Wianowłostka

Wianowłostka
	; Wianowłostka królewska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	brezylkowe
Rodzaj	wianowłostka
	Nazwa systematyczna
	Delonix Raf.; Fl. Tellur. 2: 92. 1837
	Typ nomenklatoryczny
	D. regia (W. Bojer) Rafinesque
Synonimy
	Aprevalia Baill.; Lemuropisum H.Perrier;
	Aprevalia Baill.; Lemuropisum H.Perrier;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wianowłostka (Delonix L.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae) z podrodziny brezylkowych (Caesalpinioideae). Obejmuje 12 gatunków^[4]. Naturalny zasięg tych roślin obejmuje Afrykę środkową i wschodnią od Madagaskaru po Egipt oraz Półwysep Arabski^[4]. Centrum zróżnicowania jest Madagaskar, gdzie rośnie 9 gatunków^[5]. Stamtąd pochodzi także wianowłostka królewska D. regia (bardzo tam rzadka i przez długi czas zaginiona, odkryta ponownie w 1932), zwana „płomieniem Afryki”, szeroko rozprzestrzeniona w strefie tropikalnej^[5]. Są to drzewa rosnące w okresowo suchych lasach tropikalnych, w leśnych i zaroślowych formacjach kserofitycznych, zwykle preferując przy tym podłoże węglanowe^[6].

Poza najszerzej stosowaną wianowłostką królewską także inne gatunki z rodzaju uprawiane są jako drzewa cieniodajne i alejowe, niektóre wydzielają żywice używane jako klej lub ssane jako słodycz, z pni sporządza się łodzie, nasiona są jadalne^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Drzewa o pędach nieuzbrojonych^[4].
Liście: Podwójnie pierzastozłożone, czasem z szeregiem osi drugiego rzędu, na których osadzonych jest naprzeciwlegle po kilkadziesiąt listków^[4], u D. regia bywa ich w sumie do tysiąca na jednym liściu^[5].
Kwiaty: Zebrane po kilka do ok. 20 w grona i baldachogrona, które rozwijają się często blisko siebie, tworząc wrażenie okazałych kwiatostanów złożonych. Hypancjum okazałe, silnie wydłużone, wyglądające jak szypułka. Działek kielicha pięć. Płatki korony okazałe, wszystkie zwężone u nasady w paznokieć, z szeroką, zaokrągloną lub nerkowatą łatką na szczycie. Górny płatek często odmienny od pozostałych kształtem i kolorem^[4]. Płatki u różnych gatunków białe, żółte lub szkarłatnoczerwone^[5]. Pręcików 10, często są one okazałe. Zalążnia siedząca, naga lub owłosiona^[4].
Owoce: Skórzaste i drewniejące strąk osiągające od kilkunastu do 70 cm długości, równowąskie do eliptycznorównowąskich, zawierające liczne nasiona^[4].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny bobowatych Fabaceae, a w jej obrębie z podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae i plemienia Caesalpinieae^[7]. Rodzaj w obrębie plemienia wchodzi w skład grupy Peltophorum^[6].

Wykaz gatunków^[4]

Delonix baccal (Chiov.) Baker f.
Delonix boiviniana (Baill.) Capuron
Delonix brachycarpa (R.Vig.) Capuron
Delonix decaryi (R.Vig.) Capuron
Delonix edule (H.Perrier) Babineau & Bruneau
Delonix elata (L.) Gamble
Delonix floribunda (Baill.) Capuron
Delonix leucantha (R.Vig.) Du Puy, Phillipson & R.Rabev.
Delonix pumila Du Puy, Phillipson & R.Rabev.
Delonix regia (Bojer ex Hook.) Raf. – wianowłostka królewska
Delonix tomentosa (R.Vig.) Capuron
Delonix velutina Capuron

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Delonix Raf.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-12].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Delonix Raf.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-12].
↑ ^a ^b ^c ^d David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 282, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 154. ISBN 978-1-900347-80-8.
↑ Genus Delonix Raf.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-12].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[ing-3] Delonix Raf.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-12].

[powo-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Delonix Raf.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-12].

[mabb-5] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 282, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[legumes-6] G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 154. ISBN 978-1-900347-80-8.

[grin-7] Genus Delonix Raf.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-01-12].

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]