Województwo inowrocławskie
Województwo inowrocławskie (początkowo gniewkowskie) – jednostka terytorialna Korony Królestwa Polskiego, później Rzeczypospolitej Obojga Narodów istniejące od XIV wieku do 1772, tworząca prowincję wielkopolską. Obejmowała powierzchnię 2 900 km²[potrzebny przypis] i miała 2 powiaty. Siedzibą wojewody był Inowrocław, a sejmiki ziemskie odbywały się razem z woj. brzeskokujawskim w Radziejowie.
| ||||
| XIV wiek – 1772 | ||||
| ||||
| Sentencja: Sine delectum iustum[1] | ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Prowincja | ||||
| Data powstania |
XIV wiek | |||
| Siedziba wojewody | ||||
| Wojewoda |
zobacz: wojewodowie inowrocławscy | |||
| Siedziba sejmiku | ||||
| Popis | ||||
| Powierzchnia |
2 900 km² | |||
| Populacja (1790[3]) • liczba ludności |
| |||
| Podział administracyjny | ||||
| ||||
| Liczba reprezentantów | ||||
| ||||
Położenie na mapie Rzeczypospolitej
| ||||
Herb był taki sam jak województwa brzeskokujawskiego, to jest pół orła czarnego i pół lwa czerwonego, grzbietami do siebie obróconych i zwieńczonych jedną koroną na polu złotym.[potrzebny przypis]
Historia edytuj
Województwo inowrocławskie utworzono w XIV w. początkowo zwane było gniewkowskim.[potrzebny przypis]
Terytorium edytuj
Było to jedno z najmniejszych województw I Rzeczypospolitej – liczyło tylko 2 900 km².[potrzebny przypis]
W skład województwa inowrocławskiego wchodziła m.in. Bydgoszcz, będąc w 1. poł. XVII w. jego największym miastem (niecałe 5 tys. mieszk.), która jednak nie odgrywała roli administracyjnej.[potrzebny przypis]
| Województwo/ziemia | Powiat | Powierzchnia w mil² | Powierzchnia w km² |
|---|---|---|---|
| województwo bez z. dobrzyńskiej | powiat bydgoski | 30,10 | 1657,68 |
| powiat inowrocławski | 23,01 | 1267,18 | |
| Razem Σ | 53,11 | 2924,75 | |
| ziemia dobrzyńska | powiat dobrzyński | 9,59 | 528,35 |
| powiat lipnowski | 22,74 | 1252,28 | |
| powiat rypiński | 21,27 | 1100,43 | |
| Razem Σ | 53,60 | 2952,38 | |
| województwo inowrocławskie z ziemią dobrzyńską Σ | 106,71 | 5877,13 | |
Urzędy edytuj
Województwo posiadało dwóch senatorów większych, którymi byli: wojewoda i kasztelan inowrocławscy; oraz jednego senatora mniejszego – kasztelana bydgoskiego. Sejmiki ziemskie odbywały się wspólnie dla województw inowrocławskiego i brzeskokujawskiego w Radziejowie.
 |
Tę sekcję należy dopracować |
Wojewodowie inowrocławscy edytuj
- Maciej Kobiela (od 1268)[5]
- Bogusław ze Służewa i Oporowa (1439–1453)
- Hieronim Radomicki (1630–1651)
- Jakub Hieronim Rozdrażewski (1652-1662)
- Paweł Ludwik Szczawiński herbu Prawdzic[6] (1669-1679)[7][8]
Ziemia dobrzyńska edytuj
Ziemię dobrzyńską wcielono ostatecznie do Korony w 1466 r. Powierzchnia wynosiła ok. 54 mil². Dzieliła się na 3 powiaty: dobrzyński, rypiński i lipnowski (ustanowiony w miejsce dawnego słońskiego). Sejmiki odbywały się w Lipnie, gdzie obierano dwóch posłów na sejm, deputata na trybunał i komisarza na komisję radomską. Senatorów mniejszych było 3, tj. kasztelanowie: dobrzyński, rypiński i słoński. Starostwo grodowe bobrownickie, niegrodowe: dobrzyńskie, lipnowskie, rypińskie i inne. Herb jej wyobraża głowę sędziwego człowieka z dwiema koronami, jedną na głowie z rogami bawolimi, a drugą na szyi.
Przypisy edytuj
- ↑ Stefan Krzysztof Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993, s. 214.
- ↑ Antoni Sozański, Wykład politycznej geografii, rządu i administracyi dawnej Polski przy końcu istnienia całego państwa (1648–1772), Kraków 1889, s. 8–9.
- ↑ Tabela: Summaryusz Generalny wszelkich dochodów Rzeczypospolitey tak w Koronie iako i w Litwie z kalkulacyą mil kwadratowych, tak со do dymów, podatków, iako i ludzi, w: Dziennik rządowo-ekonomiczno handlowy. Zaymuiący różne Wiadomości, Rządowe, Handlowe, Ekonomiczne, Fabryczne, Kontraktowe na Dobra, Summy, i Produkta. Zajmujący 3 miesiące kwiecień may czerwiec 1790. R.5. T. II. Warszawa 1790.
- ↑ Adolf Pawiński: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 1: Wielkopolska. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1883, s. 50.
- ↑ Błażej Śliwiński: Ziemomysł inowrocławski. Kraków 2017, s. 71.
- ↑ Wymieniony jako wojewoda inowrocławski w bitwie Obrona Zbaraża 11 lipca 1649, Bitwa pod Beresteczkiem 28–30 czerwca 1651.
- ↑ Swawolna Kompanija - Oficjalna Pagina Szlacheckiej Gry Fabularnej „Dzikie Pola” [online], www.valkiria.net [dostęp 2017-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-11].
- ↑ M. Czajka, M. Kamler, W. Sienkiewicz: Leksykon Historii Polski, Warszawa 1995, s. 732
Bibliografia edytuj
- Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903; rozdział: Województwo Inowłocławskie z ziemią Dobrzyńską
Linki zewnętrzne edytuj
- Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000 (mapa kartograficzna I Rzeczypospolitej z II połowy XVI wieku), autorzy, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin: Atlas Fontium: (1) http://atlasfontium.pl/index.php?article=corona (mapa i indeks do pobrania); (2) http://hgisb.kul.lublin.pl/azm/pmapper-4.2.0/map_default.phtml?config=korona&language=pl&resetsession=ALL