Wrośniak szorstki
Wrośniak szorstki (Trametes hirsuta (Wulfen) Lloyd) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Wrośniak szorstki |
| Nazwa systematyczna | |
| Trametes hirsuta (Wulfen) Lloyd Mycol. Writ. 7: 1319 (1924) | |
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trametes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]. Synonimów naukowych ma około 80[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1791 r. Wulfen nadając mu nazwę Boletus hirsutus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1924 r. Lloyd, przenosząc go do rodzaju Trametes[1].
Polską nazwę po raz pierwszy podano w pracy Stanisława Domańskiego i in. w 1967 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: huba aksamitna, huba kosmata, huba szorstka, hubka kosmata, hubczak szorstki, żagiew kosmata[4].
Morfologia edytuj
Osiąga szerokość do 10 cm i grubość do 1 cm. Jest płaski, przyrasta do drzewa bokiem i ma kształt półkolisty, wachlarzowaty lub muszlowaty. Górna powierzchnia ma kolor od białawego poprzez szarożółtawy i rdzawy do orzechowego oraz charakterystyczne koncentryczne rowkowanie. Jest pokryta kosmkami nadającymi jej kosmaty lub filcowaty wygląd. Brzeg jest zazwyczaj ciemniejszy (brązowawy) i falisty lub karbowany[5]. Często owocnik porasta glonami, wskutek czego staje się zielony[6]. Nigdy nie występują odcienie niebieskawe lub szaroczarne. Owocniki często występują gromadnie w szeregach. Są bardzo zmienne morfologicznie i w różnych warunkach środowiska grzyb ten tworzy wiele form znacznie różniących się morfologią owocników[7].
Rurkowaty, na młodych okazach biały, potem kremowy, na koniec szarawy lub rdzawy. Rurki tworzą jedną tylko warstwę. Mają długość 1–3 (wyjątkowo do 5) mm, pory okrągłe lub wieloboczne, białe, na starszych owocnikach kremowe, o średnicy 0,2–0,4 mm[7].
Białawy, elastyczny, o grubości 2–6 mm. Ma lekki zapach anyżu[6].
Biały lub słomkowożółty. Zarodniki gładkie, cylindryczne, o zaostrzonej podstawie i końcach prostych lub wygiętych, nieamyloidalne. Rozmiary 6–7,5 x 1,5–2,5 μm[7].
Występowanie edytuj
Gatunek kosmopolityczny. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[8]. W Europie Środkowej jest jednym z najbardziej pospolitych wrośniaków[6].
Zazwyczaj występuje w skupiskach. Atakuje głównie drzewa liściaste (brzoza, buk, jarząb, dąb, wierzba), rzadziej iglaste[9]. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest występowanie na drewnie suchym i w dobrze oświetlonych miejscach. Rośnie w lesie, w zaroślach, parkach i ogrodach na pniakach, obumarłych drzewach i ich gałęziach, ale także w wielu innych miejscach, gdzie znajduje się świeże martwe drzewo, np. na drewnianych płotach, żerdziach, w składach drzewa itd.[6] Owocniki wyrastają przez cały rok, również poza lasami na drewnie użytkowym[7].
Znaczenie edytuj
Grzyb jednoroczny[9]. W Europie i w Polsce uważany jest za grzyb niejadalny[5]. Jednak na opracowanej dla FAO liście grzybów jest wymieniony jako jadalny w Hongkongu i w Nepalu[10]. Saprotrof i pasożyt wnikający do żywych drzew przez rany. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Ochrona polega na unikaniu zranień drzew oraz zabezpieczanie ich ran i drewna konstrukcyjnego środkami grzybobójczymi[7].
Gatunki podobne edytuj
- blaszkowiec drobnozarodnikowy (Lenzites betulina), często zupełnie identyczny, nie do odróżnienia od górnej strony owocnik, jednak różni się zasadniczo dolną stroną, gdyż nie ma rurek, lecz blaszki[6],
- wrośniak miękkowłosy (Trametes pubescens), który również ma kosmki na kapeluszu. Jest jednak niemal jednolicie biały i nie ma koncentrycznego rowkowania. Jest też dużo rzadszy[5],
- wrośniak strefowany (Trametes ochracea) ma owocniki wyraźniej strefowane, bardziej barwne i o trójkątnym przekroju[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b c d e f Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-10-19].
- ↑ a b Janusz Szwałkiewicz, Uszkodzenia drzew leśnych : poradnik leśnika, Warszawa: PWRiL, 2009, ISBN 978-83-09-99015-4, OCLC 750846819 [dostęp 2022-07-05].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7. [dostęp 2011-09-29]. (ang.).