Wilhelm Wilk-Wyrwiński
Wilhelm Wyrwiński ps. „Wilk” (ur. 30 grudnia 1882 w Kętach, zm. 28 grudnia 1918 pod Persenkówką) – malarz, grafik, projektant zabawek, major piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 grudnia 1882 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 grudnia 1918 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
3 Pułk Piechoty |
| Stanowiska |
dowódca pociągu pancernego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Wilhelm Wyrwiński urodził się 30 grudnia 1882 roku w Kętach, w rodzinie Stanisława, oficjała sądowego, i Albertyny z Volkmannów[1]. Był starszym bratem Eugeniusza, oficera Legionów Polskich posługującego się ps. „Kogut”. Miał także siostrę Marię[2].
Uczył się w seminarium nauczycielskim w Krakowie, a po jego ukończeniu od 1903 studiował malarstwo w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych u Józefa Unierzyskieg, Józefa Pankiewicza i Józefa Mehoffera. W 1908 roku wstąpił do Związku Walki Czynnej, od 1911 roku był także członkiem Związku Strzeleckiego i instruktorem szkoły podoficerskiej tej organizacji[2].
Był pierwszym rysownikiem „Ilustrowanego Kuriera Codziennego". Jego rysunki zamieszczało również w latach 1911–1912 krakowskie czasopismo satyryczne „Abdera”[3].
W 1914 roku został komendantem plutonu w V batalionie strzeleckim Józefa Piłsudskiego[2]. 22 października 1915 roku odznaczył się w ataku na wieś Kukle na Wołyniu. 1 stycznia 1916 roku został komendantem 4 kompanii VI batalionu 3 pułku piechoty. 29 września 1914 awansował na chorążego, 2 lipca 1915 roku na podporucznika, a 1 listopada 1916 roku na kapitana[4]. Przeszedł cały szlak bojowy I Brygady Legionów Polskich. Pełni służbę wywiadowczą na Wołyniu. Po rozformowaniu jednostki na krótko znalazł się na froncie włoskim. W listopadzie 1918 roku jako kapitan 5 pułku piechoty Legionów objął komendę nad pociągiem pancernym „Piłsudczyk” (nr 1) i wziął udział w obronie Gródka Jagiellońskiego oraz mostu nad Wereszycą. W nocy z 28 na 29 grudnia 1918 pod Persenkówką został zabity przez Ukraińców bagnetami i kolbami karabinów[5][6]. Pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
15 lipca 1920 został pośmiertnie zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu majora, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7]. Później został pośmiertnie awansowany na stopień podpułkownika.
Malował akwarele. Wraz z Henrykiem Uziembło, Włodzimierzem Koniecznym, Zygmuntem Rozwadowskim i Leonem Wyczółkowskim został kronikarzem Legionów. Pierwsza wystawa jego prac odbyła się w 1916 roku. Druga w 1919 roku już po śmierci, wspólnie z pracami Włodzimierza Koniecznego.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 3200 (pośmiertnie)
- Krzyż Niepodległości (pośmiertnie, 19 grudnia 1930)[8]
Upamiętnienie edytuj
Nazwisko Wilhelma Wilka-Wyrwińskiego zostało wymienione na tablicy umieszczonej na Pomniku Obrońców Lwowa na Persenkówce[9].
W 1991 ustanowiono w Krakowie ulicę jego imienia[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Ś.p. Wilhelm Wilk-Wyrwiński, Panteon Polski Nr 22, Lwów styczeń 1926 rok, s. 11, tu jako datę urodzenia podano 28 grudnia 1887 roku.
- ↑ a b c Marek Gałęzowski, Wilhelm Wyrwiński „Wilk”, Zygmunt Wiktor Bobrowski „Zdzisław”, Warszawa: IPN, 2020, s. 4-7.
- ↑ Słownik Pracowników Książki Polskiej / red. Irena Treichel. Warszawa-Łódź : Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1972, s. 993
- ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 10.
- ↑ Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918– 1920, Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934, s. 1010.
- ↑ Zgon artysty-żołnierza. „Nowości Illustrowane”. Nr 12, s. 4, 22 marca 1919.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 27 z 21 lipca 1920 roku, poz. 671.
- ↑ M.P. z 1930 r. nr 300, poz. 423 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Semper fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 235.
- ↑ Zmiany nazw alei i ulic. kmk.krakow.pl. [dostęp 2019-12-22].
Bibliografia edytuj
- Grażyna i Przemysław Witekowie, Artyści w strzeleckim zbrojnym ruchu niepodległościowym I wojny światowej, „Oleandy” Biuletyn Związku Piłsudczyków Oddział Świętokrzyski nr 16, maj 2005.
- Grażyna i Przemysław Witekowie, Wilhelm Wilk Wyrwiński - artysta i legionista szefem pociągu pancernego „Piłsudczyk”, „Oleandy” Biuletyn Związku Piłsudczyków Oddział Świętokrzyski nr 37, Kielce maj 2011.
- Marek Gałęzowski, Wilhelm Wyrwiński „Wilk”, Zygmunt Wiktor Bobrowski „Zdzisław”, Wydawnictwo: Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-8098-898-9, wersja zdigitalizowana.