Wikipedia

Waliska (powiat miński)

wieś w województwie mazowieckim, powiecie mińskim

Waliska – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz[4][6].

Waliska
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

miński

Gmina

Latowicz

Liczba ludności (2022)

179[2]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

05-317[3]

Tablice rejestracyjne

WM

SIMC

0677777[4]

Położenie na mapie gminy Latowicz
Mapa konturowa gminy Latowicz, u góry znajduje się punkt z opisem „Waliska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Waliska”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Waliska”
Położenie na mapie powiatu mińskiego
Mapa konturowa powiatu mińskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Waliska”
Ziemia52°03′47″N 21°46′55″E/52,063056 21,781944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Dworek otoczony zabytkowym parkiem[5].

Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie garwolińskim ziemi czerskiej województwa mazowieckiego[7].

W latach 1795-1809 – wieś znalazła się pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870-1954 należała do Gminy Łukówiec, następnie w latach 1955-1972 do Gromadzkiej Rady Narodowej w Jeruzalu. Od 1973 r. należy do gminy Latowicz. W latach 1919-1939 była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Świętej Trójcy w Latowiczu[8].

Historia edytuj

Najstarsze ślady osadnictwa stanowi cmentarzysko kultury grobów kloszowych (kultura pomorska).

Wzmianki o wsi pojawiły się po raz pierwszy w 1436 r. W 1662 r. było tu 44 mieszkańców. W 1827 r. wieś liczyła 26 domów i 236 mieszkańców. W 1871 r. folwark Waliska wraz z młynem Osmolanka liczył 945 morgów ziemi. W 1880 r. we wsi było 12 domów i wiatrak.

Dworek w Waliskach należał w drugiej połowie XIX w. i pierwszej połowie XX w. do rodzin Bortkiewiczów i Świątkowskich. W 1915 r. powstała szkoła podstawowa, która mieściła się w prywatnych domach państwa: Jesionków, Wójcików i Żuchowiczów. W 1945 r. przeniesiono szkołę do budynku dworskiego. Istniała do 1992 r.

W 1928 r. założono Ochotniczą Straż Pożarną. W 1970 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1970 r. wieś liczyła 380 mieszkańców, a w 2000 r. - 250. Przyrost naturalny w latach 1970-2000 wyniósł -34,2%. W 1988 r. we wsi było 75 domów, a w 2009 - 89 domów.

Etymologia edytuj

Nazwa topograficzna odnosi się do wielkich wałów ziemnych, zapewne usypanych tu przez pierwszych mieszkańców w celu obronnym. Może ona także oznaczać miejsce, gdzie zwalano – czyli wycinano potężne, wysokie drzewa.

Zabytki edytuj

  • Kapliczka w centrum wsi, z białej cegły wzniesiona w 1988 r.
  • Dworek ziemiański.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 143777
  2. ↑ Raport o stanie gminy za rok 2022. Liczba mieszkańców w dniu 31.12.2022 s. 7-8
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1329 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.s. 55
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
  8. ↑ Opis parafii na stronie diecezji

Bibliografia edytuj

  • AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
  • Archiwum Parafii Latowicz, Liber ekronicae parachialis, Parochia Latowicz. [Liber Confraternitatis SS. Rossarii in Latowic ad Maiorem Dei Gloriam di vae q Matris Mariae sine labre conceptae honore tum adavgenda et promovenda Christi fidelium devotio Anno Dni 1777 (1721 - 1951)]
  • Cmentarzysko kultury grobów kloszowych w Waliskach pow. Mińsko-Mazowieckim, Z Otchłani Wieków R.13(1938) z.3-4:34
  • Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
  • Gajowniczek Z., 1999. Sto lat kościoła parafialnego Św. Walentego i Św. Trójcy w Latowiczu, FPL, Latowicz,
  • Grzikiewicz M., 1954. Wybrane zagadnienia z badań nad kulturą grobów kloszowych, Wiadomości Archeologiczne T.20: 134-173.
  • Modrzewska H., 1953. Materiały do bibliografii archeologicznej Mazowsza, Materiały Wczesnośredniowieczne T.3: 101-134
  • Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
  • Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Waliska_(powiat_miński)&oldid=72575529”