Wikipedia

Wilhelm Stenhammar

szwedzki pianista, kompozytor i dyrygent

Wilhelm Stenhammar (ur. 7 lutego 1871 w Sztokholmie, zm. 20 listopada 1927 w Jonsered) – szwedzki pianista, kompozytor i dyrygent. Jeden z najważniejszych przedstawicieli muzyki skandynawskiej swojej epoki. Jego kompozycje (dzieła chóralne, kameralnych, solowe, teatralne, orkiestrowe) należą do czołowych osiągnięć muzyki szwedzkiej przełomu XIX i XX w.

Wilhelm Stenhammar
Ilustracja
Wilhelm Stenhammar ok. 1916
Imię i nazwisko

Carl Wilhelm Eugen Stenhammar

Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1871
Sztokholm, Szwecja

Data i miejsce śmierci

20 listopada 1927
Jonsered, Szwecja

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, dyrygent

Aktywność

1880–1921

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

 
Wilhelm Stenhammar przy fortepianie (1900)

Wilhelm Stenhammar urodził się i wychowywał w bardzo religijnej i muzykalnej rodzinie. Jego ojciec, Per Ulrik Stenhammar był kompozytorem i architektem. Już jako dziecko Stenhammar skomponował kilka utworów na fortepian, w tym trzy sonaty, z których pierwsza pochodzi z 1880[1]. W 1887 Stenhammar uczył się u Richarda Anderssona w klasie fortepianu. W latach 1888–1890 kontynuował naukę pod kierunkiem Wilhelma Heinze, po czym uzyskał dyplom organisty. Studiował kontrapunkt u Josepha Dente oraz kompozycję u Emila Sjögrena (1888) i Andreasa Halléna (1889–92). W 1892 zadebiutował jednocześnie jako: solista w II koncercie fortepianowym Brahmsa, kameralista w kwintecie fortepianowym Saint-Saënsa i kompozytor ballady na chór I rosengård z 1889. W latach 1892–1893 studiował w klasie fortepianu u Heinricha Bartha w Berlinie. Zaczął występować jako solista i kameralista[2]. W 1897 zadebiutował jako dyrygent wykonując własny utwór, uwerturę symfoniczną Excelsior![3]. W latach 1906–1907 mieszkał we Florencji. Od 1907 do 1923 był kierownikiem artystycznym i dyrygentem stowarzyszenia orkiestrowego (Orkesterförening) w Göteborgu, popularyzując m.in. dzieła Brucknera i Nielsena. W latach 1923–1925 był kapelmistrzem Kungliga teatern w Sztokholmie. Członek Akademii Muzycznej (Musikaliska Akademien, 1900), doktor honoris causa w Göteborgs högskola (1916)[2].

Twórczość edytuj

Twórczość Stenhammera podzielić można na trzy okresy. Zaczął on od muzyki późnoromantycznej. W jego kompozycjach z tego okresu widoczne są wpływy Liszta, Brahmsa i Wagnera, ale muzyka jest nasycona jest nordyckim brzmieniem. Szczytowym osiągnięciem kompozytora z tego okresu są jego wczesne opery Gildet på Solhaug (1892-1893) i Tirfing (1897–1898), choć nie zyskały one popularności. W drugim etapie swojej twórczości Stenhammer wzorował się na muzyce klasyków: Beethovena, Haydna i Mozarta. Pomimo to jego muzyka zachowała nordycki koloryt. Reprezentatywne utwory z tego okresu to: Ett kantata (1904-1905) i drugi koncert fortepianowy. Po 1909 Stenhammar rozpoczął zgłębianie zasad kontrapunktu. Rezultaty tych badań uwidoczniły się w jego muzyce, zwłaszcza w dwóch ostatnich kwartetach smyczkowych[3].

Do największych kompozytorskich osiągnięć Stenhammera zalicza się: serenadę na orkiestrę (1911–1913/1919), drugą symfonię (1911–1915) i cykl pieśni Visor och Stämningar (1908–1909)[4].

Dzieła (wybór)[5] edytuj

Utwory orkiestrowe edytuj

Symfonie edytuj

Koncerty edytuj

Muzyka kameralna edytuj

  • Sonata a-moll na skrzypce i fortepian, op.19
  • Kwartet smyczkowy nr 1 C-dur, op. 2
  • Kwartet smyczkowy nr 2 c-moll, op. 14
  • Kwartet smyczkowy nr 3 F-dur, op. 18
  • Kwartet smyczkowy nr 4 a-moll, op. 25
  • Kwartet smyczkowy nr 5 C-dur Serenad, op. 29
  • Kwartet smyczkowy nr 6 d-moll, op. 35
  • Allegro ma non tanto A-dur na skrzypce, wiolonczelę i fortepian

Utwory fortepianowe edytuj

  • Sonata na fortepian nr 1 C-dur
  • Sonata na fortepian nr 2 c-moll
  • Sonata na fortepian nr 3 As-dur, op. 12
  • Sonata na fortepian nr 4 g-moll
  • Tre fantasier na fortepian, op. 11
  • Sensommarnätter na fortepian, op. 33
  • Allegro con moto ed appassionato

Utwory chorałowe edytuj

  • Sången (Pieśń), kantata na głos, chór i orkiestrę, op. 44
  • Tre körvisor (Trzy pieśni na chór)
  • Snöfrid na sopran, mezzosopran, tenor, skrzypce, chór i orkiestrę, op. 5
  • Midwinter (Środek zimy) na chór i orkiestrę, op. 24

Pieśni edytuj

  • 7 pieśni Ensamhetens tankar (Myśli samotności), op. 7
  • 5 pieśni Idyll och epigram (Idylla i epigram) do słów Johana Ludviga Runeberga, op. 8
  • Fyra svenska sånger (Cztery szwedzkie pieśni), op. 16
  • 5 pieśni do tekstów Bo Bergmana, op. 20
  • Visor och stämningar (Pieśni i nastroje), 10 pieśni na głos i fortepian, op. 26
  • Lycklandsresan na głos i fortepian
  • Prins Aladin av Lampan (Aladyn, książę cudownej lampy), na głos i fortepian
  • Efterskörd (Drugie zniwa) (op. posth.)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Martin Sturfält w: Hyperion Records: Wilhelm Stenhammar. [dostęp 2012-04-18]. (ang.).
  2. ↑ a b Stig Jacobsson w: Gehrmans Musikförlag: Wilhelm Stenhammar. www.gehrmans.se. [dostęp 2012-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-30)]. (szw.).
  3. ↑ a b Steven Coburn w: Allmusic: Wilhelm Stenhammar. www.allmusic.com. [dostęp 2012-04-17]. (ang.).
  4. ↑ Wilhelm Stenhammar Internationell Music Competition: WILHELM STENHAMMAR. web.archive.org. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  5. ↑ Classical Archives: Wilhelm Stenhammar (1871–1927). www.classicalarchives.com. [dostęp 2012-04-17]. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilhelm_Stenhammar&oldid=71648493”