Wałdowo Królewskie

wieś w województwie kujawsko-pomorskim

Wałdowo Królewskiewieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Dąbrowa Chełmińska. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Wałdowo Królewskie
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Dąbrowa Chełmińska

Wysokość

~95 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

516[2]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-070[3]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0084310

Położenie na mapie gminy Dąbrowa Chełmińska
Mapa konturowa gminy Dąbrowa Chełmińska, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Wałdowo Królewskie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Wałdowo Królewskie”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wałdowo Królewskie”
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wałdowo Królewskie”
Ziemia53°09′22″N 18°16′25″E/53,156111 18,273611[1]

Położenie edytuj

Miejscowość położona jest na historycznej Ziemi Chełmińskiej, rozlokowana na wysoczyźnie morenowej należącej do Pojezierza Chełmińskiego. Z uwagi na rozległy i pofałdowany teren rozróżnia się Wałdowo Królewskie Górne (na północy) i Dolne (na południu).

Nazwa edytuj

Miejscowość występowała w dokumentach pod nazwami[4]:

  • 1400, 1438 – Waldaw, Waldow, Wyldow
  • 1570 – Waldowo
  • 1880 – Wałdowo Królewskie (niem. Koenigliche Waldau)

Charakterystyka edytuj

Demografia edytuj

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) Wałdowo Królewskie liczyło 516 mieszkańców[2]. Jest szóstą co do wielkości miejscowością gminy Dąbrowa Chełmińska.

Komunikacja edytuj

Wieś położona jest 23,5 km od centrum Bydgoszczy. Liczne drogi prowadzą do: Dąbrowy Chełmińskiej (odległość 4,8 km), Boluminka (2,2 km), Bolumina (2,7 km), Czarnowa (14,2 km), Nowego Dworu (3,6 km) oraz nowo powstała droga asfaltowa ze szlakiem rowerowym do Ostromecka (5 km)[5].

Przyroda i rekreacja edytuj

Wałdowo Królewskie od północy i południa otoczone jest kompleksem leśnym o urozmaiconym drzewostanie. Przez Wałdowo dolne przebiega   szlak rowerowy Bydgoszcz-Toruń.

Dawne cmentarze edytuj

Znajduje się tutaj niewielki (pow. 0,12 ha), zadbany i ogrodzony cmentarz ewangelicki, założony w XIX wieku[6].

Historia edytuj

Najstarsze wiadomości o Wałdowie Królewskim pochodzą z 1279 roku, kiedy władał nim zamożny rycerz, posiadający również okoliczne wsie[7]. W 1418 roku wieś znajdowała się pod zarządem administracyjnym krzyżackiej prokuratorii Pień[4]. Powierzchnia pól uprawnych wynosiła 13 łanów[7]. W 1472 roku król Kazimierz IV Jagiellończyk zapisał Adamowi Ostromeckiemu pewną kwotę od wsi Wałdowo (okręg unisławski). W XVI w. majętności w Wałdowie Królewskim nabył na własność szlachcic Ambroży Wałdowski[4]. W 1570 posiadał on tu i w Boluminku 2 łany i 6 zagród. W 1610 roku dobra wsi Wałdowo nabyły siostry benedyktynki dla ich klasztoru w Chełmnie za 4400 złotych polskich (w tym czasie dzięki posagowi ksieni Magdaleny Mortęskiej, benedyktynki nabyły również m.in. Pień, Janowo, cześć Czarża i Czemlewo)[4].

W XIX wieku wieś zajmowała obszar 264 ha, w tym 211 ha gruntów ornych, 4 ha łąk i 7 ha lasu. W I połowie XIX w. w ramach pruskiej ustawy uwłaszczeniowej dokonano przejęcia dóbr klasztoru benedyktynek, oraz parcelacji gruntów na rzecz chłopów oraz nowych osadników-kolonistów, głównie Niemców[4]. Ewangelicy należeli do parafii ewangelickiej w Ostromecku, a katolicy do parafii w Boluminku. We wsi była karczma, wiatrak, kilku rzemieślników[7]. W 1885 we wsi było 39 domów mieszkalnych, oraz 69 tzw. dymów. Zaludnienie wynosiło 340 osób, w tym 169 katolików i 171 ewangelików. Na miejscu znajdowała się szkoła ewangelicka, natomiast dzieci katolickie uczęszczały do szkoły w Boluminku[4].

W okresie międzywojennym w Wałdowie Królewskim funkcjonowała czteroklasowa szkoła elementarna, która dawała możliwość zdobycia wykształcenia podstawowego, lecz uniemożliwiała dostęp do szkół wyższego typu[4]. Wzrastało rozdrobnienie gospodarstw, których w 1938 roku było 94[7].

Urodził się tu Franciszek Ksawery Haneltksiądz, proboszcz w parafii farnej w Bydgoszczy (1945-1966), kanonik honorowy.

Izbice edytuj

W skład wsi wchodzi dawna wieś i folwark Izbice, od XVI w. należąca do majątku ostromeckiego[7]. Na początku XIX wieku w folwarku pracowało 40 osób, a w części wiejskiej mieszkało 141 osób. Po uchwaleniu pruskiej ustawy uwłaszczeniowej w 1823 roku, chłopi z Izbic przez 17 lat prowadzili spór sądowy z właścicielem Ostromecka Jakubem Marcinem Schoenbornem, który zamierzał zamienić ich w służbę folwarczną. Wyrok sądowy z 5 lipca 1840 roku pozbawił chłopów prawa do ziemi. Odebrane im grunty włączono do folwarku w Nowym Dworze oraz zaprzestano używać nazwy Izbice[7]. W latach 20. XX w. właściciel Ostromecka Joachim von Avensleben rozparcelował resztę gruntów z Izbic na rzecz polskich gospodarzy. Obecnie stanowią one część Wałdowa Królewskiego[7].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143873
  2. a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1335 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c d e f g Zdzisław Raszeja: Ostromecko i okolice. Bydgoszcz: Wydawnictwo Margrafsen, 2002, s. 25-28. ISBN 83-87070-78-5. (pol.).
  5. portal maps.google.pl
  6. Zapomnieni - zdjęcia cmentarza. [dostęp 2011-12-29].
  7. a b c d e f g Jerzy Świetlik: Historia wokół nas. Część 1. Zbiór artykułów o historii wsi wokół Dąbrowy Chełmińskiej. Ostromecko: Nakład własny – Jerzy Świetlik, 2003.

Linki zewnętrzne edytuj