Wiesław Szlenk
Wiesław Szlenk (ur. 23 grudnia 1935 w Warszawie, zm. 26 lipca 1995 w Barcelonie) – polski matematyk, od stycznia 1992 roku profesor nauk matematycznych na Uniwersytecie Warszawskim. Specjalista w dziedzinie analizy funkcjonalnej, układów dynamicznych i zastosowań matematyki w biologii i medycynie.
| Data i miejsce urodzenia |
23 grudnia 1935 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 lipca 1995 |
| Profesor doktor habilitowany nauk matematycznych | |
| Specjalność: analiza funkcjonalna, układy dynamiczne, zastosowania matematyki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1963 – matematyka |
| Habilitacja |
1977 – matematyka |
| Profesura |
14 stycznia 1992[1] |
| Pracownik naukowy, nauczyciel akademiski | |
| Uczelnia wyższa | |
| Uczelnia wyższa | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
W 1952 uzyskał wyróżnienie w III Olimpiadzie Matematycznej, a w 1953 został laureatem IV Olimpiady Matematycznej[2]. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1953)[3]. W latach 1953–1958 studiował matematykę na Uniwersytecie Warszawskim (magisterium, 1958)[4]. Od początku studiów przez całe życie związany naukowo z UW.
W roku 1963 uzyskał stopień doktora nauk matematyczno-fizycznych na podstawie pracy O pewnych własnościach ciągów słabo zbieżnych w przestrzeniach Banacha, której promotorem był prof. Stanisław Mazur (członek lwowskiej szkoły matematycznej, stworzonej przez Stefana Banacha i Hugo Steinhausa). Po doktoracie Wiesław Szlenk oraz Karol Krzyżewski rozpoczęli staż naukowy w Moskwie na Uniwersytecie im. Łomonosowa, gdzie wybrali jako swą nową specjalność układy dynamiczne. Studiowali je pod kierunkiem Jakowa Sinaja, który potem w roku 1967 poprowadził w Warszawie wykład i seminarium z tej dziedziny, inicjując w ten sposób nowy kierunek badań na UW.
W latach 1972–1978 Wiesław Szlenk był wicedyrektorem Instytutu Matematyki UW. W roku 1977 na podstawie rozprawy Własności orbit funkcji ciągłych w topologicznych układach dynamicznych i ich związek z miarami niezmienniczymi i entropią uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk matematycznych. Tytuł profesora otrzymał w styczniu 1992 roku[1]. Niedługo potem został wybrany członkiem Senatu UW, jak również przewodniczącym Komisji Senackiej do Spraw Rozwoju Kadry.
W latach 1979–1982 pracował w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, pełniąc tam funkcję dyrektora Instytutu Zastosowań Matematyki i Statystyki. W 1982 roku powrócił na UW, biorąc czynny udział w tworzeniu Instytutu Matematyki Stosowanej i Mechaniki, a w latach 1993–1995 pełnił funkcję wicedyrektora tego instytutu.
Miał duże zasługi w nauczaniu układów dynamicznych; wykłady te prowadził nie tylko w Warszawie, ale również w Danii, Meksyku i Hiszpanii (Barcelona).
Jako laureat Olimpiady Matematycznej był również zainteresowany rozbudzaniem zainteresowań matematyką wśród młodzieży szkolnej. Od roku 1974 był członkiem Komitetu Głównego Olimpiady Matematycznej, a w latach 1986–1993 przewodniczącym tego Komitetu. Był też autorem podręcznika Rachunek prawdopodobieństwa dla klasy IV liceum ogólnokształcącego i technikum, wydanego przez Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, który doczekał się 23 wydań, m.in. ISBN 83-02-00311-5.
Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi (1977), Brązowy Krzyż Zasługi (1970) oraz Medal Komisji Edukacji Narodowej (1974)[4]. Był przewodniczącym Sekcji Alpinizmu Stołecznego Klubu Tatrzańskiego PTTK, uczestniczył w licznych wyprawach górskich i jaskiniowych[4]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 324, rząd 1, miejsce 13)[5].
Działalność naukowa edytuj
Dorobek naukowy Wiesława Szlenka to ponad 50 publikacji; pierwsze ważne wyniki uzyskał w dziedzinie analizy funkcjonalnej. Jednym z najbardziej znaczących rezultatów tych prac było rozwiązanie 49. problemu z „Księgi Szkockiej”, postawionego przez Banacha i Mazura[6]:
- Twierdzenie Szlenka: „Nie istnieje ośrodkowa i refleksywna przestrzeń Banacha, która dla każdej ośrodkowej i refleksywnej przestrzeni Banacha zawierałaby podprzestrzeń z nią izomorficzną”[7].
W pracy tej przyporządkował każdej przestrzeni Banacha, której przestrzeń sprzężona jest ośrodkowa, pewną liczbę porządkową związaną z geometrią danej przestrzeni. Liczba ta jest dziś nazywana indeksem Szlenka. Wspomniany wyżej wynik został później ulepszony przez Przemysława Wojtaszczyka[8].
W dziedzinie układów dynamicznych ważna jest pierwsza polska monografia z układów dynamicznych oraz 16 prac badawczych, z których szczególnie ważne wyniki uzyskał wspólnie z Karolem Krzyżewskim i Michałem Misiurewiczem.
Monografię układów dynamicznych wydano w dwóch wersjach językowych:
- polskiej – Wiesław Szlenk: Wstęp do teorii gładkich układów dynamicznych, Biblioteka Matematyczna, tom 56, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1982, ISBN 83-01-01375-3
- angielskiej – Wiesław Szlenk: An Introduction to the theory of smooth dynamical systems, PWN – Polish Scientific Publishers, Warsaw, John Wiley & Sons, Inc., New York, 1984, ISBN 83-01-03798-9
W połowie lat siedemdziesiątych Wiesław Szlenk zajął się zastosowaniami matematyki w biologii i medycynie, koncentrując się w szczególności na tworzeniu modeli matematycznych procesów będących przedmiotem badań w tych dziedzinach. Wiele z tych modeli miało zastosowania praktyczne, lub rokowało takie zastosowania w niedalekiej przyszłości. Były to np. badania nad rakiem i wzrostem roślin, oraz badania zjawisk w meteorologii, immunologii czy fizjologii.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Prof. dr hab. Wiesław Szlenk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2020-08-31].
- ↑ Statystyki Olimpiady Matematycznej. Wiesław Szlenk. om.edu.pl. [dostęp 2020-08-31].
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1953. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2020-08-30].
- ↑ a b c Wiesław Szlenk, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, t. XLVIII, Instytut Historii PAN/Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, 2012–2013 [dostęp 2024-04-16].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ MUSZKAT, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-04-16].
- ↑ S. Ulam, „The Scottish Book”, sent by Stan Ulam from Los Alamos to Professor Copson in Edinburgh on January 28, 1958
- ↑ W. Szlenk, The nonexistence of a separable reflexive Banach space universal for all separable reflexive Banach spaces, [w:] Studia Mathematica, 30, (1968), s. 53–61
- ↑ P. Wojtaszczyk, On separable Banach spaces containing all separable reflexive Banach spaces, [w:] Studia Mathematica, 37 (1970), s. 197–202
Bibliografia edytuj
- Wiesław Szlenk, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, t. XLVIII, Instytut Historii PAN/Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, 2012–2013 [dostęp 2024-04-16].
- U. Foryś, Professor Wiesław Szlenk (1935–1995). Dedicated to the memory of Wiesław Szlenk. Appl. Math. (Warsaw), 27, (2000), no. 1, 1–20
Linki zewnętrzne edytuj
- Urszula Foryś: „Bezpośredniość Profesora” (wspomnienie o Wiesławie Szlenku). uw200.uw.edu.pl. [dostęp 2021-07-16].