Wikipedia

Wiązownica (województwo podkarpackie)

wieś w województwie podkarpackim

Wiązownica – wieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Wiązownica, na pograniczu Doliny Dolnego Sanu i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego[5][4].

Wiązownica
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny w Wiązownicy
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

jarosławski

Gmina

Wiązownica

Liczba ludności (2021)

2099[2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-522[3]

Tablice rejestracyjne

RJA

SIMC

0612909[4]

Położenie na mapie gminy Wiązownica
Mapa konturowa gminy Wiązownica, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Wiązownica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Wiązownica”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wiązownica”
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego
Mapa konturowa powiatu jarosławskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Wiązownica”
Ziemia50°04′48″N 22°42′23″E/50,080000 22,706389[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Urząd Gminy Wiązownica
Gminne Centrum Kultury
Szkoła podstawowa im. Sługi Bożego ks. Stanisława Sudoła w Wiązownicy

Prywatna wieś szlachecka, położona w województwie ruskim, w 1739 roku należała wraz z folwarkiem do klucza Jarosław Lubomirskich[6]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

Przez miejscowość przebiega droga wojewódzka nr 870.

Miejscowość jest siedzibą gminy Wiązownica, powiatu jarosławskiego.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Wiązownica[5][4]
SIMC Nazwa Rodzaj
0612915 Bednarowo część wsi
0612921 Dół część wsi
0612938 Góra część wsi
0612950 Pod Piwodą przysiółek
0612944 Zadworze część wsi

Historia edytuj

Wiązownica była już wzmiankowana w regestrach poborowych, które zapisali poborcy podatkowi ziemi przemyskiej, w 1515 roku jako Vyazownycza (wieś posiadała 8 łanów gruntów rolnych)[7], 1589 roku jako Więzownicza[8], 1628[9], 1651[10], 1658[11]. Wieś położona w powiecie przemyskim, była własnością Mikołaja Wiktoryna Grudzińskiego, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[12]. W 1674 roku wieś liczyła 42 domy[13].

W 1897 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Stanisław Naspiński. Wieś liczyła 262 domy i 1495 mieszkańców[14].

17 kwietnia 1945 roku kureń UPA, pod dowództwem Iwana Szpontaka, dokonał ataku na Wiązownicę. Doszło do walki z oddziałem wojska i samoobrony ludności zorganizowanej przez proboszcza ks. Józefa Misia, w decydującym momencie Wiązownicę od zniszczenia uratował oddział partyzancki NOW Bronisława Gliniaka ps. "Radwan". Mimo tego, spalono ponad połowę wsi (ponad 100 domów) i zamordowano około 100 osób narodowości polskiej[15].

6 października 2013 r. na frontonie kościoła parafialnego w Wiązownicy odsłonięto tablicę upamiętniającą mieszkańców wsi, pomordowanych w czasie napadu UPA[16].

Oświata edytuj

Osobny artykuł: Szkoła Podstawowa im. Księdza Stanisława Sudoła w Wiązownicy.

Początki szkolnictwa w Wiązownicy, są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem, powstała szkoła parafialna przy miejscowej cerkwi (Schola parochialis).

Następna szkoła parafialna polska powstała w 1843 roku, którą założył ks. Emil Bandrowski (komendariusz-expozyt w Wiązownicy), w szkole tej uczyli miejscowi organiści. W 1868 roku szkoła ta została zmieniona na szkołę trywialną, a w latach 1873–1874 szkoła ludowa. W latach 1874–1886 szkoła była 1-klasowa, a od 1886 szkoła była 2-klasowa. W latach 1921–1925 zbudowano nowy murowany budynek szkolny. W czasie okupacji wprowadzono osobne, oddziały klasowe (I–IV) dla Ukraińców. W 1966 roku szkoła stała się 8-klasowa. W 1969 roku oddano do użytku dobudowaną nową część szkoły i salę gimnastyczną. 27 sierpnia 1973 roku została powołana zbiorcza szkoła gminna w Wiązownicy, w której skład wchodziły wszystkie szkoły z terenu gminy[17]. W 1974 roku szkoła otrzymała imię porucznika MO Józefa Kosika.

W 1999 roku na mocy reformy oświaty zorganizowano 6-letnią szkołę podstawową i 3-letnie gimnazjum. W 2005 roku oddano do użytku halę sportową, a w 2007 roku nowy budynek gimnazjum. W 2008 roku utworzono Zespół Szkół w Wiązownicy. 28 maja 2014 roku nadano szkole podstawowej i gimnazjum imię Sługi Bożego ks. Stanisława Sudoła. W 2017 roku na mocy reformy oświaty przywrócono 8-letnią szkołę podstawową.

Sport edytuj

W miejscowości, od 1979 roku, działa klub piłki nożnej, KS Wiązownica, w latach 2020–2021 i od 2022 występujący na poziomie III ligi (najwyższym w historii w XXI wieku)[18].

Ludzie związani z Wiązownicą edytuj

Zobacz edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 145549
  2. ↑ Wieś Wiązownica w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-20], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1446 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
  7. ↑ Wiązownica na stronie Regestru Poborowego z 1515 roku (s. 135) [dostęp 2017-07-12]
  8. ↑ Aleksander Jabłonowski. Źródła dziejowe. Tom XVIII, część I. Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Tom VII, część 1. Ziemie Ruskie, Ruś Czerwona Warszawa. 1902. (s. 4) [dostęp 2017-07-12]
  9. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (s. 185)
    [Cytat: Wiezownica: de laneis 20 cum 3 quartis agri per gr 30; pop de sinagoga fl. 2; molendinum korzecznik 1 rotae gr 12; hortulani in agris 17 per gr 6; tabernator de particula agri gr 6; inquilini pecora habentes 3 per gr 8; inquilini pauperes 13 per gr 2; artifices 2 per gr 4 .............. 13/23/0[28/22/9]]
  10. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 2. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1628. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 1997 ISBN 83-87288-55-1 (s. 140)
    [Cytat: Wiezownica: de laneis 17 et 3 quartis agri per gr 30, sinagoga libera, molendinum annuale gr 12, hortulani in agris 16 per gr 6, tabernator de particula agri gr 6, inquilini cum pecore 3 per gr 8, inquilini pauperes 13 per gr 2, artifices [2] per gr 4, a propinationevini cremati gr 6, lanei 3 desolati et abiurati .............. 23/28/9]
  11. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 1. Rejestr poborowy ziemi przemyskiej 1658. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (s. 217)
    [Cytat: Więzownica: de laneis 17 et 3 quartis agri per gr 30, ecclesia libera, molendinum korecznik annualis gr 12, hortulani in agris 16 per gr 6, tabernator de particula agri gr 6, inquilini cum pecore 3 per gr 8, inquilini pauperes 13 per gr 2, artifices 2 per gr 8, a propinatione vini cremati gr 6 .............. 23/28/9
    Lanei vero 3 desolati et abiurati ............... 3/0/0    ]
  12. ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 178.
  13. ↑ Zdzisław Budzyński i Kazimierz Przyboś. Polska południowo-wschodnia w epoce nowożytnej. Źródła dziejowe. Tom I, część 4. Rejestr pogłównego ziemi przemyskiej 1674. Wydawnictwo WSP. Rzeszów 2000 ISBN 83-87288-55-1 (s. 171)
    [Cytat: Wiezownica ad Jarosław: a personis subditorum utriusque sexus n[ume]ro quadraginta duo in su[mma fl.] .......42/0]
  14. ↑ Skorowidz Powiatu Jarosławskiego na rok 1902 (s. 66) [dostęp 2017-07-13]
  15. ↑ Dionizy Garbacz, U boku Wołyniaka, Warszawa – Kraków 2015, s. 106-109
  16. ↑ W Wiązownicy odsłonięto tablicę upamiętniającą ofiary OUN – UPA [online], dzieje.pl [dostęp 2022-09-22] (pol.).
  17. ↑ Portal wiedzy – Zbiorcze szkoły gminne. [dostęp 2017-07-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-09)].
  18. ↑ KS Wiązownica, [w:] Sezony, 90minut.pl [dostęp 2023-09-19].
  19. ↑ Parlamentarzyści - Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-11-21].
  20. ↑ Jaszczurka01, Gliniak Aniela [online], Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, 12 lipca 2020 [dostęp 2023-04-19] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiązownica_(województwo_podkarpackie)&oldid=72566590”