Wielona (lit. Veliuona) – miasteczko na Litwie, położone nad Niemnem, w rejonie jurborskim.

Wielona
Veliuona
Ilustracja
Widok miasteczka
Herb
Herb
Państwo

 Litwa

Okręg

 tauroski

Rejon

jurborski

Gmina

Wielona

Populacja (2001)
• liczba ludności


883

Kod pocztowy

LT-74054

Położenie na mapie Litwy
Mapa konturowa Litwy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielona”
Ziemia55°04′50″N 23°16′10″E/55,080556 23,269444
Grób Giedymina

W źródłach historycznych po raz pierwszy wymieniona w 1291 w Chronicon terrae Prussiae Piotra z Dusburga. Na jednym z pobliskich pagórków pochowany został wielki książę litewski Giedymin. Zakon krzyżacki zbudował tutaj fortecę ryglującą środkowy bieg Niemna. W 1412 Witold zbudował w Wielonie zamek, a w 1421 erygował parafię katolicką – kościół jest jednym z najstarszych na Litwie, został rozbudowany w latach 1636–1644 przez Albrychta Stanisława Radziwiłła.

Prawo magdeburskie nadał miastu król Polski Aleksander Jagiellończyk. Wielona była stolicą jednego z traktów Księstwa Żmudzkiego.

Dobra wielońskie od XV w. należały do królewskich dóbr stołowych i były dzierżawione przez przedstawicieli możnych rodów litewskich.

Na Sejmie w latach 1772–1775 królewszczyznę zamieniono na dobra prywatne i przekazane na własność polskiego księcia Józefa Poniatowskiego. W XIX w. właścicielami byli Zalewscy, a tuż przed I wojną światową kupił P. Wakselis.

W okresie międzywojennym we dworze była szkoła podstawowa, a po II wojnie światowej szkoła średnia. W latach 1920–1922 jej uczniem był Petras Cvirka – litewski pisarz. Obecnie we dworze jest muzeum krajoznawcze.

W Wielonie urodził się w 1852 Władysław Michał Zaleski – polski duchowny rzymskokatolicki, patriarcha Antiochii, dyplomata w służbie Stolicy Apostolskiej, podróżnik i przyrodnik, botanik.

Zobacz też edytuj

Linki zewnętrzne edytuj