Wierzba biała

gatunek rośliny

Wierzba biała, w. srebrna, w. pospolita (Salix alba L.) – gatunek drzewa należący do rodziny wierzbowatych. Rodzimym obszarem jej występowania jest Europa, Azja i Afryka Północna (Algieria, Maroko), rozprzestrzenia się też gdzie indziej[4]. Nie występowała w Skandynawii, Irlandii i Szkocji, ale została tam sprowadzona i jest sadzona jako roślina ozdobna. W Polsce pospolita na całym terytorium. Zazwyczaj rośnie na brzegach rzek, przy rowach bądź innych miejscach o bardzo wilgotnym podłożu[5]. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy. Gatunek typowy w obrębie swego rodzaju.

Wierzba biała
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

malpigiowce

Rodzina

wierzbowate

Rodzaj

wierzba

Gatunek

wierzba biała

Nazwa systematyczna
Salix alba L.
Sp. pl. 2:1021. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg
Mapa zasięgu
Wierzba corocznie przycinana
Kwiatostany męskie
Kwiatostany żeńskie
Liście

Morfologia edytuj

Pokrój
Drzewo osiągające wysokość do 30 m. Korona szerokorozłożysta. Posiada krótki, często pochyły pień, od którego wznoszą się konary. Często w pniu starszych drzew występują spróchniałe dziuple. Gałęzie giętkie[5].
Pień
Kora jest ciemnoszara, popękana[5]. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Roczne gałązki cienkie.
Pędy
Są bardzo smukłe. Mają szarą barwę. Są delikatnie owłosione przez cały rok. Pąki są wąskie i spłaszczone[5].
Liście
Wąskie, lancetowate o długości około 8 cm. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, starsze tylko na spodniej stronie. Młode listki są żółte[5]. Latem górna strona liści ciemnozielona, spodnia srebrzysta.
Kwiaty
Jest rośliną dwupienną, kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami, lub zwyczajowo baziami. Kotki żeńskie w nasadzie luźnokwiatowe, o języczkowatych i nietrwałych przysadkach jasnordzawego koloru. Kwiaty z 1 gruczołem miodnikowym, słupek nagi z siedzącą zalążnią. Kotki męskie z jednobarwnymi przysadkami, dwoma gruczołami miodnikowymi i 2 pręcikami o nitkach owłosionych w dolnej części.
Owoc
Filcowato owłosiona szara torebka. Nasiona bardzo drobne z pęczkiem srebrnych włosków, rozsiewane przez wiatr.

Biologia i ekologia edytuj

Drzewo szybko rosnące i dość krótkowieczne. Rośnie przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek, często tworząc tam wraz z topolami duże skupienia. Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby. Występuje również wzdłuż dróg, nad stawami. Często jest sadzona. Dochodzi w górach do wysokości ok. 800 m n.p.m. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Salicion albae i Ass. Salicetum albo-fragilis[6]. Zakwita wczesną wiosną (marzec – kwiecień), równocześnie z rozwojem liści. Kwiaty zapylane przez owady, nasiona rozsiewane przez wiatr.

Zmienność edytuj

Tworzy mieszańce z wierzbą kruchą Salix × rubens. Istnieją 2 odmiany tej krzyżówki[5]:

  • 'Basfordiana' – posiada jaskrawopomarańczowe pędy. Ma rozłożysty pokrój. Drzewo męskie.
  • 'Sanguinea' – długość liści do 8 cm. Drzewo żeńskie.

Ponadto tworzy mieszańce z wierzbą pięciopręcikową (Salix × ehrhartiana, posiada pojedyncze włoski po obu stronach liści)[5].

Czasami można spotkać różniące się od typowej formy, trudne do oznaczenia mieszańce z wierzbą purpurową, bądź wierzbą migdałową.

Wyróżniane są następujące odmiany botaniczne[5]:

  • var. sericea (syn. var. argentea) – rzadko spotykana – liście są miękko owłosione z wierzchu. Dorasta do 25 m.
  • var. caerulea – dobrze rośnie na wilgotnym podłożu. Dorasta do 30 m. Pędy mają ciemnofioletowo-czerwoną barwę z szarym owłosieniem. Liście od spodu są błękitno-szare.
  • var. vitellina (odmiana złocista, złotocha) – posiada jaskrawożółte pędy.

Wyróżnia się także odmiany uprawne[5]:

  • 'Britzensis' i 'Chermesina' (w Polsce uznawane za synonimy) – drzewa do 28 m wysokości wyróżniające się jaskrawopomarańczowymi pędami. Gałęzie uniesione są ku górze. Liście od spodu są błękitno-szare.

Zastosowanie edytuj

Udział w kulturze edytuj

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
  3. Salix alba, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
  5. a b c d e f g h i Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 160. ISBN 978-83-7073-643-9.
  6. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

Bibliografia edytuj

  • Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
  • Anna Mazerant-Leszkowska: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
  • W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.