Wiesław Dymny

polski aktor, plastyk, satyryk

Wiesław Dymny (ur. 25 lutego 1936 w Połoneczce, zm. 12 lutego 1978 w Krakowie) – polski plastyk, aktor, scenarzysta filmowy, poeta, prozaik i satyryk, współtwórca Piwnicy pod Baranami.

Wiesław Dymny
Data i miejsce urodzenia

25 lutego 1936
Połoneczka

Data i miejsce śmierci

12 lutego 1978
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

literatura
teatr

Grób Wiesława Dymnego na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC10, rząd 8, numer grobu - 44)

Życiorys edytuj

Wiesław Dymny urodził się we wsi Połoneczka koło Nowogródka (obecnie na Białorusi). W 1953 ukończył III Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego w Bielsku-Białej, uczęszczał do tej samej klasy, co Wincenty Faber. Studiował malarstwo na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych[1], ale nie ukończył studiów, w październiku 1961 został skreślony z listy studentów[2]. Otrzymał nagrodę im. Kościelskich za Opowiadania zwykłe (1963), jest autorem około 300 tekstów piosenek[1].

Był twórcą tekstów i kierownikiem artystycznym krakowskiej grupy big beatowej Szwagry (1964–1969). Pisał teksty przede wszystkim dla Piwnicy pod Baranami[1], ale także dla STSu, Teatru 38 i własnego kabaretu „Remiza”.

 
Tablica pamiątkowa Wiesława Dymnego w Alei Gwiazd Satyrykonu, Legnica

Wraz z Henrykiem Klubą napisał scenariusze do filmów Chudy i inni, Słońce wschodzi raz na dzień oraz Pięć i pół bladego Józka[1].

Inspirował się Biblią (napisał np. własną wersję „Pieśni nad Pieśniami”) oraz światem prowincji, zwłaszcza wschodniej.

Życie prywatne edytuj

W latach 50. poznał Barbarę Nawratowicz, w której z wzajemnością się zakochał i przez kolejne lata pozostawał w związku. Nawratowicz określiła po latach tę relację jako „burzliwą, gwałtowną i nieco toksyczną”[3]: „Wiesio w stanie alkoholowego napadu zazdrości uderzył mnie w krtań ciężką popielniczką”[3]. Z kolei Kazimierz Kutz wspominał, że była to relacja pełna przywiązania i zazdrości[4]. Nawratowicz założyła wraz z Dymnym kabaret „Remiza” w Klubie „Pod Jaszczurami”.

Pierwszą żoną artysty była Teresa Hrynkiewicz[2][5].

Na planie filmu Pięć i pół bladego Józka poznał swoją późniejszą drugą żonę, Annę Dziadyk. Wzięli ślub w 1971 roku[1].

Zmarł[6] na zawał serca[7], został pochowany na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.

Twórczość edytuj

Proza edytuj

  • Słońce wschodzi raz na dzień i inne utwory – wybór i opracowanie Zbigniew Bela (Wydawnictwo Literackie, 1981)
  • Opowiadania zwykłe (Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Muza S.A., Warszawa, 1997)
  • Droga na Dziki Zachód (Warszawskie Wydawnictwo Literackie, Muza S.A., Warszawa, 1998)

Teksty piosenek edytuj

Spuścizna i upamiętnienie edytuj

Część jego notatek pochłonął pod koniec 1977 r. pożar domu. Nad pozostałymi zbiorami opiekę objęła Anna Dymna. Z jej inicjatywy w 20. rocznicę śmierci Wiesława Dymnego zespół Big Cyc do jego tekstów nagrał płytę Wszyscy święci. Kilka piosenek do jego tekstów zamieścił też na płycie Młynek Kawowy Janusz Grzywacz.

W 2018 roku nakładem Wydawnictwa Znak ukazała się biografia Wiesława Dymnego Dymny. Życie z diabłami i aniołami autorstwa Moniki Wąs[8].

W 2022 roku w Jaworzu powstał posąg siedzącego na ławce Wiesława Dymnego[9].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Janusz R. Kowalczyk: Wiesław Dymny – Życie i twórczość. Culture.pl, styczeń 2013. [dostęp 2020-04-10].
  2. a b Wacław Krupiński: Po prostu Dymny. Jedni się go bali, inni podziwiali. Jego historia to materiał na film. plus.dziennikbaltycki.pl, 6 kwietnia 2017. [dostęp 2021-07-21].
  3. a b Sonia Miniewicz: Barbara Nawratowicz: gwiazda z Piwnicy. Onet.pl, 19 listopada 2017. [dostęp 2020-04-10].
  4. Miał wdzięk człowieka, który mógłby zabić. pary-populada.pl. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 listopada 2014)]. (pol.).
  5. Sergiusz Królak: Barbara Nawratowicz: gwiazda z Piwnicy. Onet.pl, 19 lipca 2021. [dostęp 2021-07-21].
  6. Przekrój. 1978, nr 1715 (19 II), Krakowskie Wydawnictwo Prasowe RSW "Prasa", 1978, s. 3 [dostęp 2022-04-28].
  7. Życie na gorąco nr 43, 23 października 2014, s. 56-57
  8. Ukazała się biografia Wiesława Dymnego. Onet.pl, 18 lutego 2016. [dostęp 2020-04-10].
  9. Ławeczka już gotowa. Przyjedzie Anna Dymna [online], radiobielsko.pl [dostęp 2022-09-07].

Linki zewnętrzne edytuj