Wodnik kasztanowaty
Wodnik kasztanowaty[4] (Eulabeornis castaneoventris) – gatunek dużego lub średniej wielkości ptaka z rodziny chruścieli (Rallidae). Występuje w północnej Australii i na okolicznych wyspach, w tym na indonezyjskich Wyspach Aru. Niezagrożony wyginięciem.
| Eulabeornis castaneoventris[1] | |||
| Gould, 1844 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Eulabeornis | ||
| Gatunek |
wodnik kasztanowaty | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Taksonomia edytuj
Gatunek opisał po raz pierwszy John Gould w roku 1844 pod nazwą Eulabeornis castaneoventris. Opis zamieścił w Handbook to the Birds of Australia. Holotyp pochodził z Zatoki Karpentaria, został zabity przez kontradmirała Johna L. Stokesa. Przy okazji, Gould w Port Essington pozyskał również jaja wodnika kasztanowatego. Przez IOC gatunek ten jest umieszczany w monotypowym rodzaju Eulabeornis[5]; rodzaj ten bywa poszerzany o Aramides, Amaurolimnas i Gymnocrex[6]. W języku Aborygenów gatunek ten zwany jest Mor-dug-e-ra[7].
Etymologia edytuj
Nazwa rodzajowa: gr. ευλαβης eulabēs – ostrożny, rozważny < ευ eu – dobry; λαβειν labein – wziąć; ορνις ornis, ορνιθος ornithos – ptak[8]. Epitet gatunkowy: łac. castaneus – kasztanowo-brązowy < castanea – kasztan < gr. καστανον kastanon – kasztan; venter, ventris – brzuch[9].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
Wyróżnia się następujące podgatunki[5][6]:
- E. c. sharpei Rothschild, 1906 – Wyspy Aru
- E. c. castaneoventris Gould, 1844 – wybrzeża północnej Australii, od północnych wybrzeży Australii Zachodniej po Terytorium Północne
Środowisko życia stanowią błotniste wybrzeża, namorzyny[7] oraz podmokłe tereny trawiaste[10].
Morfologia edytuj
Nie występuje znaczny dymorfizm płciowy[7]. U samca tył szyi, grzbiet, kuper i sterówki oliwkowe, na kuprze pióra mają odcień rudobrązowy. Wewnętrzne chorągiewki skrzydełka, lotek I i II rzędu kasztanowe; podobnie ubarwione są sterówki. Wierzch i boki głowy oraz gardło szare. Spód ciała wyraźnie kasztanowy, barwa nabiera intensywności na pokrywach podskrzydłowych i podogonowych. Boki szyi i pierś cechuje nieco szarawa barwa. Dziób u nasady zielony lub żółty[7], końcówka o barwie rogu. Tęczówka czerwona, u młodych samców żółta. Nogi i stopy żółtooliwkowe[7] lub brązowe[11]. Samica z tyłu głowy i na grzbiecie szara[11]. Masa ciała samców 626–910 g, samic 550–710 g[6].
- Wymiary średnie
Wymiary przedstawiono w mm, dla holotypu stanowią zaokrąglenia wymiarów podanych w calach.
| Okaz | Całkowita długość | Dziób | Skrzydło | Ogon | Skok |
|---|---|---|---|---|---|
| holotyp John Gould |
482 | 57 | 241 | 152 | 63 |
| ♂ G.M. Mathews |
537 | 61 | 212 | 136 | 70 |
| ♀ G.M. Mathews |
512 | 56 | 206 | 130 | 66 |
Lęgi edytuj
Okres lęgowy trwa od września do lutego; biologia lęgowa słabo poznana[6] – jest to gatunek niezwykle skryty[7]. Gniazdo umieszczone jest na niskim, pochyłym drzewie mangrowym, 0,9–2,1 m nad ziemią. Budulec stanowią wytyki. Wodnik kasztanowaty nie wyścieła gniazda. Zniesienie liczy 4 jaja. Cechuje je wydłużony kształt oraz różowobiałe tło pokryte na całej powierzchni czerwonokasztanowo lub lawendowo. Ich wymiary to 51,5–54 mm na 36,5 mm[11].
Status zagrożenia edytuj
Przez IUCN gatunek klasyfikowany jest jako najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Występuje na 6 obszarach uznanych za ostoje ptaków IBA; są to: w Indonezji Pulau Baun i Pulau Kobroor, a w Australii – Limmen Bight, Port McArthur Tidal Wetlands System (obejmujący m.in. estuarium rzeki McArthur), okolice rzek Prince Regent i Mitchell oraz Wyspy Tiwi[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Eulabeornis castaneoventris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b D. Lepage: Chestnut Rail Eulabeornis castaneoventris. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2021-09-26]. (ang.).
- ↑ Eulabeornis castaneoventris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Rallidae Rafinesque, 1815 - chruściele - Rails and Coots (wersja: 2020-03-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-31].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Flufftails, finfoots, rails, trumpeters, cranes, limpkin. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-03-31]. (ang.).
- ↑ a b c d del Hoyo, J.; Elliot, A. & Christie, D.A.: Handbook of the Birds of the World. T. 3. Hoatzin to Auks. Lynx Edicions, 1996, s. 193. ISBN 84-87334-20-2.
- ↑ a b c d e f John Gould: Handbook to The birds of Australia. T. 2. 1865, s. 338–339.
- ↑ Eulabeornis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ Castaneoventris, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
- ↑ a b Species factsheet: Eulabeornis castaneoventris. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-09-26]. (ang.).
- ↑ a b c Macalister Mathews: A manual of the birds of Australia. 1921, s. 196.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).