Wepsowie
Wepsowie – ugrofińska grupa etniczna zamieszkująca w północno-zachodniej części Federacji Rosyjskiej, używająca języka wepskiego (zaliczanego do języków bałto-fińskich) oraz języka rosyjskiego.
Wepsowie zamieszkują w obwodzie leningradzkim, w okolicy Petersburga (środkowi Wepsowie) oraz na wschód od tego miasta (Wepsowie południowi), a także w rosyjskiej Karelii, w okolicach Pietrozawodska, nad jeziorem Ładoga (Wepsowie północni, stanowiący 2/3 całości narodu). Większość wierzących Wepsów należy do Kościoła prawosławnego.
Wepsowie nigdy nie posiadali własnej państwowości. Znane są wyraźne ślady odrębnej kultury materialnej Wesi z X–XI w.[1] Ziemie zamieszkiwane przez nich zostały w XIII w. podbite przez księstwa ruskie. Prowadzona początkowo celowa polityka rusyfikacji, zaś w XX wieku procesy migracyjne i asymilacyjne spowodowały, iż liczba Wepsów systematycznie się zmniejsza. Asymilacja nie następuje obecnie jak w latach poprzednich tylko poprzez zmniejszania się liczby Wepsów z powodu zmiany świadomości narodowej na rosyjską, ale również na karelską. Spis ludności przeprowadzony w Rosji w 2002 r. wykazał, iż w kraju tym żyje 8240 Wepsów (ponadto kilkaset osób tej narodowości mieszka na Ukrainie – 281 w 2001 roku[2]). Jeszcze w 1939 r. narodowość wepską deklarowało 32 tys. osób, w 1959 już tylko 16,4 tys.[3], zaś w 1989 – około 12 tys.
Obecnie działają wepskie towarzystwa kulturowe w Pietrozawodsku i Petersburgu, a ich działalność wspierają władze, zwłaszcza autonomicznej Karelii.
Wepska gmina narodowa edytuj
20 stycznia 1994 r. w ramach Rejonu prionieżskiego rosyjskiej Karelli powołano do życia autonomiczną jednostkę administracyjną północnych Wepsów – Wepską Gminę Narodową (Вепсская национальная волость, czyt. Wiepsskaja nacionalnaja wołost'), obejmującą 13 wiosek. Gminę tę, w której siedzibą władz jest wieś Szołtoziero (Soutjärvi) (ok. 85 km. od Pietrozawodska) 1 stycznia 2002 r., zamieszkiwało 3493 mieszkańców, spośród których 1202 stanowili Wepsowie.
Zmiany populacji Wepsów edytuj
| rok | liczba Wepsów (według danych spisowych) |
|---|---|
| 1897 | 25 284 |
| 1926 | 32 773 |
| 1939 | ok. 32 tys. |
| 1959 | 16,4 tys. |
| 1970 | 8281 |
| 1979 | 8094 |
| 1989 | ok. 12 tys. |
| 2002 | 8420 |
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Łowmiański, s. 29 przypis 49.
- ↑ Розподіл населення за національністю та рідною мовою. ukrcensus.gov.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-29)]. – ukraiński spis powszechny 2001.
- ↑ Łowmiański, s. 29.
Bibliografia edytuj
- Henryk Łowmiański: Początki Polski. T. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona wepskiego muzeum etnograficznego w Szołtozierze (ros.)
- Krótka historia Wepsów (ros.)
- Strona poświęcona Wepsom. ethnos.nw.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ros.).
- Strona wspólnoty wepskiej w Sankt Petersburgu (ros. • wep. • ang.)
- Strona organizacji Wepsów
- Strona poświęcona Wepsom (ang.)
- Ludność i religie rosyjskiej północy. rosyjska-polnoc.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)]. krótki przegląd narodowości regionu (pol.)