Wojownik ozdobny

Wojownik ozdobny
	Spizaetus ornatus
	(Daudin, 1800)
	; Osobnik dorosły
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Spizaetus
Gatunek	wojownik ozdobny
Synonimy
	Falco ornatus Daudin, 1800;
	Falco ornatus Daudin, 1800;
Podgatunki
	S. o. vicarius Friedmann, 1935; S. o. ornatus (Daudin, 1800);
	S. o. vicarius Friedmann, 1935; S. o. ornatus (Daudin, 1800);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wojownik ozdobny^[4] (Spizaetus ornatus) – gatunek dużego ptaka z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Zamieszkuje Amerykę Północną i Południową – od Meksyku do północnej Argentyny. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Podgatunki edytuj

Wyróżniono dwa podgatunki S. ornatus^[5]^[2]:

S. ornatus vicarius – południowy Meksyk do zachodniej Kolumbii i Ekwadoru.
S. ornatus ornatus – środkowa Kolumbia nw wschód do regionu Gujana i Trynidadu oraz na południe do Paragwaju i północnej Argentyny.

Morfologia edytuj

Osobnik młodociany

Wojownik ozdobny w locie (Panama)

Długość ciała 58–67 cm, rozpiętość skrzydeł 90–120 cm. Masa ciała: samce 0,96–1,0 kg, samice 1,4–1,6 kg^[6].

Okrągło zakończone skrzydła i długi ogon. U dorosłych osobników ciemię i czubek czarne, boki głowy i piersi kasztanowate; pierś oddzielona od białego gardła wąską czarną przepaską. Wierzch ciała czarniawy, spód prążkowany. Na ogonie 3 szare przepaski. Pokrywy podskrzydłowe plamkowane, lotki pręgowane. U młodych głowa i spód ciała białe.

Ekologia i zachowanie edytuj

Występuje głównie na nizinach i na średnich wysokościach. Preferuje pierwotne lasy deszczowe, ale w południowym Meksyku i Belize zamieszkuje lasy sosnowe^[7].

Żywi się głównie ptakami, zjada również małe i średnie ssaki, duże jaszczurki i węże^[7]. Rzadko krąży na dużych wysokościach, zwykle chwyta zdobycz po krótkim locie z zasiadki w koronach drzew.

Składanie jaj odbywa się zwykle w porze suchej, a pisklę wykluwa się tuż przed porą deszczową, kiedy ptasia zdobycz jest najliczniejsza. Gniazdo to platforma z patyków, wyłożona zielonymi liśćmi i umieszczona w rozwidleniu gałęzi w pobliżu wierzchołka dużego drzewa. Gniazda są czasami ponownie wykorzystywane w kolejnych latach. Oboje rodzice uczestniczą w budowaniu gniazda i inkubacji, ale większość obowiązków wykonuje samica. Znosi ona 1 jajo, które jest białe z delikatnymi czerwonobrązowymi plamami. W trzech zbadanych gniazdach w Gwatemali okres inkubacji wynosił 47, 47 i 50 dni. Po wykluciu początkowo tylko samce dostarczają pożywienie do gniazda, później również samica rozpoczyna polowania i oboje rodzice karmią pisklę. W Gwatemali okres od wyklucia do opuszczenia gniazda przez młode był bardzo zmienny i wahał się od 66 do 93 dni (średnio 79 dni)^[7]. Młode trzymają się swoich rodziców bardzo długo – nawet do 12 miesięcy, a w konsekwencji osobniki dorosłe podchodzą do lęgów zwykle co 2 lata^[6]^[7].

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje wojownika ozdobnego za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened); wcześniej, od 1988 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność populacji, według szacunków, mieści się w przedziale 13 300–33 300 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy. Do głównych zagrożeń dla gatunku należy postępujące wylesianie w dorzeczu Amazonki, ptak jest także narażony na polowania i prześladowania ze strony ludzi^[3].

Przypisy edytuj

↑ Spizaetus ornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ornate Hawk-eagle (Spizaetus ornatus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).
↑ ^a ^b Spizaetus ornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-18].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b Ornate Hawk Eagle - Spizaetus ornatus. [w:] The Eagle Directory [on-line]. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Species account: Ornate Hawk-eagle Spizaetus ornatus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Spizaetus ornatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] Ornate Hawk-eagle (Spizaetus ornatus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-17)]. (ang.).

[iucn-3] Spizaetus ornatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-18].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-18]. (ang.).

[ed-6] Ornate Hawk Eagle - Spizaetus ornatus. [w:] The Eagle Directory [on-line]. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).

[gr-7] Species account: Ornate Hawk-eagle Spizaetus ornatus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-18]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]