Wiara i uczynki

Wiara i uczynki (łaciński tytuł De fide et operibus) – dziełko Augustyna z Hippony datowane na 413 r. Zgodnie z tym, co sam autor wyjaśniał w Sprostowaniach 2.38, jest ono odpowiedzią na pytania ze strony zaniepokojonych świeckich dotyczące nadużyć w kwestiach katechumenatu.

Starożytne baptysterium w Subajtila (łac. Sufetula) w prowincji rzymskiej Afryka prokonsularna (dzisiejsza Tunezja).

Treść

Wątpliwości dotyczyły trzech kwestii doktrynalnych odwołujących się do błędnej interpretacji wybranych cytatów z Pisma świętego. Głównym powodem zaniepokojenia było to, że podczas przygotowania do chrztu (por. katechumenat) niektórzy katechiści nauczali katechumenów jedynie o wierze, pozostawiając kwestie moralne i wymagania życia chrześcijańskiego na po chrzcie. Motywację tego stanowiła prawdopodobnie chęć dopuszczenia do chrztu tych, którzy żyli w cudzołożnych małżeństwach. Augustyn w swych odpowiedziach podkreślał, że kandydat do chrztu winien być wprowadzany nie tylko w to, jak wierzyć ale również, jak żyć. W punkcie 3,4 Augustyn poruszył też problematykę pokuty.

Augustyn w rozdz. III,4 wskazywał na władzę „związywania” i „rozwiązywania” przekazaną Kościołowi przez Chrystusa (Mt 18,18). Wynika z niej również to, że w niektórych przypadkach trzeba nie dopuścić do chrztu lub, już po chrzcie, wyłączyć ze społeczności wierzących (por. anatema):

Pan powiedział... „Cokolwiek zwiążecie na ziemi będzie związane i w niebie, a cokolwiek rozwiążecie na ziemi, będzie rozwiązane i w niebie” (Mt 18,18). Zabrania także dawać świętego psom (Mt 7,6). A Panu nie jest przeciwny Apostoł, gdyż powiada: „Grzeszników napominaj wobec wszystkich, aby inni lękiem byli zdjęci” (1Tm3,20) — jakkolwiek Pan mówi: „Upominaj go w cztery oczy”. Jedno bowiem i drugie należy czynić, jak to wskazuje różnorodność słabości tych ludzi, nad którymi objęliśmy pieczę, nie w celu ich zguby, lecz dla poprawiania ich i uzdrawiania — tylko jednego w jeden sposób, drugiego w inny należy leczyć. Tak zatem uzasadniona jest podstawa do świadomego pobłażania okazywanego złym w Kościele, ale zarazem jest i podstawa do strofowania i karcenia, do niedopuszczenia lub też do wykluczenia z kościelnej społeczności".

Augustyn odwołuje się do tego dziełka także przy innych okazjach, np. w Liście 205,4.18; w De octo Dulcitii quaestionibus 1.2; w Enchiridionie 18.67.

Wydania

Tekst krytyczny

• CSEL 41, ed. J. Zycha, 33-97;
• PL 40:197-230.

Przekład polski

Dziełko ukazało się w przekładzie Władysława Budzika w książce: Św. Augustyn, Pisma katechetyczne, Warszawa 1952, s. 171-227.

Bibliografia

• Finbarr G. Clancy SJ: Fide et operibus, De (On Faith and Works). W: Saint Augustine through the Ages: an Encyclopedia. Allan D. Fitzgerald, O.S.A. (red. nacz.). Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans, 1999, s. 359-360. ISBN 978-0-8028-6479-6.
• Everett Ferguson: Baptism in the Early Church. History, Thelogy and Liturgy in the First Five Centuries. Grand Rapids, Michigan: William B. Eerdmans, 2009. ISBN 978-0-8028-7108-4.
• A.-M. La Bonnardiere. Penitence et reconciliation des Penitents d'apres saint Augustin. „Revue d’Études Augustiniennes”. 13 (1967). s. 31-53 oraz 249-83. 

Linki zewnętrzne

• Oryginalny tekst łaciński De fide et operibus. [w:] augustinus.it [on-line]. [dostęp 2020-08-05]. (łac.).