Wikipedia

Wolatucha wielka

gatunek ssaka

Wolatucha wielka[14] (Petauroides volans) – gatunek ssaka z podrodziny leworków (Hemibelideinae) w obrębie rodziny pseudopałankowatych (Pseudocheiridae).

Wolatucha wielka
Petauroides volans[1]
(Kerr, 1792)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

ssaki niższe

Nadrząd

torbacze

Rząd

dwuprzodozębowce

Rodzina

pseudopałankowate

Podrodzina

leworki

Rodzaj

wolatucha

Gatunek

wolatucha wielka

Podgatunki
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[13]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1792 roku szkocki zoolog Robert Kerr nadając mu nazwę Didelphis volans[2]. Miejsce typowe to według oryginalnego opisu to „Nowa Południowa Walia” (ang. New South Wales)[2], tj. Sydney, Nowa Południowa Walia, Australia[15][16][17]. Kerr swój opis oparł na podstawie „Black Flying Opossum” Arthura Phillipa z 1789 roku[18]. Podgatunek incanus po raz pierwszy formalnie opisał w 1923 roku angielski zoolog Oldfield Thomas i nadając mu nazwę Petauroides volans incanus[12]. Miejsce typowe to Eidsvold, południowo-wschodni Queensland, Australia[19]. Holotyp to dorosły samiec o sygnaturze BMNH 22.12.29.19 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; odłowiony 21 stycznia 1922 roku przez T.V. Sherrina[12].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[16].

Etymologia edytuj

  • Petauroides: rodzaj Petaurus Shaw, 1791; gr. -οιδης -oidēs ‘przypominający’[20].
  • volans: łac. volans, volantis ‘latający’, od volare ‘latać’[21].
  • incanus: łac. incanus ‘jasno-szary, siwy’[22].

Zasięg występowania edytuj

Wolatucha wielka występuje w Australii zamieszkując w zależności od podgatunku[23][16]:

Wydaje się, że zasięg występowania podgatunków volans i incanus nakłada się na siebie lub przynajmniej się przenika, ale natura strefy kontaktu jest nieznana[23][16].

Charakterystyka ogólna edytuj

Podstawowe dane
Długość ciała 35–45 cm[23][24]
Długość ogona 45–60 cm[23][24]
Masa ciała 0,9-1,7 kg[23][24]
Dojrzałość płciowa w drugim
roku życia
Liczba młodych
w miocie		 1
Długość życia do 15 lat
(najczęściej 6)

Wygląd edytuj

Wierzch ciała ciemnoszary, kremowy, szarokremowy, nakrapiany lub ciemnobrązowy, spód białawy. Głowa o krótkim pysku, dużych oczach i uszach. Długi ogon jest pokryty gęstym futrem i nie jest chwytny. Pomiędzy łapami ma rozpiętą błonę lotną. Sięga od łokcia do kończyn tylnych i nie jest osadzona, tak jak u lotopałanek, na zewnętrznym palcu.

Tryb życia edytuj

Zamieszkuje lasy, w których dominują eukaliptusy (oprócz lasów deszczowych)

Jest zwierzęciem aktywnym w nocy. Prowadzi samotnicze życie. Terytorium samca wynosi około 2,5 ha. Samice mają mniejsze terytoria, które mogą zachodzić na siebie. Terytoria oznaczone są silnie pachnącą wydzieliną. Żyje w koronach drzew, sprawnie się po nich poruszając. Dzień spędza w dziuplach. Wolatucha podczas ślizgów może pokonać około 100 m, zmieniając kierunek lotu o 90 stopni. Błona lotna chroni też przed nadmierną utratą ciepła. Okres rozrodczy przypada na marzec. Samica rodzi zazwyczaj jedno młode, które przebywa w torbie matki około 4 miesięcy. Przez następne 3 miesiące młode jest noszone przez matkę na grzbiecie. W wieku 9 miesięcy jest już samodzielne i waży 600 g. Dojrzałość płciową uzyskują po dwóch latach życia.

Podobnie jak koala wolatucha jest zwierzęciem, które odżywia się wyłącznie liśćmi eukaliptusa.

Znaczenie edytuj

Na wolatuchę polują sowy: sowica wielka (Ninox strenua) i płomykówka przydymiona (Tyto tenebricosa) oraz psowate: dingo australijski (Canis familiaris dingo) i lis rudy (Vulpes vulpes).

Zagrożenia i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii gatunków narażonych na wyginięcie (VU – ang. vulnerable ‘narażony’)[13]. Zagrożeniem dla wolatuchy jest wycinka drzew eukaliptusowych.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Petauroides volans incanus O. Thomas, 1923.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Petauroides volans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 199. (ang.).
  3. ↑ F.A.A. Meyer: Systematisch-summarische Uebersicht der neuesten zoologischen Entdeckungen in Neuholland und Afrika: nebst zwey andern zoologischen Abhandlungen. Leipzig: Im Verlage der Dykischen Buchhandlung, 1793, s. 26, 174. (niem.).
  4. ↑ G. Shaw: Zoology of New Holland. Cz. 1. London: J. Sowerby, 1794, s. 33, ryc. xii. (ang.).
  5. ↑ É. Geoffroy Saint-Hilaire: Catalogue des Mammifères du Muséum national d’Histoire naturelle. Paris: 1803, s. 150. (fr.).
  6. ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 1119. (niem.).
  7. ↑ Desmarest 1817 ↓, s. 400.
  8. ↑ Desmarest 1817 ↓, s. 404.
  9. ↑ F. Cuvier: Des dents des mammifères considérées comme caractères zoologiques. Paris: F.-G. Levrault, 1825, s. 129, 253. (fr.).
  10. ↑ C.F. Partington: Petaurus. W: C.F. Partington: The British cyclopaedia of natural history; combining a scientific classification of animals, plants, and minerals, with a popular view of their habits, economy, and structure. By authors eminent in their particular department. Cz. 3. London: W.S. Orr,, 1837, s. 424. (ang.).
  11. ↑ D.C. McGregor, A. Padovan, A. Georges, A. Krockenberger, H. Yoon & K.N. Youngentob. Genetic evidence supports three previously described species of greater glider, Petauroides volans, P. minor, and P. armillatus. „Scientific Reports”. 10 (19284), s. 2, 2020. DOI: 10.1038/s41598-020-76364-z. (ang.). 
  12. ↑ a b c O. Thomas. On some Queensland Phalangeridæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Ninth series. 11 (62), s. 247, 1923. (ang.). 
  13. ↑ a b A.A. Burbidge, J. Woinarski, Petauroides volans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2017-3 [dostęp 2018-02-01] (ang.).
  14. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 12. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Petauroides volans. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2023-08-04].
  16. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 84. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  17. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Petauroides volans (Kerr, 1792). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-04]. (ang.).
  18. ↑ A. Phillip: The voyage of Governor Phillip to Botany Bay: with an account of the establishment of the colonies of Port Jackson & Norfolk Island; compiled from authentic papers which have been obtained from the several departments, to which are added the journals of Lieuts. Shortland, Watts, Ball, & Capt. Marshall; with an account of their new discoveries. London: John Stockdale, 1789, s. 297 i ryc.. (ang.).
  19. ↑ S.M. Jackson & C.P. Groves: Taxonomy of Australian Mammals. Clayton South: CSIRO Publishing, 2015, s. 115. ISBN 978-1-486-30012-9. (ang.).
  20. ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 526, seria: North American Fauna. (ang.).
  21. ↑ The Key to Scientific Names ↓, altivolans [dostęp 2023-08-04].
  22. ↑ The Key to Scientific Names ↓, incanus [dostęp 2023-08-04].
  23. ↑ a b c d e S. Jackson: Family Pseudocheiridae (Ring-tailed Possums and Greater Gliders). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 522. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  24. ↑ a b c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 57. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wolatucha_wielka&oldid=73069047”