Washoe (szympans)
Washoe (ur. ok. września 1965, zm. 30 października 2007) – szympansica, ostatnio żyjąca w Chimpanzee and Human Communication Institute (CHCI) w Central Washington University w Ellensburgu.
Była to pierwsza istota niebędąca człowiekiem, która wykazała umiarkowaną zdolność uczenia się symboli języka migowego i używania ich do komunikacji, w ramach eksperymentu naukowego na temat nauki zwierząt ludzkiego języka o nazwie „Projekt Washoe”. Chociaż niektórzy uznali to za pierwszy przypadek nauki ludzkiego języka przez istotę inną niż człowiek, to twierdzenie jest zwykle przyjmowane bez poparcia świata naukowego (Pinker, 1994).
Imię i nazwa projektu pochodzi od hrabstwa Washoe, w którym szympansica dorastała i uczyła się języka migowego.
Projekt Washoe edytuj
W 1967 małżeństwo naukowców Allen i Beatrice Gardner założyło w Reno projekt, którego celem było nauczenie Washoe amerykańskiego języka migowego (ASL). Poprzednie próby nauki szympansów imitowania języków dźwiękowych (projekty Gua i Vicki) zakończyły się porażką. Gardnerowie uważali, że stało się tak z powodu niezdolności szympansów do wydawania głosu. Postanowili oni wykorzystać umiejętności tworzenia przez szympansy różnych gestów do nauki znaków ASL.
Zakres używanych znaków edytuj
Washoe potrafiła używać około 200 pewnych znaków. Aby uznać znak za „pewny”, musiał zostać zaobserwowany przez 3 różne osoby w 3 niezależnych spontanicznych sytuacjach we właściwym kontekście i odpowiednio użyty. Po dokonaniu takiej obserwacji musiał się powtarzać przez 15 dni z rzędu, aby został dodany do listy potwierdzonych znaków używanych przez Washoe.
Inne projekty edytuj
W wielu innych projektach udało się nauczyć ASL lub innej formy języka inne szympansy oraz goryle, a także zwierzęta niebędące naczelnymi, takie jak delfiny, dzięcioły i papugi.
Potencjał i ograniczenia w nauce zwierząt ludzkiego języka zostaną prawdopodobnie określone w wyniku integracji wyników tych różnych eksperymentów, a nie jedynie na podstawie Projektu Washoe. Ten projekt pozostanie jednak kamieniem milowym w badaniach procesów poznawczych u zwierząt, ponieważ został uznany za pierwszy sukces w nauczaniu ludzkiego języka zwierząt z innych gatunków.
Bibliografia edytuj
- Roger Fouts, Stephen Tukel Mills, Najbliżsi krewni: Jak szympansy uświadomiły mi, kim jesteśmy, Jane Goodall, Andrzej Jankowski (tłum.), Poznań: Media Rodzina, 1999, ISBN 83-85594-80-9, OCLC 749361559.