Willi Herold
Willi Herold (ur. 11 września 1925 w Lunzenau[1]; zm. 14 listopada 1946) – niemiecki zbrodniarz wojenny, znany również jako Kat z Emsland[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 września 1925 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 listopada 1946 |
| Przebieg służby | |
| Formacja |
Luftwaffe |
| Główne wojny i bitwy |
Bitwa pod Monte Cassino |
Pod koniec II wojny światowej Herold opuścił armię niemiecką i udawał kapitana Luftwaffe, po czym zorganizował masową egzekucję 172 dezerterów i więźniów politycznych przetrzymywanych w niemieckim obozie karnym[2][3][4][1]. Herold został później aresztowany przez siły brytyjskie, 29 sierpnia 1946 r. został uznany za winnego przez brytyjski sąd wojskowy w Oldenburgu[5], skazany na śmierć i stracony za zbrodnie wojenne 14 listopada 1946 roku w więzieniu Wolfenbüttel[4][3].
Młodość edytuj
Został wygnany z Hitlerjugend, ponieważ – jak twierdził po aresztowaniu – pomijał organizowane tam wydarzenia i założył własny indiański gang[1]. Później zaczął praktykę jako kominiarz[1]. Wkrótce po swoich 18. urodzinach jesienią 1943 r. Herold został powołany do wojska i przeszedł podstawowe szkolenie jako spadochroniarz[1]. Nieco później walczył we Włoszech, między innymi w bitwie o klasztor Monte Cassino[1].
Po klęsce Niemiec we Włoszech, jego generałowie umieścili go w specjalnej jednostce na froncie zachodnim, aby powstrzymać napór aliantów na północ Niemiec[1]. Walcząc w pierwszych dniach marca 1945 r., Herold porzucił oddział pod Gronau, tuż przy granicy niemiecko-holenderskiej[1].
Tożsamość edytuj
Samotnie przeszedł pieszo na północ w kierunku Bentheim[1]. W rowie znalazł wgnieciony samochód wojskowy, w nim kilka pudeł, w których znalazł prawie nowy mundur kapitana Luftwaffe – w tym Krzyż Żelazny pierwszej klasy; miał 19 lat[1][2].
Po tym znalazł jednego z dezerterów, który twierdził, że zgubił jednostkę. Nakłonił go, by mu usługiwał, znalazł także inne wędrowne oddziały, którymi zaczął dowodzić[2]. W Meppen miał 30 przejętych żołnierzy[1].
Herold znalazł własny samochód i wyznaczył jednego ze swoich ludzi na swojego szofera[1]. Podczas kontroli żandarmerii wojskowej odmówił pokazania swoich dokumentów[1]. Obraził też oficera żandarmerii wojskowej[1]. Ten pod wrażeniem tak dużej ilości odwagi zaprosił Herolda na sznapsa[1].
Obóz w Emsland edytuj
Geneza edytuj
Kiedy wojska alianckie zbliżały się coraz bardziej w marcu 1945 r., administracja centralna postanowiła ewakuować część więźniów z obozów w Emsland[5]. Plan ten zawiódł ze względu na fizyczną słabość więźniów, którzy nie wyruszyli w marsz i zostali w ten sposób skierowani z powrotem do obozu Aschendorfermoor[5]. W drodze powrotnej około 150 więźniom udało się uciec w gęstej mgle[5].
Zaniepokojony napływającymi skargami na kradzieże i grabieże ludności cywilnej, w tym gwałty[1], Richard Thiel, przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy dla obozów jenieckich w Emsland, postanowił podjąć środki, gdyby udało się znaleźć uciekinierów: „ludność cywilna musiała być absolutnie chroniona, a ich morale musiało być utrzymane, co można było osiągnąć jedynie poprzez surową i sprawiedliwą karę” – stwierdził później[5]. Przypomniał sobie „Trybunał”, instytucję założoną przez Hitlera, która miała być wykorzystywana w „czasach stanu wyjątkowego”[5].
Jednak musiał się on składać z funkcjonariusza Wehrmachtu lub policji, sędziego karnego i prokuratora – warunek, którego Thiel nie mógł wypełnić[5]. Odpowiedzialny prokurator generalny w Oldenburgu kilkakrotnie oddalił jego wniosek o utworzenie sądu wojennego, uzasadniając to zbyt długim postępowaniem[5]. Thiel, który chciał podjąć szybkie i wzorowe działania, podjął zamiar zainicjowania innych działań za pośrednictwem gestapo[5].
Karl Schütte, kierownik jednostki ochronnej obozu II w Aschendorfermoor i członek NSDAP przedstawił Thiela dwóm mężczyznom – rzekomemu kapitanowi Willi Heroldowi i szeregowemu Reinhardowi Freitagowi[5]. Zapewnił Gestapo w Emden o „legalności” tej akcji[5]. Następnie przekazał kierownikowi obozu Hansenowi informację, że kapitan Herold będzie podejmował działania zamiast trybunału[5].
Przejęcie władzy przez Herolda edytuj
W Papenburgu Willi Herold po raz pierwszy słyszy o zbiegłych więźniach[1]. Po dotarciu na miejsce zdecydował wraz z burmistrzem i liderem lokalnej grupy NSDAP o zbiorowej egzekucji więźniów[1][2]. Twierdził, że ma bezpośrednie rozkazy Hitlera i nieograniczone pełnomocnictwo do egzekucji zbiegłych uprzednio skazanych[5]. Pytania na temat legalności sądu procesowego były zbywane przez Herolda: "Mam zadanie, ale nie mam czasu na niekończące się rozmowy i drobiazgowe gadanie o twoich głupich przepisach"[1].
Jeszcze przed konsultacją z Richardem Thielem, "zlikwidował" kilku więźniów po ich "spowiedzi" strzałem w głowę lub szyję (dwie osoby[1]) lub w brzuch (jedna osoba[1]), oraz za drutem kolczastym obozu, naprzeciwko baraku 7, nakazał ośmiu więźniom wykopanie dziury długiej na 7 metrów, szerokiej na 2 i głębokiej na 1,80 metra; zajęło im to ponad cztery godziny[5][1].
12 kwietnia o 18:00 wysłał tam 30 skazańców, którzy uformowali dwa rzędy. Otworzono do nich ogień 2-centymetrowym działkiem przeciwlotniczym (w asyście było wielu ludzi z personelu obozu i strażników Volkssturmu pod kierownictwem Schütte'a i strażnika Bernharda Meyera[5])[1]. Ponieważ działko było niedokładne i szybko się zablokowało, w dodatku na początku strzelano w nogi, kapitan nakazał kontynuować ostrzał z broni ręcznej[5][1]. Po sytuacji dla pewności wrzucono granaty ręczne[5][1]. Proces ten powtórzono dwukrotnie z użyciem karabinu maszynowego, aż 98 więźniów nie zostało zabitych lub nie okazywało oznak życia[5][1]. Polecono kopaczom zasypanie ziemi, lecz po ich odmowie strażnicy sami ją zepchnęli i wysypali chlorek wapna na ciała[5].
Następnego dnia Herold nakazał zabicie 8 znalezionych tego dnia uciekinierów[5]. Później wysłał wojska Volkssturm w poszukiwaniu kolejnych, bez aresztowania likwidowano znalezionych, a baraki więzienne były przeszukiwane w poszukiwaniu cudzoziemców oraz tzw. Wehrkraftzersetzern[5][1]. W tych dniach zabite zostały 74 osoby[1]. Ani Gauleiter, ani przywódca okręgu NSDAP nie położyli kresu działalności, chociaż zostali poinformowani o likwidacjach; nikt też nie chciał zobaczyć pisemnego pełnomocnictwa Herolda[1][5]. Akcje te przerwał dopiero nalot aliancki 19 kwietnia 1945 r., który i tak zabił wielu więźniów[5].
Procesy edytuj
Herold ruszył wtedy dalej ze swoim oddziałem, awansował pozostałych więźniów do rangi żołnierzy[5]. W Aschendorfie powiesił rolnika Sparka, który zawiesił na swojej roli białą flagę[5]. Następnie osiadł w Gasthof Schützengarten w Leer, zabił tam 25 kwietnia 1945 roku pięciu holenderskich więźniów, którzy mieli być rzekomymi szpiegami[1][5][6]. Zbliżający się front położył kres jego działaniom[5].
Przeniósł się do Aurich, gdzie 28 kwietnia został przejęty przez dowódcę Otto Hübnera i przesłuchany[1][5]. Herold zgłosił tam m.in. masowe strzelaniny w obozie i inne morderstwa[5]. Za namową SS-Untersturmführera Urbanka, który był pod wrażeniem zadziornego zachowania Herolda, został ponownie zwolniony[5]. Miał uczestniczyć w Operacji Wilkołak, ale uciekł przy pierwszej okazji i zniknął[1].
W Wilhelmshaven został aresztowany 23 maja 1945 r. za kradzież bochenka chleba przez brytyjskich marines[1][6]. 16 sierpnia 1946 r. w Oldenburgu rozpoczął się jego proces o zbrodnie wojenne[1]. Willi Herold został skazany na śmierć[1]. 14 listopada 1946 roku został ścięty gilotyną razem z sześcioma członkami swojego oddziału[1][5][6].
Obrońca Herolda zwrócił uwagę w końcowym apelu, że Herold nigdy nie popełniłby swoich czynów bez pomocy urzędników partyjnych i urzędników państwowych[5]. Herold znalazł licznych pomocników na posterunkach policji, wśród cywilów, którzy nie wyrażali sprzeciwu wobec strzelanin ani zbrodni[5].
Wszyscy świadkowie byli pod wrażeniem: wyglądał dobrze i nie zrobił na wpół kryminalnego wrażenia
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak Martin Pfaffenzeller, "Der Henker vom Emsland": Kleider machen Mörder, „Spiegel Online”, 14 sierpnia 2017 [dostęp 2019-11-09].
- ↑ a b c d Richard Brody, Two Films About Nazis Show the Difference Between Engaging with History and Exploiting It, 24 lipca 2018, ISSN 0028-792X [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ a b Edith Raim, Nazi Crimes against Jews and German Post-War Justice: The West German Judicial System During Allied Occupation (1945–1949), Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 11 grudnia 2014, ISBN 978-3-11-030066-6 [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ a b Allan Hall Berlin, Massacre by Nazi impostor Willi Herold to be retold in film Der Hauptmann (The Captain), „The Times”, 14 października 2017, ISSN 0140-0460 [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Doro Wiese, Das Massaker von Aschendorfermoor, „Die Tageszeitung: taz”, 11 kwietnia 2005, s. 23, ISSN 0931-9085 [dostęp 2019-11-09] (niem.).
- ↑ a b c Hans-Christian Wöste, Kriegsende 1945: Schornsteinfeger mutierte zum Hauptmann und Henker [online], 26 kwietnia 2015 [dostęp 2019-11-09].