Wrona ogorzała
Wrona ogorzała[3], kruk ogorzały[4] (Corvus hawaiiensis) – wymarły na wolności gatunek rdzennie hawajskiego ptaka z rodziny krukowatych (Corvidae), zwany przez Hawajczyków ʻAlalā.
| Corvus hawaiiensis[1] | |
| Peale, 1848 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wrona ogorzała |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi 48–52 cm, średnia masa ciała samca 555 g, samicy – 485 g[5]. Upierzenie smolistobrązowe, lotki I rzędu jaśniejsze. Tęczówka brązowa[6]. Dziób i nogi czarne. Pióra na brodzie są usztywnione[7].
Zasięg edytuj
Wrony ogorzałe występowały na wyspie Hawaiʻi. Szczątki kopalne wrony ogorzałej lub blisko spokrewnionego gatunku znaleziono również na Maui[6].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia wron ogorzałych były lasy[6] na wysokości około 900–1800 m n.p.m. (3000–6000 stóp). Są wszystkożerne, jedzą głównie owoce roślin z podszytu. Poza owocami i jagodami zjadają również jaja, pisklęta, owady i padlinę[6]. We wrześniu 2016 na łamach „Nature” ukazał się artykuł dotyczący używania narzędzi przez wrony ogorzałe. Umiejętności posługiwania się nimi nie zależą od płci, ale zależą od wieku ptaka. Wrony ogorzałe używają patyczków, aby wydobyć kawałek pokarmu z otworu w drewnie. Ze 104 zbadanych ptaków 93% z osobników w 3. lub późniejszym roku życia potrafiło używać narzędzi, wśród młodszych ptaków tylko 47%[8].
Lęgi edytuj
Konstrukcja gniazd zaczyna się zwykle w marcu, pierwsze zniesienia pojawiają się w kwietniu[6]. Zniesienie liczy 1–5 jaj o niebieskozielonej skorupce. Wrony ogorzałe tworzą grupy rodzinne, utrzymujące się do uzyskania zdolności lotu i samodzielnego pożywiania się przez młode[7].
Status edytuj
IUCN uznaje wronę ogorzałą za gatunek wymarły na wolności (EW, Extinct in the Wild). W 1992 na wolności żyło tylko 11 lub 12 ptaków. Dwójka ostatnich znanych przedstawicieli gatunku na wolności była widziana w czerwcu 2002[6], dlatego też wrona ogorzała sklasyfikowana jest jako „wymarły na wolności” (stan w październiku 2016). Mimo że mała grupa wron hodowana jest w specjalnych ośrodkach, próby reintrodukcji ptaka nie powiodły się ze względu na drapieżnictwo myszołowa hawajskiego (Buteo solitarius)[9]. W 1993–1999 wypuszczono na wolność 27 młodocianych osobników, z czego 21 zostało zabite przez myszołowy, umarło z powodu chorób lub zaginęło; pozostałe 6 złapano do niewoli[7]. W 2011 populacja w niewoli liczyła 94 osobniki[6]. We wrześniu 2016 żyło 109 osobników[8]. Na 17 listopada 2016 zaplanowano wypuszczenie 6 wyklutych w niewoli ptaków do rezerwatu Puʻu Makaʻala, wolnego od wprowadzonych drapieżników i z najmniejszym zagęszczeniem myszołowów hawajskich na wyspie[10].
Przypisy edytuj
- ↑ Corvus hawaiiensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Corvus hawaiiensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Corvidae Leach, 1820 - krukowate - Crows and jays (wersja: 2020-07-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-21].
- ↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40, zeszyt specjalny, 1999.
- ↑ Marzluff, J.: Hawaiian Crow (Corvus hawaiiensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (22 października 2016)].
- ↑ a b c d e f g Hawaiian Crow Corvus hawaiiensis. BirdLife International. [dostęp 2016-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 sierpnia 2016)].
- ↑ a b c Hawaiian Crow. [w:] Endangered Species in the Pacific Islands [on-line]. U.S. Fish & Wildlife Service, 20 września 2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-22)].
- ↑ a b Christian Rutz, Barbara C. Klump, Lisa Komarczyk, Rosanna Leighton, Joshua Kramer, Saskia Wischnewski, Shoko Sugasawa, Michael B. Morrissey, Richard James, James J. H. St Clair, Richard A. Switzer & Bryce M. Masuda. Discovery of species-wide tool use in the Hawaiian crow. „Nature”. 537, s. 403–407, 2016. DOI: 10.1038/nature19103.
- ↑ Mark Jerome Walters. Do No Harm. „Conservation in Practice”. 7 (4), s. 28-34, 2006. (ang.).
- ↑ John R. Platt: The Hawaiian Crow Is Ready to Make Its Big Comeback. National Audubon Society, 5 października 2016. [dostęp 2016-10-11].
Linki zewnętrzne edytuj
- Materiały audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).