1981 r. jako odpowiedź na sukcesy zachodniosaharyjskich partyzantów i zajęcie większej części dawnej kolonii. Kolejne fortyfikacje powstawały w sześciu etapach aż do kwietnia 1987 r.[1][3] W budowie umocnień wsparcia Maroku udzieliły Stany Zjednoczone, Francja oraz Izrael[5].

Maroko odgrodziło bermem ok. 70-80% obszaru Sahary Zachodniej i kontroluje większość miast Sahary Zachodniej wraz ze stolicą Al-Ujun, większość wybrzeża wraz z bogatymi łowiskami oraz duże, eksploatowane złoża fosforytów w Bukrze[3][6][2].

Opis wału edytuj

Najbardziej zewnętrzna, oddzielająca obszary administrowane przez Maroko od „wolnej strefy”, część fortyfikacji ma długość ok. 2500 km na obszarze Sahary Zachodniej i jeszcze ok. 200 km na obszarze południowo-wschodniego Maroka. Rozpoczyna się ona na wybrzeżu, na południe od Al-Karkarat, w pobliżu mauretańskiej granicy. Dalej wał biegnie mniej więcej równoleżnikowo na wschód, wzdłuż mauretańskiej granicy. Na południowy wschód od miasta Tiszla fortyfikacje zaczynają biec w kierunku północnym lub północno-wschodnim w pobliżu miast Ausard, Baggari i Kaltat Zammur (które pozostały po marokańskiej stronie muru) znów zbliżając się do granic Mauretanii i w niektórych fragmentach ją przekraczając[7][8]. Kilkadziesiąt kilometrów na wschód od miasta Asmara wał skręca na wschód zbliżając się do punktu gdzie łączą się granice Sahary Zachodniej, Algierii i Mauretanii. Następnie wał biegnie na północ wzdłuż granicy algiersko-saharyjskiej i algiersko-marokańskiej[6].

Fortyfikacje leżą na niezamieszkanym lub bardzo słabo zaludnionym terytorium i tam gdzie to możliwe biegną wzdłuż obszarów wyżej położonych (wzgórz, grzbietów). Składają się one z piaskowych i kamiennych nasypów, wałów lub murów o wysokości około 2–3 m, z wykopem przed nimi oraz bunkrów, płotów i pól minowych. Wzdłuż wału co kilka kilometrów jest położona mniejsza lub większa baza z kilkudziesięcioma żołnierzami. Wzdłuż całej jego długości znajdują się punkty i elektroniczne urządzenia obserwacyjne, w tym mobilne lub stacjonarne radary, służące do obserwacji terenu przed wałem. Radary penetrują obszar oddalony nawet 60–80 kilometrów od wałów i są wykorzystywane do nakierowywania ostrzału artylerii na wykryte oddziały Polisario. Kilka kilometrów za każdym ważniejszym posterunkiem znajdują się większe bazy z mobilnymi oddziałami szybkiego reagowania i czołgami[9][10]. Pas pól minowych leżących wzdłuż wału jest uważany za najdłuższy na świecie[10].

Konsekwencje edytuj

Budowa bermu przyczyniła się do wygranej Królestwa Maroka z Polisario i, mimo formalnego braku rozstrzygnięcia, „zamroziła“ wojnę o Saharę Zachodnią. Maroko de facto anektowało większą część kraju, w tym wszystkie wartościowe tereny. Utrzymanie wału pochłania jednak ok. 1,5–3 mln. USD dziennie, tj. ok. 3% rocznego PKB Maroka, głównie z powodu utrzymania infrastruktury wojskowej i ponad 100 tys. żołnierzy strzegących muru[3].

Zajęcie Sahary Zachodniej i budowa muru wywołały, poza Hiszpanią, bardzo ograniczone zainteresowanie państw Zachodu[11]. Bardziej krytyczne stanowisko prezentowały państwa afrykańskie oraz Organizacja Jedności Afrykańskiej, co doprowadziło do opuszczenia przez Maroko tej organizacji na 33 lata[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b kofi: I mur stanął na Saharze. afryka.org, 16-11-2007. [dostęp 2018-10-12]. (pol.).
  2. ↑ a b Świat się grodzi. Zobacz najsłynniejsze mury. Polityka. [dostęp 2018-10-23]. (pol.).
  3. ↑ a b c d Marta Kluszczyńska. Mur wstydu i bezpieczeństwa – cztery dekady muru dzielącego Saharę Zachodnią. „Pogranicze. Polish Borderlands Studies”. 6 (2), s. 165-183, 2018. Uniwersytet Opolski, Instytut Politologii. ISSN 2545-160X. [dostęp 2018-11-07]. (pol.). 
  4. ↑ CHRONOLOGY OF EVENTS. MINURSO, 2018. [dostęp 2018-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-13)]. (ang.).
  5. ↑ Tomasz Bednarzak, Adam Kosidło: Dramatyczny los Sahary Zachodniej pod marokańskim butem. wp.pl, 2013-07-07. [dostęp 2018-11-10]. (pol.).
  6. ↑ a b MAP. MINURSO, 2014. [dostęp 2018-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-15)]. (ang.).
  7. ↑ UNHCR: Western Sahara Atlas Map. luty 2006, UNHCR [dostęp 2020-03-03]. (ang.).
  8. ↑ Deployment of MINURSO [PDF], MINURSO, 4 maja 2007 [dostęp 2018-10-23] [zarchiwizowane 2007-10-27] (ang.).
  9. ↑ Michael Bhatia: Western Sahara under Polisario Control: Summary Report of Field Mission to the Sahrawi Refugee Camps (near Tindouf, Algeria). arso.org, 2001. [dostęp 2018-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-14)]. (ang.).
  10. ↑ a b Chad McCoull. Morocco and Western Sahara. „Journal of Mine Action”. 11 (2), 2008. ISSN 2154-1485. [dostęp 2018-10-10]. (ang.). 
  11. ↑ Ian Williams, Stephen Zunes: Self Determination Struggle in the Western Sahara Continues to Challenge the UN. [w:] FPIF Policy Report [on-line]. Foreign Policy in Focus, wrzesień 2003. [dostęp 2018-10-23]. (ang.).
  12. ↑ Mohamed Hamza: Morocco rejoins the African Union after 33 years. aljazeera.com, 2017-01-31. [dostęp 2018-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-20)]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

„The Longest Wall in the World That Nobody Talks About“ na YouTube

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wał_zachodniosaharyjski&oldid=70952516”